Đây là phân tích của BS Phạm Hoàng Anh- Giám đốc Tổ chức HealthBridge Canada về lợi ích của việc tăng thuế thuốc lá đủ mạnh...
Tăng thuế góp phần cải thiện sức khỏe dân cư và năng suất lao động:
Theo đánh giá của Tổ chức Y tế Thế giới, hút thuốc lá là nguyên nhân hàng đầu gây ra tử vong trên thế giới. Sử dụng thuốc lá gây ra 25 căn bệnh trong đó có nhiều bệnh nguy hiểm như, đặc biệt là ung thư. Tại Việt Nam có khoảng hơn 40.000 người chết mỗi năm và hơn 10% dân số của nước ta có nguy cơ tử vong sớm do các bệnh liên quan đến thuốc lá.
Tăng thuế thuốc lá đủ mạnh sẽ góp phần giúp giảm tỉ lệ hút thuốc lá, giảm người hút mới, do đó làm giảm mức độ bệnh tật và tỷ lệ tử vong liên quan đến thuốc lá. Kết quả nghiên cứu cho thấy ¼ đến ½ số người bỏ thuốc tránh được việc chết sớm liên quan đến thuốc lá. Vì thế tăng thuế còn góp phần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực trong tương lai của đất nước và do đó cải thiện năng suất lao động.
Tăng thuế làm giảm chi phí về kinh tế đối với xã hội:
Theo ước tính Việt Nam phải chi hơn 22 nghìn tỷ đồng cho việc mua thuốc lá hút trong năm 2012 và hơn 23 nghìn tỷ đồng (tương đương 0,9% GDP) để điều trị 5 loại bệnh do hút thuốc lá gây ra. Như vậy, tổng số tiền chi cho mua và điều trị các bệnh liên quan đến thuốc lá ở nước ta chiếm gần 2% GDP của nền kinh tế mỗi năm. Con số này còn chưa tính đến những thiệt hại về kinh tế do người hút thuốc giảm/mất khả năng lao động, thiệt hại do cháy nổ xảy ra khi hút thuốc và ô nhiễm môi trường…
Giảm tiêu dùng thuốc lá sẽ làm giảm chi phí mua thuốc lá hút, tiết kiệm chi phí khám chữa bệnh mỗi năm và các thiệt hại kinh tế khác. Khoản chi phí tiết kiệm được này có thể được coi là một lợi ích nữa khi tăng thuế.
Tăng thuế có thể làm tăng nguồn thu cho ngân sách nhà nước:
Thổ Nhĩ Kỳ trong 3 lần tăng thuế và tăng mức sàn thuế đơn vị vào 2005, 2010 và 2011, quốc gia này đã giảm mức tiêu thụ thuốc lá từ 106,7 tỷ điếu năm 2005 xuống còn 90,8 tỷ điếu vào năm 2011. Tăng giá thuốc lá năm 2010 làm giảm số người hút thuốc tới 590.000 người và cứu sống 340.000 người
Với Việt Nam, chúng ta cũng đã điều chỉnh thuế về một mức năm 2006 và tăng thuế năm 2008, thực tế đã chứng minh tiêu dùng thuốc lá giảm vào năm 2008 (3.897 triệu bao năm 2007 xuống còn 3,571 triệu bao năm 2008, trong khi doanh thu thuế thu được từ 2008 cao hơn so với 2007 là hơn 1.000 tỷ đồng.
Với những lợi ích của tăng thuế thuốc lá và những kinh nghiệm thực tế về cải cách thuế thuốc lá đã được chứng minh ở Thái lan, Thổ Nhĩ Kỳ, và cả thực tế Việt Nam ở lần điều chỉnh và tăng thuế 2006 và 2008 các chuyên gia nhấn mạnh thuế thuốc lá cần tăng ở mức cao hơn và thường xuyên hơn, ít nhất là làm thế nào để sức mua không tăng (85% năm 2015 và 105% năm 2018), qua đó góp phần làm giảm được gánh nặng bệnh tật và tử vong do thuốc lá gây ra đồng thời tăng thu ngân sách nhà nước.
Khói thuốc lá chứa hơn 7.000 loại hóa chất, trong đó có 69 chất gây ung thư. Trong số đó có nhiều chất được tổ chức nghiên cứu ung thư quốc tế (IARC) xếp vào nhóm 1, tức là các chất gây ung thư cho con người dù ở liều lượng rất thấp. Điển hình là các hợp chất thơm có vòng benzene, acetaldyhyde, arsenic, berrylium, vinyl chloride, formaldehyde, polonium-210... Sử dụng thuốc lá là nguyên nhân gây nên 6 trong số 8 nhóm bệnh có số lượng tử vong cao nhất thế giới. Các chuyên gia cũng chỉ ra rằng, thuốc lá được chỉ ra là “thủ phạm” gây ra khoảng 40.000 ca tử vong tại Việt Nam . Với những tác hại to lớn về mặt sức khỏe, thuốc lá được xếp vào nhóm sản phẩm hạn chế tiêu dùng. Theo khuyến cáo của Tổ chức y tế thế giới, tăng thuế đối với thuốc lá là biện pháp hữu hiệu giảm tiêu dùng thuốc lá và mang lại nhiều lợi ích khác cho xã hội.
“Tăng thuế thuốc lá sẽ giúp tăng giá thuốc lá và đây là một trong những biện pháp hiệu quả nhất giúp ngăn ngừa thanh thiếu niên tập hút thuốc lá và giúp những người đang hút thuốc lá giảm hay bỏ hút thuốc nhằm góp phần giảm bệnh tật và tử vong do sử dụng thuốc lá gây ra. Giá thuốc lá càng cao, khả năng tiếp cận với thuốc lá của thanh thiếu niên nói riêng, người hút thuốc càng ít đi, PGS.TS Lương Ngọc Khuê- Giám đốc Quỹ Phòng chống tác hại của thuốc lá nhận định.
