Sáng sớm, từ 4-5 giờ sáng, quanh các hồ lớn của Thủ đô đã có rất đông người, họ là những người tham gia tập thể dục với đủ các loại hình, chủ yếu là thể dục nhịp điệu, khiêu vũ và đi bộ với hy vọng tăng cường sức khỏe. Họ quan niệm rằng càng đi sớm thì không khí càng trong lành, càng có lợi cho sức khỏe, nhưng liệu điều đó có đúng hay không? Có thật sự tốt đối với cơ thể của họ hay không?
Khí hậu buổi sáng sớm thuận lợi cho bệnh mũi họng
Các nghiên cứu của Viện Hô hấp Bắc Mỹ chỉ ra rằng, nếu tính thời gian trong ngày thì đúng là không khí buổi sáng trong lành và sạch nhất. Tuy nhiên không khí chỉ trong lành khi xuất hiện ánh nắng mặt trời mà thôi. Điều này được cắt nghĩa là khi mặt trời chiếu những tia nắng đầu tiên xuống trái đất, lá xanh của các cây bên hồ mới thực hiện được quá trình quang hợp. Lá cây hấp thụ khí các-bo-níc và nhả khí ôxy ra môi trường xung quanh, ngược lại khi ánh nắng mặt trời chưa xuất hiện thì cây xanh lại thực hiện quá trình ngược lại là hấp thụ ôxy và nhả khí các-bo-nic, tức là khi đi ra ngoài trời sớm quá lại có hại nhiều hơn có lợi vì lúc này khí mà phổi hít được lại là các-bo-níc, một loại khí gây độc cho cơ thể.
Niêm mạc mũi họng là nơi chịu tác động đầu tiên của loại khí này. Không khí với nhiều khí các-bo-níc sẽ kích thích hệ thống niêm mạc đường hô hấp (bao gồm cả niêm mạc mũi họng và phổi) tăng tiết dịch, cản trở chức năng sinh lý bình thường của niêm mạc đường hô hấp, giảm hoặc mất chức năng bảo vệ của hệ thống niêm mạc, tạo điều kiện thuận lợi cho các vi khuẩn, virut sẵn có ở niêm mạc đường thở gây bệnh dẫn đến viêm mũi họng cấp, viêm thanh, khí, phế quản, phổi.
 Viêm phổi dễ xảy ra nếu tập thể dục vào thời gian quá sớm khi trời lạnh. |
Đối tượng chịu tác động nhiều nhất của buổi sáng sớm
Những đối tượng hay bị tác động của môi trường bên ngoài lúc này là người già do tuổi cao, sức đề kháng giảm, hoặc trẻ nhỏ, hệ miễn dịch chưa hoàn thiện (tuy nhiên rất ít trẻ nhỏ ra ngoài trời sớm). Những người này nếu đi ra ngoài trời sớm, đặc biệt là mùa đông, mùa xuân - tiết trời mưa phùn hay bị viêm phế quản, thậm chí viêm phổi. Viêm nhiễm lại hay tái diễn nhiều lần mà không rõ nguyên nhân. Với những trường hợp này cần giải thích cho họ, khả năng dẫn đến viêm phổi tái diễn do đi tập thể dục quá sớm để họ chỉ tập trong nhà những hôm thời tiết thay đổi, hoặc ra khỏi nhà khi đã nhìn thấy ánh nắng mặt trời là tốt nhất, bệnh sẽ ổn định dần. Những người có cơ địa dị ứng nhận biết vấn đề này rõ nhất, chỉ cần họ bước chân ra khỏi nhà khi ánh nắng mặt trời chưa lên là đã thấy ngứa ngứa mũi, hắt hơi từng tràng, chảy nước mũi kèm theo ngạt tắc mũi. Một số người còn xuất hiện thêm ngứa mắt và chảy nước mắt.
 Thời điểm tập thể dục tốt nhất là khi đã có ánh nắng mặt trời. |
Vậy làm thế nào để hài hòa giữa việc luyện tập cơ thể và giữ gìn sức khỏe?
Việc giữ ấm cho hệ thống hô hấp rất quan trọng những lúc thời tiết lạnh hoặc thay đổi. Nếu nhiệt độ ngoài trời thấp, những đối tượng như người già và trẻ em không nên ra ngoài trời trước 8 giờ sáng và sau 8 giờ tối, khoảng thời gian này độ ẩm rất cao đồng thời lượng ôxy trong không khí lại thấp, chưa đủ cho hoạt động hô hấp của cơ thể nên là một trong những yếu tố thuận lợi gây viêm nhiễm đường hô hấp cấp, đôi khi ảnh hưởng cả đến tính mạng. Việc điều trị viêm đường hô hấp ở những người ở độ tuổi cao lại rất khó khăn do hệ hô hấp thường trong tình trạng viêm xơ mạn tính, thông khí hạn chế, cơ thể hấp thu thuốc kém, chức năng gan thận giảm nên độc tính thuốc tăng và tỷ lệ tử vong tương đối cao, chiếm 3-6% tỷ lệ tử vong nói chung.
Súc họng nước ấm sau mỗi khi đi tập thể thao ngoài trời cũng là biện pháp hữu ích giúp hệ thống niêm mạc của đường hô hấp được làm sạch, bên cạnh đó làm ấm, làm ẩm, giúp cho các chức năng sinh lý của đường hô hấp không bị biến đổi.
Với những trường hợp mới tập, nên làm cho cơ thể quen dần với môi trường không khí buổi sáng sớm trong thời gian ngắn khoảng 30 phút rồi mới tăng dần thời gian luyện tập.
BS. Lê Minh Giang