Việt Nam có hơn 22,2 triệu học sinh, sinh viên (HSSV), chiếm gần 1/4 tổng dân số. Vì vậy, chính sách bảo vệ quyền lợi và nghĩa vụ của bảo hiểm y tế (BHYT) HSSV được coi là nhiệm vụ trọng tâm để hoàn thành mục tiêu BHYT toàn dân tới năm 2020. Theo Bảo hiểm xã hội (BHXH) Việt Nam, tính đến tháng 8/2016, cả nước có 15,6 triệu HSSV tham gia BHYT (đạt tỷ lệ 90,5%).
Theo ông Trần Đình Liệu - Phó Tổng giám đốc BHXH Việt Nam, Luật BHYT quy định HSSV là đối tượng có trách nhiệm (bắt buộc) tham gia BHYT từ ngày 1/1/2010. Qua hơn 6 năm (2010 - 2016) thực hiện, phát triển và hoàn thiện, công tác BHYT HSSV đang được tổ chức thực hiện hiệu quả, với sự phối hợp chặt chẽ giữa ngành BHXH Việt Nam, Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Y tế.
Tỷ lệ HSSV tham gia BHYT tăng dần qua các năm, năm học 2010-2011, toàn quốc mới chỉ có gần 70% HSSV tham gia BHYT, năm học 2012-2013, khoảng 80%, năm học 2013-2014 là 85%, đến năm học 2014-2015, tỷ lệ này là 88,5% tương ứng với gần 14,82 triệu HSSV có thẻ BHYT. Năm học 2015-2016, tỷ lệ HSSV tham gia BHYT đã đạt 90,5%, tương ứng khoảng 15,6 triệu, trong đó HSSV tham gia BHYT tại nhà trường là 12,8 triệu người (học sinh là 11,3 triệu người và sinh viên là 1,5 triệu người), HSSV tham gia theo nhóm đối tượng khác (người nghèo, người có công...) là 2,8 triệu người.
Số học sinh tham gia BHYT tăng dần qua các năm. Ảnh: TM
Cũng theo ông Liệu, từ khi thực hiện Luật BHYT đến nay, cùng với số thu BHYT HSSV tăng đều qua các năm, số kinh phí trích lại từ tiền thu BHYT dành cho y tế học đường cũng tăng lên đáng kể. BHYT HSSV đã phát huy hiệu quả thiết thực với công tác chăm sóc sức khỏe học đường. Kinh phí chăm sóc sức khỏe ban đầu cho HSSV luôn được cơ quan BHXH chuyển đến kịp thời, tạo nguồn lực quan trọng phát triển y tế trường học.
“BHYT cũng thực sự là chỗ dựa với bản thân mỗi em HSSV cũng như gia đình, giúp các em yên tâm học hành, vượt qua khó khăn bệnh tật. Trung bình mỗi năm có hàng triệu lượt HSSV tham gia BHYT được Quỹ BHYT chi trả chi phí khám, chữa bệnh khi gặp rủi ro, đau ốm. Có nhiều trường hợp HSSV mắc các bệnh nan y, chi phí chữa trị lên tới hàng trăm triệu đồng cũng được Quỹ BHYT chi trả, giúp các em có cơ hội điều trị bệnh tật” - ông Liệu chia sẻ.
Tuy nhiên thực tế cho thấy, bên cạnh những chuyển biến tích cực, công tác BHYT HSSV cũng còn không ít những khó khăn, tồn tại, điển hình như mặc dù, đối tượng HSSV được Nhà nước hỗ trợ 30% mức đóng BHYT, nhưng năm học 2015-2016 vẫn còn khoảng 2,4 triệu HSSV chưa tham gia. Tỷ lệ HSSV tham gia BHYT chưa đồng đều và chưa đạt yêu cầu theo quy định bắt buộc của Luật BHYT. Tại một số tỉnh, thành phố, tỷ lệ tham gia vẫn còn thấp hơn nhiều so với tỷ lệ bình quân chung của cả nước...
Bên cạnh nguyên nhân do một bộ phận HSSV và phụ huynh chưa nhận thức đầy đủ, sâu sắc về tính ưu việt, nhân văn, sự cần thiết của BHYT thì ông Trần Đình Liệu cũng thẳng thắn cho rằng, có nguyên nhân do tổ chức thực hiện của các cơ quan liên quan chưa thật tốt. Một số cơ quan BHXH chưa thật sự sâu sát trong quá trình triển khai, do vậy chưa tham mưu kịp thời và hiệu quả cho cấp ủy, chính quyền địa phương trong chỉ đạo thực hiện công tác này. Một số Sở GD&ĐT các tỉnh, Phòng GD&ĐT các huyện, quận chưa nhận thức đầy đủ về trách nhiệm chỉ đạo triển khai BHYT học sinh tại các nhà trường, chưa quan tâm thích đáng đến công tác y tế trường học. Tại một số cơ sở giáo dục bậc đại học, cao đẳng, chỉ liệt kê số tiền đóng BHYT HSSV vào các khoản thu đầu năm học mà thiếu đi công tác tuyên truyền, vận động, giáo dục ý thức chấp hành pháp luật BHYT cho HSSV...
Ngoài ra, mức đóng điều chỉnh theo mức tiền lương cơ sở mới là 1.210.000 đồng, từ ngày 1/5/2016 quy định tại Nghị định số 47/2016/NĐ-CP ngày 26/5/2016 nên đối với một số HSSV khi tham gia BHYT sẽ gặp nhiều khó khăn do mức đóng tăng, nhưng mức tăng không cao đối với so với năm học 2015-2016, tăng 1.890 đồng/tháng (tăng từ 36.225 đồng lên 38.115 đồng/tháng).
