Gần đây, nhiều thông tin so sánh gửi tiết kiệm có lợi hơn đóng bảo hiểm xã hội (BHXH) gây ảnh hưởng đến tâm lý người lao động... Theo các cách tính toán này, nếu không đóng BHXH mà gửi tiết kiệm số tiền này trong 30-40 năm thì số tiền lãi mỗi tháng, chưa kể tiền gửi tiết kiệm gốc sẽ nhiều hơn tiền lương hưu... Thực hư của thông tin này thế nào?
Về vấn đề này, ông Trần Hải Nam - Phó Vụ trưởng Vụ BHXH (Bộ LĐ-TB&XH) khẳng định phương pháp tính đó là chưa đầy đủ và không chính xác, vì đưa ra cách tính toán chỉ dựa trên thông số một cách rất đơn giản. Đó là số tiền đóng, tỉ lệ đóng và tính toán trượt giá theo thời gian, mức hưởng. Đồng thời, bài toán đó chưa tính đến các yếu tố như: Khi tính trợ cấp bảo hiểm trong chính sách quy định rất rõ là tính toán tiền trợ cấp theo giá trị của đồng tiền, theo trượt giá thì toàn bộ số tiền đóng của người lao động đã được tính vào điều chỉnh theo trượt giá.
Quyền lợi của người lao động được đảm bảo tốt khi đóng BHXH. Ảnh: TM
Ông Bùi Sỹ Lợi - Phó Chủ nhiệm Ủy ban Các vấn đề xã hội của Quốc hội phân tích thêm, nhìn về con số thấy rằng, ở mặt nào đó gửi tiết kiệm tốt hơn là tham gia BHXH. Nhưng khi người lao động tham gia vào Quỹ BHXH đóng 8% thì Nhà nước, doanh nghiệp đóng 18%. Khi tham gia BHXH thì người lao động không chỉ hưởng lương hưu hoặc là khi chết được hưởng tử tuất mà người lao động còn được hưởng chính sách BHYT. Đây là chính sách rất nhân văn của xã hội chúng ta. Theo quy định của pháp luật, Nhà nước bảo hộ khi mà tiền lương danh nghĩa nhận được của người về hưu mà bị trượt giá tăng lên làm cho sức mua của đồng tiền giảm đi thì Nhà nước bù đắp để đảm bảo đúng giá trị thực tiền lương của người nghỉ hưu. Hơn nữa, nền kinh tế phát triển thì chúng ta cũng điều chỉnh tiền lương hưu để nâng cao đời sống cho người về hưu.
Ông Trần Hải Nam cũng nói rõ hơn, nhìn vào tỉ lệ đóng - hưởng hiện nay có thể thấy quyền lợi của người lao động được đặt lên hàng đầu. Ví dụ như đối với người tham gia BHXH tự nguyện, họ phải đóng toàn bộ cả phần của chủ sử dụng lao động và người lao động. Tuy nhiên, nhìn vào tỉ lệ đóng - hưởng cho thấy, hiện nay, nhóm tham gia BHXH tự nguyện chỉ đóng vào quỹ hưu trí, tử tuất 22% tỉ lệ đóng; trong khi tỉ lệ hưởng tối đa họ có thể nhận được lên tới 75%. Cùng với tuổi thọ đã gia tăng nhiều so với trước đây cho thấy rõ, quyền lợi hưởng của người lao động sẽ có lợi hơn rất nhiều so với đóng.
Phân tích thêm về trường hợp người lao động phải tự nộp BHXH theo hình thức tự nguyện (đóng 22%), ông Bùi Sỹ Lợi cho rằng, người tham gia BHXH đóng 22% nhưng họ đóng trên mức thu nhập do họ lựa chọn, có thể bằng tiền lương tối thiểu và sau này có thể bằng mức tiêu chuẩn giảm nghèo ở khu vực nông thôn. Theo nguyên tắc, khi tham gia BHXH là có đóng, có hưởng, đóng cao hưởng cao, đóng thấp hưởng thấp.
Với BHXH tự nguyện, người lao động chỉ được hưởng 2 chính sách - đó là chính sách hưu trí và tử tuất. Khi về già, ngoài hưởng lương hưu của BHXH tự nguyện thì họ vẫn được hưởng chính sách BHYT. “Về già chúng ta mới thấy chăm sóc sức khỏe là vấn đề vô cùng quan trọng, chi phí chăm sóc sức khỏe lớn hơn rất nhiều so với chi phí ăn, mặc, ở và đi lại”, ông Lợi nói.
Ngoài ra, khi tham gia BHXH tự nguyện, người lao động không may mất thì vẫn được hưởng chính sách tử tuất cho các thân nhân của người lao động đó và được hưởng chính sách BHYT.
Bổ sung thêm thông tin, ông Trần Hải Nam cho hay, theo tính toán của chúng tôi, ngay cả khi người lao động đóng toàn bộ với tỉ lệ 22% vào quỹ hưu trí và tử tuất (tham gia BHXH tự nguyện) thì họ vẫn rất có lợi khi tiếp cận lương hưu với tỉ lệ hưởng lên đến tối đa là 75% (tỉ lệ tích lũy của Việt Nam hiện nay là 2,5% cho mỗi năm đóng đối với nam và 3% cho mỗi năm đóng đối với nữ). “Tôi xin khẳng định, chính sách BHXH hiện nay, trong đó có BHXH tự nguyện, hoàn toàn mang lại quyền lợi tốt cho người lao động, đảm bảo thu nhập khi đến tuổi nghỉ hưu”, ông Trần Hải Nam nói.