Oreshnik là loại tên lửa đạn đạo tầm trung đầu tiên của Nga được phát triển hoàn toàn trong giai đoạn hậu Xô Viết.
Nga thử nghiệm tên lửa siêu thanh ở Bắc Cực. (Nguồn: Bộ Quốc phòng Nga)
Theo thông tin được công bố, Oreshnik đã bước vào giai đoạn sản xuất hàng loạt từ tháng 6/2025, với tầm bắn ước tính lên tới 4.000 km. Tên lửa có khả năng mang nhiều đầu đạn độc lập, mỗi đầu đạn được đặt trên các phương tiện tái nhập khí quyển siêu thanh có thể cơ động linh hoạt và tiếp cận mục tiêu từ những hướng khó lường.
Nhờ tốc độ cực cao và khả năng đổi hướng trong quá trình bay, Oreshnik được đánh giá là rất khó bị đánh chặn bởi các hệ thống phòng không hiện nay, bao gồm cả những lá chắn hiện đại như Arrow 3 – hệ thống mà Đức mới đưa vào trang bị.
Oreshnik có thể làm thay đổi cán cân quân sự châu Âu
Giới phân tích cho rằng Oreshnik có tiềm năng làm thay đổi đáng kể cán cân sức mạnh quân sự tại châu Âu, bởi nó có thể tấn công chính xác các mục tiêu quân sự, chiến lược và chính trị trên toàn lục địa, trong khi các biện pháp phòng thủ hiện có gần như bất lực.
Một phiên bản tiền sản xuất của Oreshnik đã được Nga lần đầu sử dụng trong điều kiện chiến đấu vào ngày 21/11, nhằm vào các mục tiêu tại Ukraine. Đây cũng là thời điểm Moscow lần đầu công khai sự tồn tại của chương trình này với thế giới.
Sau vụ phóng, lo ngại nhanh chóng lan rộng trong giới hoạch định chính sách phương Tây. Đại sứ Nga tại Anh, ông Andrey Kelin, tuyên bố rằng việc Oreshnik xuất hiện đã tác động trực tiếp đến chính sách của London, khiến Anh phải thận trọng hơn trong việc ủng hộ các cuộc tấn công tầm sâu của Ukraine vào lãnh thổ Nga.
Belarus sẽ là nơi triển khai đầu tiên
Nga dự kiến sẽ ưu tiên triển khai Oreshnik tại Belarus, quốc gia đồng minh duy nhất của Moscow ở châu Âu. Ngày 29/5, Thư ký Hội đồng An ninh Nga Alexander Volfovich xác nhận việc triển khai này sẽ bắt đầu trước cuối năm nay.
Các tên lửa Oreshnik sẽ được đặt trên khung gầm MZKT-79291 do Belarus sản xuất, sử dụng cấu hình 12 bánh, cho phép cơ động cao. Theo kế hoạch, các phiên bản mang đầu đạn thông thường có thể được bàn giao cho quân đội Belarus, trong khi phiên bản hạt nhân sẽ chỉ được Belarus kiểm soát trong thời chiến, theo thỏa thuận chia sẻ hạt nhân giữa hai nước.
Đòn răn đe 'không cần hạt nhân'
Một số chuyên gia nhận định sự quan tâm ngày càng lớn của Nga đối với Oreshnik xuất phát từ những bài học thực tế trên chiến trường hiện đại. Cuộc thử nghiệm chiến đấu quy mô lớn của các tên lửa đạn đạo tầm xa hồi tháng 6, trong đó vũ khí tên lửa của Iran đóng vai trò quan trọng trong xung đột với Israel, cho thấy tên lửa có thể bù đắp đáng kể cho bất lợi về không quân.
Nếu được triển khai với số lượng lớn, Oreshnik có thể giúp Nga đe dọa gây tổn thất nghiêm trọng cho các thủ đô châu Âu mà không cần vượt qua ngưỡng sử dụng vũ khí hạt nhân. Điều này cho phép Moscow tạo ra sức răn đe mạnh mẽ, đồng thời bù đắp những hạn chế của lực lượng vũ trang Nga trong các lĩnh vực truyền thống, đặc biệt là sức mạnh không quân.
