Suy tim là một hội chứng lâm sàng phức tạp, đặc trưng bởi các triệu chứng cơ năng (khó thở, mệt mỏi, giảm khả năng gắng sức…) và có thể kèm theo các dấu hiệu thực thể do những bất thường về cấu trúc hoặc chức năng của tim. Các rối loạn này dẫn đến giảm cung lượng tim hoặc tăng áp lực trong các buồng tim khi nghỉ ngơi hoặc khi gắng sức. Trên thực tế, suy tim được xem là con đường chung cuối cùng của hầu hết các bệnh lý tim mạch, trong đó tăng huyết áp giữ vai trò đặc biệt quan trọng.
Vì sao tăng huyết áp được gọi là sát thủ thầm lặng?
Tăng huyết áp từ lâu đã được ví như "sát thủ thầm lặng" bởi bệnh thường tiến triển âm thầm trong nhiều năm mà không gây triệu chứng rõ ràng. Tuy nhiên, trong quá trình đó, huyết áp cao liên tục phá hủy dần các cơ quan đích quan trọng như tim, não, thận, mắt và hệ mạch máu ngoại vi.
Theo các số liệu dịch tễ học, tăng huyết áp là nguyên nhân hàng đầu gây suy tim. Khoảng 50–60% trường hợp suy tim có liên quan trực tiếp đến tiền sử tăng huyết áp kéo dài. Người bệnh tăng huyết áp có nguy cơ mắc suy tim cao hơn người bình thường từ 2–3 lần, trong đó nguy cơ tăng gấp 2 lần ở nam giới và gấp 3 lần ở nữ giới. Trên phạm vi toàn cầu, suy tim ảnh hưởng đến hơn 64 triệu người, với tỷ lệ tử vong vẫn còn cao: khoảng 20% bệnh nhân suy tim tử vong trong vòng 1 năm kể từ khi chẩn đoán và gần 50% trong vòng 5 năm, bất chấp những tiến bộ trong điều trị.
Người bệnh tăng huyết áp chia sẻ về những tình huống lâm sàng thường gặp.
Tăng huyết áp gây suy tim như thế nào?
Dưới đây là những tác động của huyết áp đến tim người bệnh cần biết:
- Khi tim phải làm việc quá sức: Huyết áp cao buộc tim, đặc biệt là thất trái, phải tạo lực co bóp lớn hơn để thắng sức cản mạch máu tăng cao.
- Phì đại cơ tim: Tim thích nghi bằng cách dày lên, nhưng điều này làm giảm tính đàn hồi và khả năng giãn nở của cơ tim, gây rối loạn chức năng tâm trương.
- Giãn buồng tim và suy giảm co bóp: Khi tăng huyết áp kéo dài, buồng tim giãn, hở van tim xuất hiện, cơ tim suy yếu và mất dần khả năng tống máu hiệu quả.
- Tổn thương động mạch vành: Tăng huyết áp thúc đẩy xơ vữa động mạch vành, làm giảm tưới máu cơ tim, gây đau thắt ngực hoặc nhồi máu cơ tim – một nguyên nhân trực tiếp dẫn đến suy tim.
- Tổn thương thận – vòng xoắn bệnh lý: Huyết áp cao kéo dài phá hủy mạch máu thận và màng lọc cầu thận, gây suy thận. Nước và muối ứ lại làm huyết áp tăng cao hơn, từ đó gây quá tải áp lực và thể tích cho tim, dẫn đến suy tim.
Để phát hiện sớm và kiểm soát huyết áp mục tiêu, người bệnh cần đo huyết áp thường xuyên và đúng cách.
Nhiều nghiên cứu đã khẳng định mối liên hệ hai chiều: Tăng huyết áp gây suy thận, suy thận lại làm tình trạng tăng huyết áp nặng hơn, và hậu quả cuối cùng thường là suy tim.
Phát hiện sớm suy tim do tăng huyết áp bằng cách nào?
Gánh nặng mà suy tim gây ra không chỉ ảnh hưởng đến người bệnh và gia đình mà còn tác động lớn đến toàn xã hội. Suy tim xảy ra khi tim không còn đảm bảo chức năng nhận máu và bơm máu đi nuôi cơ thể. Người bệnh có thể xuất hiện các triệu chứng:
- Khó thở khi gắng sức, khó thở về đêm
- Ho, đặc biệt khi nằm
- Mệt mỏi, giảm khả năng lao động và sinh hoạt
- Phù chân, tràn dịch các khoang
- Tăng cân nhanh do ứ dịch
Để phát hiện sớm và kiểm soát huyết áp mục tiêu, người bệnh cần đo huyết áp thường xuyên và đúng cách. Người bệnh cần lưu ý cách theo dõi huyết áp tại nhà và nhấn mạnh các nguyên tắc quan trọng:
- Theo dõi và chia sẻ chỉ số huyết áp với bác sĩ trong mỗi lần tái khám
- Tuân thủ điều trị theo nguyên tắc "3Đ": Đúng toa – Đủ liều – Đều mỗi ngày
- Lựa chọn nguồn thông tin y tế đáng tin cậy
- Trang bị máy đo huyết áp tại nhà và ghi chép lại các chỉ số
Bên cạnh đó, người bệnh cần tích cực thay đổi lối sống: ăn uống lành mạnh, giảm muối, tăng cường vận động thể lực phù hợp, bỏ thuốc lá, hạn chế rượu bia và duy trì cân nặng hợp lý.
