Cai nghiện đã khó, nhưng khó hơn là việc tránh cho con nghiện tái nghiện bằng sự lao động để tái hòa nhập cộng đồng, góp phần nâng cao hiệu quả công tác phòng chống tệ nạn ma túy. Trên thực tế, việc giải quyết việc làm cho người nghiện ma túy sau khi được chữa trị, phục hồi còn nhiều hạn chế. Hàng năm, số đối tượng được tạo việc làm ở cộng đồng chỉ chiếm khoảng 10% số đối tượng được chữa trị, phục hồi.
Quản lý sau cai nghiện vẫn khó
Trên thực tế, theo các số liệu thống kê những năm gần đây, tình hình việc làm của các đối tượng sau cai là không thuận lợi, chỉ có 20% đối tượng có việc làm ổn định, 32,5% có việc làm nhưng không ổn định. Các đối tượng ở thành phố, thị xã tỷ lệ có việc làm ổn định cao hơn các đối tượng ở nông thôn. Tuy nhiên, ở cả hai nhóm đối tượng, số có việc làm ổn định luôn có tỷ lệ thấp nhất (24% với đối tượng ở thành thị và 13,3% với đối tượng ở nông thôn), tiếp đến là số có việc làm không ổn định, số đối tượng không có việc làm chiếm tỷ lệ cao nhất (44% và 53,3% tương ứng cho 2 nhóm đối tượng). Đa số người nghiện ma túy sau khi được chữa trị, phục hồi không có việc làm nên có nhiều khả năng tái nghiện.
Việc làm là động lực giúp những người cai nghiện tái hòa nhập cộng đồng và tránh tái nghiện.
Nguyên nhân dẫn tới người nghiện sau cai không tìm được việc làm, trước hết là do họ bị hạn chế về mặt thể chất và cả tâm lý. Mặc dù được điều trị tại các trung tâm, song sự suy yếu về sức khỏe, biến đổi về hình thức, phong thái vẫn còn biểu hiện rõ nét khiến cho người nghiện sau cai bất lợi khi đi xin việc. Mặt khác, ngành nghề đào tạo tại các trung tâm hiện nay tính khả thi không cao, dạy nghề mang tính đồng loạt, đa số người nghiện không thể ứng dụng những nghề được đào tạo sau khi trở về cộng đồng (như nghề đan lát thủ công không áp dụng được ở những thành phố lớn như Hà Nội). Bên cạnh đó, người nghiện ma túy bị kỳ thị rất lớn bởi người tuyển dụng và bị cạnh tranh gay gắt từ phía những người được đào tạo tại các trung tâm, cơ sở dạy nghề bên ngoài. Người sau cai nghiện còn gặp trở ngại do kém năng động, thiếu tự tin thậm chí là tự ti khi tiếp xúc, trả lời phỏng vấn.
Nguyên nhân của tình trạng này còn do nhận thức, trách nhiệm của chính quyền, đoàn thể ở các cấp chưa cao, đặc biệt là chính quyền cấp xã, cộng đồng, khu phố, thôn xóm ít quan tâm đến người sau cai nghiện. Sự phối hợp giữa các ngành, các cấp chưa chặt chẽ, thiếu đồng bộ trong công tác quản lý sau cai tại cộng đồng và hỗ trợ giải quyết việc làm cho đối tượng sau cai nghiện để phòng chống tái nghiện.
Các giải pháp thiết thực
Giải pháp được xem như thiết thực hiện nay là tổ chức cho vay vốn giải quyết việc làm, dành những khoản cho vay ưu đãi, lãi suất thấp cho người sau cai nghiện thiếu việc làm, ưu đãi cho các cơ sở sản xuất kinh doanh, dịch vụ có thu hút người sau cai nghiện bị thất nghiệp do trung tâm dịch vụ việc làm giới thiệu nhằm tạo việc làm mới và hỗ trợ giải quyết việc làm thêm cho người sau cai nghiện. Hỗ trợ xây dựng cơ sở hạ tầng, đặc biệt là ưu đãi hỗ trợ kinh phí đào tạo nghề cho lao động là người sau cai nghiện.
Tiếp đến, cần tổ chức cho người sau cai nghiện đăng ký tìm việc làm tại các cơ sở thuộc hệ thống trung tâm dịch vụ việc làm trong cả nước. Cung cấp các dịch vụ việc làm miễn phí đối với người sau cai nghiện chưa có việc làm gồm: tư vấn lựa chọn việc làm, nơi làm việc; lựa chọn nghề học; lập dự án tự tạo việc làm; giới thiệu, bố trí việc làm; các dịch vụ việc làm khác. Bên cạnh đó, Ủy ban nhân dân cấp xã phường có trách nhiệm phân công các ban, ngành, đoàn thể quản lý đối tượng sau cai, liên hệ với các doanh nghiệp đóng trên địa bàn để tìm công việc làm cho những đối tượng đã hoàn thành tích cực các chương trình quản lý sau cai nghiện nói chung. Một vấn đề nữa không thể bỏ qua, đó là nâng cao chất lượng dạy nghề, học nghề có chất lượng. Các địa phương cần nghiên cứu thiết lập và nâng cao năng lực cho các trung tâm làm nhiệm vụ tư vấn dạy nghề, học nghề có chất lượng và xúc tiến tạo công ăn việc làm cho người sau cai nghiện trở về cộng đồng. Việc làm chủ yếu tập trung vào những công việc tạo ra sản phẩm, đào tạo tay nghề. Trung tâm này đảm nhận luôn việc đầu tư sản xuất, tiêu thụ sản phẩm. Các nghề sản xuất ra sản phẩm phù hợp với môi trường đô thị và các vùng phụ cận để dễ tìm việc làm tại cộng đồng và có thể sinh sống được. Để công tác hỗ trợ tạo việc làm cho người sau cai nghiện đạt hiệu quả cao thì các giải pháp trên phải được thực hiện một cách đồng bộ và nhất quán.
Mạnh Đức
