Testosterone là một hormone được tìm thấy ở người. Ở nam giới, tinh hoàn chủ yếu sản xuất testosterone. Buồng trứng của phụ nữ cũng sản xuất testosterone, mặc dù với số lượng ít hơn nhiều.
Theo ThS.BS Lê Quang Dương - Giám đốc Trung tâm Phát triển Sức khỏe Bền vững (VietHealth), sản xuất testosterone bắt đầu tăng đáng kể trong giai đoạn dậy thì và bắt đầu giảm sau tuổi 30 trở đi. Testosterone thường được liên kết với ham muốn tình dục và đóng vai trò quan trọng trong việc sản xuất tinh trùng. Nó cũng ảnh hưởng đến khối lượng xương và cơ bắp, cách nam giới dự trữ chất béo trong cơ thể, thậm chí cả việc sản xuất hồng cầu.
1. Mức testosterone thấp gây ra điều gì ở nam giới?
Testosterone tự nhiên giảm dần khi nam giới già đi và các yếu tố khác cũng có thể khiến nồng độ hormone này giảm.
Mức testosterone thấp, còn gọi là low T, có thể gây ra nhiều triệu chứng ở nam giới, bao gồm:
- Giảm ham muốn tình dục
- Ít năng lượng
- Tăng cân
- Cảm giác trầm cảm
- Thay đổi tâm trạng
- Tự ti
- Lông cơ thể ít hơn
- Loãng xương
ThS.BS Lê Quang Dương cho biết, mặc dù sản xuất testosterone tự nhiên giảm dần khi nam giới già đi, các yếu tố khác cũng có thể khiến nồng độ hormone này giảm. Chấn thương tinh hoàn và các phương pháp điều trị ung thư như hóa trị hoặc xạ trị có thể ảnh hưởng tiêu cực đến việc sản xuất testosterone.
Các tình trạng sức khỏe mạn tính và căng thẳng cũng có thể làm giảm sản xuất testosterone như: AIDS, bệnh thận, nghiện rượu, xơ gan.
Còn ở phụ nữ trưởng thành, nồng độ testosterone giảm đều đặn. Tuy nhiên, mức T thấp cũng có thể gây ra nhiều triệu chứng, bao gồm:
- Giảm ham muốn tình dục
- Giảm mật độ xương
- Kém tập trung
- Trầm cảm
Mức T thấp ở phụ nữ có thể do việc cắt bỏ buồng trứng cũng như các bệnh về tuyến yên, vùng dưới đồi hoặc tuyến thượng thận. Liệu pháp testosterone có thể được kê đơn cho phụ nữ có mức T thấp, tuy nhiên, hiệu quả của việc điều trị này trong việc cải thiện chức năng tình dục hoặc chức năng nhận thức ở phụ nữ sau mãn kinh vẫn chưa rõ ràng.
2. Xét nghiệm testosterone
Một xét nghiệm máu đơn giản có thể xác định nồng độ testosterone. Có một phạm vi rộng về mức testosterone bình thường hoặc khỏe mạnh lưu thông trong máu.
Theo Trung tâm Y tế Đại học Rochester, mức testosterone bình thường ở nam giới trưởng thành dao động từ 280 đến 1.100 nanogram/deciliter (ng/dL), từ 15 đến 70 ng/dL đối với phụ nữ trưởng thành.
Các phạm vi này có thể khác nhau giữa các phòng thí nghiệm, vì vậy điều quan trọng là cần thảo luận kết quả với bác sĩ.
Hiệp hội Tiết niệu Hoa Kỳ cho biết, nếu mức testosterone của nam giới trưởng thành dưới 300 ng/dL, bác sĩ có thể tiến hành các xét nghiệm để xác định nguyên nhân của việc testosterone thấp.
Mức testosterone thấp có thể là dấu hiệu của các vấn đề về tuyến yên. Tuyến yên gửi hormone tín hiệu đến tinh hoàn để sản xuất nhiều testosterone hơn. Kết quả xét nghiệm T thấp ở nam giới trưởng thành có thể có nghĩa là tuyến yên không hoạt động bình thường. Ở một thiếu niên có mức testosterone thấp có thể đang trải qua dậy thì muộn.
Mức testosterone tăng cao vừa phải ở nam giới có thể không gây ra nhiều triệu chứng đáng chú ý. Các bé trai có mức testosterone cao hơn có thể bắt đầu dậy thì sớm hơn. Phụ nữ có mức testosterone cao có thể phát triển các đặc điểm nam tính.
Mức testosterone cao bất thường có thể là kết quả của rối loạn tuyến thượng thận, hoặc thậm chí là ung thư tinh hoàn.
Mức testosterone cao cũng có thể xảy ra trong các tình trạng ít nghiêm trọng hơn. Ví dụ, tăng sản tuyến thượng thận bẩm sinh, có thể ảnh hưởng đến cả nam và nữ, là một nguyên nhân hiếm gặp nhưng tự nhiên gây ra tình trạng tăng sản xuất testosterone. Nếu mức testosterone cực kỳ cao, bác sĩ có thể yêu cầu các xét nghiệm khác để tìm ra nguyên nhân.
3. Liệu pháp thay thế testosterone
Tình trạng suy sinh dục (hypogonadism), tức là khi cơ thể giảm sản xuất testosterone, không phải lúc nào cũng đòi hỏi phải điều trị. Có thể phù hợp với liệu pháp thay thế testosterone nếu mức T thấp đang ảnh hưởng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống. Testosterone nhân tạo có thể được dùng bằng đường uống, tiêm, hoặc qua gel hoặc miếng dán da.
Liệu pháp thay thế có thể mang lại kết quả mong muốn, chẳng hạn như khối lượng cơ bắp lớn hơn và ham muốn tình dục mạnh mẽ hơn. Tuy nhiên, việc điều trị này cũng có một số tác dụng phụ như giữ nước, tinh hoàn co lại, giảm sản xuất tinh trùng...
Một số nghiên cứu đã không tìm thấy nguy cơ ung thư tuyến tiền liệt cao hơn khi sử dụng liệu pháp thay thế testosterone nhưng đây vẫn là một chủ đề đang được nghiên cứu liên tục.
Một nghiên cứu gợi ý rằng có nguy cơ ung thư tuyến tiền liệt thể ác tính thấp hơn ở những người đang điều trị liệu pháp thay thế testosterone nhưng cần có thêm nghiên cứu.
Testosterone thường được biết đến nhiều nhất với vai trò trong ham muốn tình dục ở nam giới. Tuy nhiên, hormone này còn ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần, khối lượng xương và cơ bắp, cách cơ thể lưu trữ chất béo, và cả quá trình sản xuất hồng cầu.
Mức testosterone quá thấp hoặc quá cao đều có thể tác động tiêu cực đến sức khỏe thể chất và tinh thần của một người đàn ông.
Bác sĩ có thể kiểm tra nồng độ testosterone thông qua một xét nghiệm máu đơn giản. Liệu pháp testosterone có sẵn để điều trị cho nam giới có mức hormone này thấp. Nếu có dấu hiệu T thấp, hãy hỏi bác sĩ xem liệu pháp này có phù hợp với bản thân không.
Xem thêm video đang dược quan tâm:
Tăng cường testosterone.
