Bất chấp luật pháp, Trung Quốc ngang ngược xâm phạm vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam
Hộ tống tàu Địa chất biển – 8 là đội tàu hùng hậu gồm: tàu đánh cá ngoài khơi vỏ thép Qiong Sansha Yu-0014, các tàu hải cảnh số hiệu 3910, 37111, 35111, 46303, 3402, 3412 và 3308; trong số đó, tàu 3910 là tàu cỡ vạn tấn.
Hoạt động của nhóm tàu này trong vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam đã vi phạm nghiêm trọng Công ước của Liên Hiệp Quốc về Luật biển 1982 (UNCLOS), xâm phạm các quyền chủ quyền và quyền tài phán của Việt Nam ở vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa Việt Nam tại khu vực phía nam Biển Đông.
Theo quy định của Công ước Liên hợp quốc về luật biển 1982 (UNCLOS 1982), quốc gia ven biển có các quyền chủ quyền về việc thăm dò, bảo tồn và quản lý các tài nguyên thiên nhiên, tài nguyên sinh vật hoặc không sinh vật của vùng nước đáy biển, của đáy biển và vùng đất dưới đáy biển cũng như những hoạt động khác nhằm thăm dò, khai thác vì mục đích kinh tế trong vùng đặc quyền kinh tế 200 hải lý tính từ đường cơ sở. Vì vậy, hoạt động của nhóm tàu Trung Quốc đã xâm phạm các quyền chủ quyền của Việt Nam, đe dọa hòa bình và ổn định trong khu vực, xâm hại các quyền tự do đi lại và khai thác kinh tế của Việt Nam cũng như các quốc gia khác,
Tàu Địa chất biển – 8 của Trung Quốc hoạt động thăm dò trái phép trong vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa Việt Nam.
Khu vực nhà giàn DK1, trong đó có bãi Tư Chính, nằm trong vùng đặc quyền kinh tế 200 hải lý tính từ đường cơ sở và nằm hoàn toàn trên thềm lục địa của Việt Nam. Đây là vùng biển được hoạch định theo UNCLOS 1982. Vùng biển này không tranh chấp với nước nào và càng không tranh chấp với Trung Quốc.
Lý lẽ mà Trung Quốc đưa ra biện minh cho hành động xâm phạm vùng biển Việt Nam gồm hai điểm. Thứ nhất là, họ đang khảo sát trong cái gọi là “vùng biển lịch sử Đường 9 đoạn Trung Quốc có chủ quyền từ xưa”. Đường 9 đoạn (còn gọi Đường chữ U) là tên gọi dùng để chỉ đường quốc giới hải vực trên Biển Đông mà Trung Quốc chủ trương và đơn phương tuyên bố chủ quyền và đã bị Tòa án Trọng tài thường trực (PCA) được lập theo Phụ lục VII của Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật biển năm 1982 bác bỏ vào ngày 12/7/2016 với lý do “không có căn cứ pháp lý cho việc Trung Quốc nêu quyền lịch sử với các tài nguyên nằm trong vùng biển trong Đường 9 đoạn”.
Đường 9 đoạn mang hình chiếc Lưỡi bò này bao trọn bốn nhóm quần đảo, bãi ngầm lớn trên Biển Đông là quần đảo Hoàng Sa, quần đảo Trường Sa, quần đảo Đông Sa và bãi Macclesfield với khoảng 75% diện tích mặt nước của Biển Đông, chỉ chừa lại khoảng 25% cho tất cả các nước Philippines, Malaysia, Brunei, Indonesia và Việt Nam, tức mỗi nước chỉ được trung bình 5% diện tích Biển Đông.
Tuy nhiên, như chính một học giả Trung Quốc, ông Lý Lệnh Hoa, một chuyên gia về luật biển của Trung Quốc từng chỉ rõ: Trung Quốc bất chấp tinh thần cơ bản của văn bản UNCLOS, đưa ra chủ trương về “Đường 9 đoạn” trái với quy định của UNCLOS 1982 là không thể chấp nhận được.
Sơ đồ hoạt động thăm dò trái phép của tàu Địa chất biển – 8 trong vùng biển Việt Nam.
Việc Trung Quốc tự ý vẽ Đường 9 đoạn hình chiếc lưỡi bò này “liếm qua” 60% vùng biển Việt Nam, biến vùng biển không tranh chấp của Việt Nam thành vùng tranh chấp là hoàn toàn phi pháp, không được luật pháp quốc tế công nhận.
Phán quyết của Tòa trọng tài quốc tế trong vụ Philippines kiện Trung Quốc - một văn bản pháp lý quốc tế hướng dẫn, giải thích UNCLOS 1982 - đã bác bỏ thẳng thừng yêu sách Đường 9 đoạn của Trung Quốc.
Mặc dù Trung Quốc không tham gia vụ kiện và tuyên bố không chấp nhận phán quyết, nhưng văn bản pháp lý này vẫn giữ nguyên giá trị. Phán quyết khẳng định rằng Đường 9 đoạn không có cơ sở pháp lý, nghĩa là nó không có giá trị gì để Trung Quốc đòi quyền khai thác tài nguyên trong đó.
Vì vậy, Trung Quốc không có vùng biển hợp pháp nào tranh chấp với Việt Nam tại khu vực DK1, trong đó có bãi Tư Chính.
Thứ hai, Trung Quốc cố ý coi vùng biển gần bãi Tư Chính mà họ tiến hành thăm dò là thuộc quần đảo “Nam Sa” (tên họ đặt cho quần đảo Trường Sa) họ đang tranh chấp với các nước để biện minh cho hoạt động của họ. Tuy nhiên, Tòa Trọng tài PCA năm 2016 đã kết luận rằng tất cả các cấu trúc nổi tại Trường Sa đều là “đảo đá” về mặt pháp lý và không tạo ra vùng đặc quyền kinh tế hoặc thềm lục địa, mà chỉ có vùng biển phụ cận là 12 hải lý. Tòa Trọng tài cũng kết luận rằng, UNCLOS 1982 không quy định việc một nhóm các đảo như quần đảo Trường Sa có các vùng biển với tư cách là một thực thể thống nhất, do đó, không một nước nào có thể vẽ đường cơ sở xung quanh các đảo ở Trường Sa để yêu sách vùng biển phụ cận xung quanh quần đảo Trường Sa.
Như vậy, có thể khẳng định dứt khoát rằng, Trung Quốc không hề có vùng biển hợp pháp nào có thể chồng lấn hay tranh chấp với vùng biển đặc quyền kinh tế và thềm lục địa phía Nam của Việt Nam, trong đó có bãi Tư Chính.
Bước leo thang nguy hiểm
Hoạt động kéo dài của nhóm tàu Trung Quốc trong vùng biển Việt Nam những ngày qua nhằm mục đích tạo ra nguyên trạng mới, đó là sự tranh chấp ngay trong vùng biển hợp pháp của Việt Nam, đe dọa hòa bình, an ninh và ổn định trên vùng biển Việt Nam. Đây chính là bước leo thang mới nguy hiểm của Trung Quốc, nhằm gây sức ép để Việt Nam phải chấp nhận phương án khai thác chung của họ.
Chủ trương khai thác chung do Trung Quốc đưa ra thực chất là cái bẫy chủ quyền, biến vùng biển hợp pháp của nước khác thành vùng biển tranh chấp, rồi từ đó tiến tới chiếm đoạt luôn.
Lực lượng chức năng trên biển Việt Nam bảo vệ khu vực DK1 trên thềm lục địa Việt Nam.
Nếu Việt Nam và các nước không chấp nhận phương án khai thác chung của Trung Quốc, thì họ đe dọa sẽ đơn phương tiến hành nghiên cứu, thăm dò và khai thác tài nguyên dầu khí trong vùng biển Việt Nam và các nước. Bước đi này nằm trong chiến lược của Trung Quốc nhằm độc chiếm Biển Đông, kiểm soát hoàn toàn tài nguyên trong “đường Lưỡi bò”, chiếm 80% diện tích Biển Đông.
Trong khi nhóm tàu Địa chất biển - 8 (Haiyang Dizhi 8) của Trung Quốc xâm nhập và hoạt động suốt hai tuần qua trong vùng biển đặc quyền kinh tế và thềm lục địa phía Nam của Việt Nam quanh bãi Tư Chính, thì ngày 17/7/2019, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Cảnh Sảng lại “yêu cầu Việt Nam tôn trọng chủ quyền và quyền tài phán của Trung Quốc đối với vùng biển liên quan, không nên có hành động có thể gây phức tạp thêm tình hình”.
Ngày 19/7, trả lời câu hỏi của phóng viên đề nghị bình luận về phát biểu của ông Cảnh Sảng, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam Lê Thị Thu Hằng nêu rõ, đây là vùng biển hoàn toàn của Việt Nam, được xác định theo đúng các quy định của Công ước Liên hiệp quốc về Luật Biển 1982 mà Việt Nam và Trung Quốc đều là thành viên. Việt Nam đã tiếp xúc nhiều lần với phía Trung Quốc ở các kênh khác nhau, trao công hàm phản đối, kiên quyết yêu cầu Trung Quốc chấm dứt ngay các hành vi vi phạm, rút toàn bộ tàu ra khỏi vùng biển Việt Nam; tôn trọng quyền chủ quyền, quyền tài phán của Việt Nam vì quan hệ hai nước và ổn định, hòa bình ở khu vực.
Phát biểu ngày 19/7 của người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam cũng cho biết, các lực lượng chức năng trên biển của Việt Nam tiếp tục triển khai nhiều biện pháp phù hợp thực thi chủ quyền, quyền chủ quyền và quyền tài phán một cách hòa bình, đúng pháp luật nhằm bảo vệ vùng biển Việt Nam. Chủ trương nhất quán của Việt Nam là kiên quyết, kiên trì đấu tranh bằng các biện pháp hòa bình, phù hợp với luật pháp quốc tế, Công ước của Liên hợp quốc về Luật Biển 1982 trước bất cứ hành vi nào xâm phạm chủ quyền, quyền chủ quyền và quyền tài phán của Việt Nam trên các vùng biển.
Việt Nam coi trọng hòa bình, hữu nghị, hợp tác, có thiện chí và sẵn sàng giải quyết các tranh chấp, bất đồng bằng các biện pháp hòa bình.
Trước đây, các lực lượng chức năng trên biển của Việt Nam đã nhiều lần đấu tranh thắng lợi, xua đuổi các tàu Trung Quốc hoạt động trái phép ra khỏi vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam. Phát huy tinh thần dũng cảm, khôn khéo và sáng tạo, các lực lượng chấp pháp của chúng ta nhất định sẽ bảo vệ thành công chủ quyền, quyền chủ quyền, quyền tài phán của mình trên vùng biển phía Nam của Tổ quốc.
