Tết Thanh minh là một dịp lễ truyền thống quan trọng của nhiều nước Đông Nam Á, như Việt Nam, Trung Quốc, Nhật Bản, Triều Tiên,...
Một năm có 24 tiết khí, đánh dấu sự thay đổi thời tiết và sự luân chuyển của các mùa. Trong hệ thống "nhị thập tứ khí" của lịch âm, Thanh minh là tiết khí thứ năm, đến sau các tiết Lập xuân, Vũ thủy, Kinh trập và Xuân phân.
Tết Thanh minh 2025 là ngày nào?
Tiết Thanh minh thường kéo dài từ 15 đến 16 ngày, bắt đầu khoảng ngày 4/4 hoặc 5/4 và kết thúc vào ngày 20/4 hoặc 21/4 Dương lịch, ngay trước khi chuyển sang tiết Cốc vũ. Tết Thanh minh hay ngày Thanh minh là ngày đầu tiên của tiết Thanh minh.
Trong năm 2025, tiết Thanh minh bắt đầu từ ngày 4/4 và kết thúc vào ngày 19/4 Dương lịch. Ngày Tết Thanh minh (4/4) nhằm vào thứ Sáu ngày 7/3 Âm lịch.
Ngày Tết Thanh minh 2025 rơi vào thứ Sáu ngày 4/4 Dương lịch, tức ngày 7/3 Âm lịch.
Thực tế, Tết Thanh minh và Tết Hàn thường rất gần nhau, có những năm bị trùng ngày khiến nhiều người nghĩ đó chỉ là một. Không ít người nhầm lẫn Tết Hàn thực là Tết Thanh minh, đồng thời thắc mắc không biết Tết Hàn thực có phải là tên gọi khác của Tết Thanh minh hay không.
Tết Hàn thực, diễn ra cố định vào ngày 3/3 Âm lịch hàng năm, là dịp mà người Việt chuẩn bị mâm lễ cúng bao gồm bánh trôi và bánh chay.
Khác với Tết Hàn thực, Tết Thanh minh không diễn ra vào một ngày cố định theo lịch âm. Đây là ngày đầu tiên của tiết Thanh Minh, một trong 24 tiết khí của năm, thường rơi vào ngày 4/4 hoặc 5/4 Dương lịch và kéo dài đến 20 - 21/4.
Mâm cúng Tết thanh minh gồm những gì?
Theo truyền thống, lễ cúng Tết Thanh minh thường diễn ra ở hai địa điểm là phần mộ tổ tiên và tại nhà. Mỗi nơi có những yêu cầu riêng về lễ vật và nghi thức.
Lễ cúng Tết Thanh minh tại mộ
Lễ cúng Tết Thanh minh ở phần mộ tổ tiên có thể là lễ chay hoặc lễ mặn tùy từng điều kiện và truyền thống của mỗi gia đình. Các lễ vật gồm: Hương, đèn, chè, rượu, nước, trầu cau, tiền vàng, hoa quả.
Mâm cỗ chay gồm: Xôi chè, oản chuối, bánh, nước, gạo muối, bỏng, chén mật ong. Mâm cỗ mặn ngoài những thứ trên có thêm rượu thịt, xôi, gà luộc hoặc khoanh giò.
Tết Thanh minh là một dịp quan trọng để con cháu thể hiện lòng hiếu thảo và gắn kết truyền thống gia đình. Ảnh minh họa.
Nếu có nhiều bát hương thì bát nào cũng phải thắp hương, còn lễ vật đặt trên bàn có thể chung. Cần sắp lễ vật gọn gàng, đựng các lễ vật bằng đĩa, khi bày trên mặt đất cần lót chiếu hoặc khăn và để tại nơi bằng phẳng trước khi thực hiện nghi lễ cúng.
Khi cúng xong, cần đợi hương cháy khoảng 2/3 thì lễ tạ, hóa vàng và xin lộc về nhà để làm lễ gia thần và gia tiên ở nhà. Bài cúng nếu được viết ra giấy thì đọc xong cũng đem hóa.
Lễ cúng Tết Thanh minh tại nhà
Dù là một ngày lễ lớn, mâm cúng Tết Thanh minh không nhất thiết phải cầu kỳ mà được chuẩn bị phù hợp với điều kiện của mỗi gia đình hay theo phong tục từng vùng miền. Điều quan trọng là lòng thành của con cháu được gửi gắm qua từng món ăn, từng lễ vật.
Thông thường, mâm cúng Tết Thanh minh không yêu cầu lễ vật cầu kỳ. Với mâm cúng mặn, có thể chuẩn bị một số món cơ bản như xôi, gà luộc, canh măng, các món xào, nem rán…
Một số lễ vật khác giúp cho mâm cúng Thanh minh trở nên đầy đủ hơn gồm trái cây, hoa tươi, trầu cau, vàng mã...
Riêng các gia đình Phật tử thì cần chuẩn bị mâm cúng chay. Nếu gia đình không nấu cỗ cúng Tết Thanh minh, có thể thắp hương với trái cây tươi, trà, một ít bánh, kẹo để tỏ lòng biết ơn với tổ tiên.
Trước khi cúng Tết Thanh minh tại nhà, cần dọn dẹp nhà cửa sạch sẽ, gọn gàng và lau sạch bàn thờ gia tiên. Sau khi chuẩn bị xong mâm lễ cúng Tết Thanh minh, gia đình bắt đầu bài trí lên bàn thờ.
Người cúng cần mặc trang phục lịch sự, sạch sẽ, chỉnh tề rồi lên hương, sau đó vái lạy tổ tiên và đọc văn khấn. Khi một tuần hương cháy hết thì gia đình có thể hóa vàng và xin thụ hưởng lộc.
(*) Thông tin bài viết chỉ mang tính chất tham khảo!
