Tăng cường nhận thức cho thanh thiếu niên DTTS về tảo hôn, mua bán người thông qua công nghệ số

Giúp tiếp cận kỹ năng an toàn trực tuyến, kiến thức về tảo hôn, mua bán người

"Em Vui" là một hoạt động trong khuôn khổ Dự án "Tăng cường nhận thức của trẻ em, thanh thiếu niên dân tộc thiểu số về tảo hôn và mua bán người thông qua công nghệ số" (EMPoWR) do Phái đoàn Liên minh Châu Âu và Tổ chức Plan International tại Bỉ đồng tài trợ, được Viện Nghiên cứu Phát triển Xã hội (ISDS) phối hợp thực hiện với Tổ chức Plan International tại Việt Nam với sự hợp tác của Cục Trẻ em, Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội và các cơ quan khác.

Dự án được triển khai tại 11 huyện, 52 xã của 4 tỉnh Hà Giang, Lai Châu, Quảng Bình và Quảng Trị trong 3 năm từ 2020 đến 2023. Mục tiêu chính của Dự án là hỗ trợ các em nam nữ thanh thiếu niên dân tộc thiểu số (từ 10 - 24 tuổi) sẽ sử dụng không gian kỹ thuật số để tìm hiểu kiến thức về mạng xã hội và các kỹ năng an toàn trực tuyến, cũng như các kiến thức về tảo hôn, mua bán người để tiếp cận các dịch vụ hỗ trợ.

Tiến sĩ Khuất Thu Hồng, Viện trưởng ISDS, Giám đốc dự án EMPoWR, chia sẻ: "Chúng tôi hy vọng "Em Vui" sẽ là người bạn đồng hành tin cậy, giúp các bạn thanh thiếu niên lớn lên và trưởng thành một cách an toàn và khoẻ mạnh hơn. "Em Vui" cũng chào đón các cá nhân, tổ chức và cơ quan hữu quan ở các cấp tham gia sử dụng các thông tin được cung cấp tại đây, lan toả các thông điệp và kiến thức hữu ích cho thanh thiếu niên ở khắp mọi miền đất nước".

"Em Vui" là không gian kỹ thuật số nhằm trang bị cho trẻ em gái, trẻ em trai và nam nữ thanh niên dân tộc thiểu số kiến thức và kỹ năng để các em có thể chủ động và tự tin phòng tránh tảo hôn và nạn mua bán người. "Em Vui" được xây dựng như một diễn đàn thân thiện và tin cậy với nhiều thông tin bổ ích và lý thú để các bạn thanh thiếu niên tham gia học tập, giao lưu và chia sẻ kiến thức; "Em Vui" còn là một không gian mở hướng đến sự kết nối và thu hút sự tham gia của các cá nhân, cơ quan, tổ chức hữu quan cùng sử dụng và lan tỏa các thông điệp, kiến thức hữu ích cho các bạn thanh thiếu niên ở khắp mọi miền đất nước. Đây cũng là một diễn đàn đối thoại giữa các em thanh thiếu niên dân tộc thiểu số với các nhà hoạch định và quản lý thực hiện chính sách từ các cơ quan của Chính phủ.

Bà Lê Quỳnh Lan, Quản lý Tác động Chương trình Plan International Việt Nam khẳng định: "Mục tiêu chương trình 5 năm tới của Plan tại Việt Nam là đồng hành cùng cơ quan chính phủ, các nhà tài trợ, gia đình, cộng đồng để hỗ trợ 2 triệu em gái học tập, dẫn dắt, quyết định và tỏa sáng. Dự án tăng cường nhận thức của trẻ em, thanh thiếu niên dân tộc thiểu số về mua bán người và tảo hôn thông qua công nghệ số với sản phầm chính là nền tảng Trực tuyến "Em Vui", sẽ cùng với các dự án khác sẽ giúp hiện thực hóa cam kết của tổ chức Plan trong lĩnh vực thúc đẩy Bình đẳng giới và Bảo vệ trẻ em, đặc biệt là trẻ em sinh sống tại các vùng dân tộc thiểu số"

Chỉ 10% trẻ em dân tộc biết sử dụng internet an toàn

Theo khảo sát trên 1.725 trẻ em dân tộc của Dự án EMPoWR vào cuối năm 2020 tại 17 xã thuộc 6 huyện ở 4 tỉnh Hà Giang, Lai Châu, Quảng Bình và Quảng Trị cho thấy tình trạng tảo hôn có xu hướng giảm nhờ giáo dục truyền thông. Tuy nhiên tảo hôn vẫn là một thực tế khá phổ biến ở nhiều vùng của Dự án, đặc biệt là với trẻ em gái, ở nhóm dân tộc Mông và Vân Kiều, tập trung nhiều ở độ tuổi 15-17. Nguyên nhân chính của tình trạng tảo hôn vẫn là yêu và mang thai sớm do tập quán địa phương; Định kiến giới tạo ra áp lực khiến các em gái phải lấy chồng sớm; trẻ em gái phải nghỉ học sớm do hoàn cảnh gia đình, và các hủ tục cưỡng ép hôn nhân như bắt vợ, thách cưới; Đói nghèo, thiếu sinh kế, giáo dục hướng nghiệp chưa hiệu quả…

Qua đó, Dự án đã tổng kết chỉ có 28% trẻ em được trang bị kiến thức về tảo hôn. Chỉ có 52% các em được khảo sát hiểu biết đúng về độ tuổi kết hôn tối thiểu. Các em thường hiểu sai về độ tuổi được kết hôn của nam giới, đồng thời, các em nữ cũng cảm thấy áp lực phải lấy chồng (để không bị "ế") lớn hơn. Có 72% biết được ít nhất 2 hậu quả của việc tảo hôn, phổ biến nhất là ảnh hưởng đến nghề nghiệp tương lai, việc học hành và sức khỏe bản thân. Chỉ có 60% sẵn sàng phản đối hôn nhân ép buộc. Tỉ lệ này cao hơn ở trẻ em gái và trẻ em được đi học.

Thiếu hiểu biết về các rủi ro mua bán người và cách phòng tránh: Chỉ có 3% nhận biết hầu hết các rủi ro về mua bán người. Những rủi ro ít được nhận biết nhất liên quan đến việc đi lao động qua biên giới, và rủi ro đến từ họ hàng, người thân và người yêu. Chỉ có 11% biết về các cách phòng tránh rủi ro, tỉ lệ này thấp nhất ở nhóm 10 tuổi (2%). Có 37% biết ít nhất 2 số điện thoại trợ giúp, là 111 (Tổng đài bảo vệ trẻ em) và 113 (công an).

Thiếu kiến thức và kỹ năng về sử dụng Internet: Có đến 91% trẻ em, thanh niên dân tộc thiểu số đang sử dụng internet, chủ yếu bằng điện thoại thông minh, và thường sử dụng từ 1-3 tiếng/ngày. Tuy nhiên, chỉ có 10% tự khai là có hiểu biết về an toàn trực tuyến; Facebook và YouTube là 2 kênh được dùng nhiều nhất, hoạt động chính là chat, lướt mạng, và xem phim/video; 42% trả lời đã từng hẹn gặp bạn quen trên mạng, trong đó 1/3 hẹn gặp mặt chỉ sau 1 lần nói chuyện. Hiện không có chương trình tập huấn bài bản tại địa phương cho các em về an toàn trực tuyến.