Thuốc có tác dụng thế nào?
Do có hàm lượng nội tiết tố cao, nên viên thuốc tránh thai khẩn cấp được sử dụng để giảm nguy cơ có thai ngoài ý muốn sau khi quan hệ tình dục không sử dụng biện pháp bảo vệ. Trên thị trường có nhiều loại thuốc này, do nhiều hãng dược sản xuất, nhưng tại Việt Nam có 2 loại phổ biến, là thuốc có chứa loại hormon gọi là levonorgestrel (một chất progestogen tổng hợp), thuốc có chứa progesterone và estrogen.
Thuốc tránh thai có chứa hormon sinh dục levonorgestrel làm ức chế buồng trứng rụng trứng, giúp tránh thai hiệu quả. Thuốc chứa progestin làm biến đổi niêm dịch ở cổ tử cung, trở nên đặc dính, ngăn tinh trùng đi qua để gặp trứng và giúp tránh thai. Thuốc chứa progestin và estrogen làm thay đổi hình thái màng trong tử cung, khiến màng trong tử cung phát dục không tốt, không cho trứng làm tổ trong tử cung, giúp tránh thai.
Thuốc tránh thai khẩn cấp được uống càng sớm thì hiệu lực của thuốc sẽ càng cao, tốt nhất là trong vòng 72 giờ sau khi có quan hệ tình dục không sử dụng biện pháp tránh thai hoặc có sử dụng bao cao su nhưng bị rách...
Các triệu chứng thường gặp sau khi uống thuốc
Sau khi dùng thuốc tránh thai khẩn cấp có thể thấy buồn nôn, nôn, đau bụng, đầy hơi... Đây là triệu chứng thường gặp và không cần phải quá lo lắng. Nếu bị nôn ngay sau khi uống thuốc, cần uống liều khác mới đảm bảo việc ngừa thai. Nếu nôn sau 2 giờ uống thuốc thì không cần uống bổ sung liều khác. Để khắc phục triệu chứng này, nên uống thuốc ngay sau khi ăn.
Các triệu chứng thường gặp khác như: Nhức đầu, chóng mặt, loạn thị, căng ngực, đau ngực... cũng đều là hiện tượng bình thường, sau khi thuốc hết tác dụng thì các biểu hiện này cũng sẽ hết.
Không nên lạm dụng dùng thuốc tránh thai khẩn cấp.
Khoảng 50% trường hợp dùng thuốc gặp phải tình trạng ra máu âm đạo ngoài kỳ kinh nguyệt. Vì thuốc có chứa progestin hay estrogen hàm lượng cao - gây ra máu âm đạo, sau chu kỳ kinh nguyệt tiếp theo, hiện tượng này cũng sẽ hết, nên hầu hết các trường hợp gặp phải hiện tượng này không cần quá lo lắng. Tuy nhiên, có một số ít trường hợp chảy máu âm đạo sau khi uống thuốc tránh thai khẩn cấp là biểu hiện của tình trạng bất thường như sẩy thai hoặc thai ngoài tử cung. Nếu nghi ngờ, cần đi khám chuyên khoa sản ngay để được xử trí kịp thời.
Thông thường, kinh nguyệt sẽ diễn ra bình thường đúng ngày hoặc có thể sớm hoặc muộn hơn so với kỳ kinh cũ 1 tuần. Nhưng nếu kỳ kinh tiếp theo trễ quá lâu, nên dùng các biện pháp thử thai (que thử, xét nghiệm máu...), vì vẫn có trường hợp mang thai dù đã uống thuốc. Một số trường hợp khác gặp phải tình trạng rong kinh, rối loạn kinh nguyệt, thay đổi về lượng khí hư, thay đổi tâm trạng hoặc lãnh cảm... Dù các biểu hiện trên đây là khá bình thường, nhưng nếu hiện tượng này không giảm sau vài ngày uống thuốc, cần phải đi gặp bác sĩ.
Ngoài triệu chứng thường gặp ngắn hạn như trên, tác dụng phụ của thuốc tránh thai khẩn cấp có thể sẽ kéo dài hơn nếu lạm dụng hoặc cơ thể không dung nạp thuốc, như: Tăng cân, rối loạn hô hấp, trầm cảm, rối loạn huyết áp... Ở một số phụ nữ cũng có trường hợp gặp phải chứng u nang buồng trứng khi dùng thuốc.
Lưu ý đặc biệt khi sử dụng thuốc
Mặc dù thuốc có hiệu quả tránh thai khá cao, nhưng vẫn có trường hợp sử dụng thuốc nhưng vẫn có thai ngoài ý muốn, do đó cần sử dụng thuốc đúng thời gian và lắng nghe cơ thể khi tới chu kỳ kinh. Thuốc được khuyên không nên sử dụng thường xuyên vì càng dùng liên tục thì hiệu quả ngừa thai càng giảm. Do hàm lượng thuốc cao gấp 4 lần so với thuốc tránh thai hằng ngày, nên chỉ dùng cho người khỏe mạnh và không sử dụng quá 2 lần/tháng. Việc lạm dụng thuốc tránh thai khẩn cấp có thể gây ra nhiều tác dụng phụ và biến chứng nguy hiểm như teo niêm mạc tử cung, ảnh hưởng lâu dài tới khả năng sinh sản. Người lạm dụng thuốc cũng dễ mắc các bệnh về gan, thận, tim mạch, ung thư vú hay ung thư cơ quan sinh sản...
Thuốc tránh thai khẩn cấp có tính ưu việt nhưng cũng gây ra các tác hại không nhỏ, trong đó có ảnh hưởng tới khả năng sinh sản của người sử dụng. Do đó, phụ nữ nên tránh lạm dụng phương pháp tránh thai này mà nên áp dụng những phương pháp an toàn hơn như dùng bao cao su, đặt vòng tránh thai, uống thuốc tránh thai hằng ngày...
Trong trường hợp phải dùng thuốc, cần đọc kỹ hướng dẫn sử dụng. Nắm rõ thành phần thuốc để phòng trường hợp dị ứng. Tuân thủ liệu trình và thời gian dùng thuốc.
Do thuốc tránh thai khẩn cấp có thể gây hại cho thai kỳ, nên khi muốn có thai, để bảo đảm sự phát triển của thai nhi sẽ an toàn, cần ngừng sử dụng thuốc tránh thai khẩn cấp và sử dụng bao cao su cho đến khi có kỳ kinh tiếp theo.
