Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), ước tính toàn cầu có khoảng 1,13 tỷ người bị tăng huyết áp. Trong đó, cứ 5 phụ nữ thì có 1 người bị tăng huyết áp và cứ 4 nam giới thì có 1 người bị tăng huyết áp.
Tại Việt Nam, có đến 25% dân số mắc bệnh về tim mạch và tăng huyết áp. Nhưng gần 60% người bị tăng huyết áp chưa được phát hiện và hơn 80% chưa được điều trị.
Tăng huyết áp được chẩn đoán khi huyết áp tâm thu ≥ 140 mmHg và/hoặc huyết áp tâm trương ≥ 90 mmHg
Triệu chứng
Người bị tăng huyết áp có thể không nhận thấy bất kỳ triệu chứng nào, vì vậy tăng huyết áp thường được gọi là "kẻ giết người thầm lặng". Điều quan trọng là phải kiểm tra huyết áp thường xuyên.
Trong một số trường hợp hiếm gặp và nghiêm trọng, tăng huyết áp gây đổ mồ hôi, lo lắng, khó ngủ và đỏ mặt.
Nếu huyết áp cao kịch phát, có thể gây đau đầu và chảy máu cam.
Biến chứng của tăng huyết áp
Tăng huyết áp lâu dài gây ra biến chứng nặng nề, có thể dẫn tới tử vong. Thông thường, tăng huyết áp làm tăng gánh nặng cho tim và động mạch.
Tim phải làm việc nặng hơn trong thời gian dài nên có xu hướng to ra và giãn, dẫn đến suy tim.
Tăng huyết áp thúc đẩy và gây xơ vữa động mạch, nơi các mảng bám phát triển trên thành mạch máu, khiến mạch máu hẹp lại, tim phải bơm mạnh hơn để lưu thông máu. Xơ vữa động mạch liên quan đến tăng huyết áp có thể dẫn đến:
- Nhồi máu cơ tim.
- Tai biến mạch máu não, đột quỵ.
- Phình, vỡ động mạch.
- Suy thận.
- Đoạn chi.
- Bệnh võng mạc tăng huyết áp, có thể dẫn đến mù lòa.
Theo dõi huyết áp thường xuyên có thể giúp tránh những biến chứng nặng hơn này.
Phòng ngừa bệnh tăng huyết áp
Điều chỉnh lối sống là giải pháp điều trị tăng huyết áp đầu tiên. Bao gồm:
Tập thể dục thường xuyên:
Đối với người lớn, nên tập thể dục đều đặn, ít nhất 150 phút/tuần hoặc 30 phút mỗi ngày trong 5 ngày/tuần. Các hoạt động phù hợp là đi bộ, chạy bộ, đạp xe hoặc bơi lội.
Đối với trẻ em và thanh thiếu niên: 1 giờ hoạt động thể chất mỗi ngày.
Giảm căng thẳng: Thiền, tắm nước ấm, tập yoga và đơn giản là đi bộ đường dài là những kỹ thuật thư giãn có thể giúp giảm căng thẳng.
Tránh đồ uống chứa cồn (rượu, bia,…), chất kích thích.
Bỏ hút thuốc, không đến gần người đang hút thuốc.
Thuốc điều trị tăng huyết áp
Các thuốc điều trị tăng huyết áp thường được sử dụng là thuốc chẹn kênh canxi (amlodipin, lacidipin...), thuốc chẹn beta (bisoprolol, carvedilol...), thuốc ức chế men chuyển (captopril, enalapril...), thuốc chẹn thụ thể angiotensin (losartan, telmisartan...), thuốc lợi tiểu.
Việc lựa chọn thuốc tùy thuộc vào từng bệnh nhân cụ thể, và việc sử dụng thuốc cần tuân theo đúng chỉ định của bác sĩ.
Những ai có nguy cơ bị tăng huyết áp
Nếu có ít nhất một trong các yếu tố nguy cơ sau, hãy đến cơ sở y tế kiểm tra sức khỏe định kỳ.
- Trên 55 tuổi đối với nam và > 65 tuổi đối với nữ.
- Thiếu vận động thể lực (dưới 30 phút/ngày, dưới 150 phút/tuần, bao gồm: thể dục, thể thao, đi bộ và lao động chân tay).
- Uống nhiều rượu bia (> 2 lon bia hoặc > 2 chén rượu 30ml/ngày đối so với Nam, > 1 lon bia hoặc > 1 chén rượu/ngày đối với nữ).
- Bố, mẹ, anh, chị em ruột mắc bệnh tim mạch ở độ tuổi: nam < 55, nữ < 65.
- Thừa cân, béo phì (BMI ≥ 25; nam: vòng bụng > 90cm và > 80cm với nữ).
- Mắc bệnh đái tháo đường tuýp 2.
- Ăn thừa muối ≥ 5 gam muối/ngày (tương đương 1 thìa cà phê).
- Ăn ít rau, trái cây, dưới 400 gram/ngày.
- Rối loạn lipid máu (triglycerid 200 – 499 mg/dL, LDL 160 – 189 mg/dL, HDL ≥ 60 mg/dL).
- Hút thuốc lá hoặc thuốc lào.
- Hay bị stress và căng thẳng tâm lý.
Những dấu hiệu nghi ngờ mắc bệnh tăng huyết áp
Khi có dấu hiệu nghi ngờ tiền tăng huyết áp và tăng huyết áp, cần đến ngay cơ sở y tế để được khám, chẩn đoán, tư vấn và điều trị.
Tiền tăng huyết áp: huyết áp tâm thu 130-139 mmHg hoặc huyết áp tâm trương 85-89 mmHg.
Tăng huyết áp: huyết áp tâm thu ≥ 140mmHg và/hoặc huyết áp tâm trương ≥ 90mmHg
Khi có dấu hiệu nghi ngờ tiền tăng huyết áp và tăng huyết áp, cần đến ngay cơ sở y tế để được khám, chẩn đoán, tư vấn và điều trị.
Truyền thông kiến thức chăm sóc sức khỏe về các bệnh không lây nhiễm (BKLN) thường gặp như huyết áp nằm trong chương trình Chăm sóc sức khỏe Việt. Phòng, chống BKLN hiệu quả sẽ hạn chế số người mắc bệnh, ngăn chặn tàn tật, tử vong sớm và giảm quá tải y tế, cải thiện sức khỏe và chất lượng cuộc sống cho người Việt Nam đặc biệt trong đại dịch toàn cầu COVID-19. Đây là mục tiêu đầy tính nhân văn của chương trình Chăm sóc sức khỏe Việt.
Chương trình Chăm sóc sức khỏe Việt do Cục Y tế dự phòng - Bộ Y tế và Công ty Davipharm (https://davipharm.info/vi/) phối hợp thực hiện, với mục tiêu hỗ trợ cộng đồng có các kiến thức hữu ích về phòng ngừa và tầm soát bệnh hiệu quả các BKLN, hỗ trợ tạo điều kiện tầm soát, sàng lọc đến với bệnh nhân có nguy cơ mắc BKLN, để các bệnh nhân BKLN tiếp cận việc chữa trị đúng đủ, kịp thời. Khi có bất cứ các dấu hiệu, triệu chứng về sức khỏe nói trên, hãy đến ngay cơ sở gần nhất để được khám, chẩn đoán, tư vấn và điều trị sớm. Kết nối với chương trình qua Fanpage để có những thông tin hữu ích.
Bài viết chỉ có tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị.