Thận trọng khi sử dụng vitamin B1

Tìm hiểu về vitamin B₁

Vitamin B₁ (với tên gọi hoạt chất là thiamin) là một vitamin nhóm B tan trong nước, có nhiều vai trò quan trọng trong cơ thể:

- Là một coenzym tham gia vào quá trình chuyển hóa carbonhydrat từ nguồn thực phẩm, thành năng lượng cần thiết cho cơ thể.

- Tham gia vào các chức năng hoạt động của hệ thần kinh, hệ tuần hoàn, cơ…

Vitamin B₁ có trong nguồn thực phẩm như ngũ cốc, bánh mì, thịt, trứng, sữa… với nhu cầu hàng ngày khác nhau tùy theo độ tuổi và giới tính:

Trẻ sơ sinh:

- Từ 0 - 6 tháng: 0,2mg/ngày.

- Từ 7 - 12 tháng tuổi: 0,3mg/ngày.

Lạm dụng Vitamin B₁ có thể gây phát ban ngứa, khó thở...

Trẻ em:

- Từ 1 - 3 tuổi: 0,5mg/ngày.

- Từ 4 - 8 tuổi: 0,6mg/ngày.

- Từ 9 - 13 tuổi: 0,9mg.

Thanh thiếu niên và người lớn:

- Nam giới từ 14 tuổi trở lên: 1,2mg /ngày.

- Nữ giới từ 14 - 18 tuổi: 1,0mg/ngày.

- Nữ giới từ 19 tuổi trở lên: 1,1mg/ ngày.

- Nữ giới trong thời kỳ mang thai và cho con bú: 1,4 - 1,5mg/ngày.

Trong dược phẩm, vitamin B₁ là các chế phẩm tổng hợp với nhiều dạng muối khác nhau (thiamin hydrochlorid, thiamin monophosphat, thiamin nitrat…) thường được trình bày ở dạng thuốc viên hay thuốc tiêm. Vitamin B₁ được chỉ định trong các trường hợp sau:

- Phòng ngừa thiếu vitamin B₁ do chế độ dinh dưỡng không cung cấp đủ nhu cầu hay cơ thể kém hấp thu.

- Điều trị bệnh beri-beri (tê phù) là tình trạng nghiêm trọng gây ra do cơ thể thiếu hụt vitamin B₁ trong một thời gian dài.

- Điều trị các bệnh lý viêm đa dây thần kinh (viêm dây thần kinh ngoại biên, viêm dây thần kinh tọa…) do nghiện rượu.

Liều khuyến cáo sau đây của vitamin B₁ được xem là an toàn cho người sử dụng:

- Thuốc uống: 50 - 100mg hàng ngày trong 3 - 6 tháng.

- Thuốc tiêm: 50 - 100mg (IV) 3 - 4 lần mỗi ngày; và 5 - 200mg (IM) chia làm năm liều trong hai ngày.

Thận trọng khi sử dụng

Vitamin B₁ thường an toàn khi sử dụng, tuy hiếm gặp nhưng vẫn có thể gây ra các tác dụng phụ do dị ứng với các biểu hiện khác nhau:

- Mức độ nhẹ: sưng đau ở chỗ tiêm, buồn nôn, bồn chồn; ra mồ hôi…

- Mức độ nặng (phát ban ngứa, khó thở, tức ngực, sưng mặt, lưỡi, cổ, họng…).

- Mức độ nghiêm trọng có thể gây sốc phản vệ đe dọa đến tính mạng.

Với mức độ nặng và nghiêm trọng, nên nhanh chóng đưa người bệnh đến cơ sở y tế gần nhất để cấp cứu và điều trị kịp thời!

Do đó, cần phải hết sức thận trọng khi sử dụng vitamin B₁ (đặc biệt là ở dạng thuốc tiêm) cho người dị ứng với bất cứ thành phần nào của vitamin B₁ hay có cơ địa mẫn cảm (người bị hen suyễn, eczema…) và tránh sử dụng liều cao trong một thời gian dài.

Ngoài ra, cần thận trọng khi sử dụng vitamin B₁ trong các trường hợp sau:

- Phụ nữ mang thai hay đang cho con bú.

- Người bị suy gan, thận hay mắc bệnh đái tháo đường.

- Vitamin B₁ làm giãn mạch máu và chậm nhịp tim nên cần thận trọng cho người bị huyết áp thấp, rối loạn nhịp tim…

Vì vậy, khi sử dụng vitamin B₁ người bệnh cần thông báo rõ tình trạng cơ thể và tuân theo đúng liều lượng chỉ định của thầy thuốc, nhanh chóng thông báo cho thầy thuốc nếu có bất cứ triệu chứng nào xảy ra do dị ứng để có hướng xử lý kịp thời!