PrEP giúp giảm tới hơn 90% nguy cơ lây nhiễm HIV
Có thể nói, sự ra đời của các loại thuốc ức chế HIV đã mở ra một kỷ nguyên mới của “Điều trị dự phòng trước phơi nhiễm”-PrEP. PrEP là một chiến lược mới điều trị dự phòng trước phơi nhiễm HIV đối với những người chưa nhiễm HIV.
Hiện nay hướng dẫn của Bộ Y tế và Tổ chức Y tế Thế giới đều khuyến cáo sử dụng PrEP hàng ngày như một chương trình dự phòng tổng hợp cho những nhóm nguy cơ cao như: Nam quan hệ tình dục đồng giới (MSM), người chuyển giới (TGW), phụ nữ bán dâm, người tiêm chích ma túy, bạn tình của người nhiễm HIV và người nhiễm HIV đó chưa điều trị ARV hoặc điều trị ARV nhưng tải lượng HIV chưa đạt ngưỡng ức chế vi rút (vẫn còn trên 200 bản sao/ml máu), những người đã điều trị dự phòng sau phơi nhiễm với HIV (PEP) nhưng tiếp tục có hành vi nguy cơ cao nhiễm HIV cũng nên dùng PrEP…
Truvada là sự kết hợp của tenofovir/ emtricitabine (F/TDF) của hãng dược phẩm Gilead sản xuất, là thuốc đầu tiên được FDA phê duyệt để điều trị dự phòng trước phơi nhiễm vào năm 2012. Đến nay, bảo vệ bằng sáng chế cho Truvada sắp hết và phiên bản chung đầu tiên (thuốc genegic) dự kiến sẽ có mặt trên thị trường vào tháng 9/2020. Điều này sẽ giúp giảm giá thành thuốc và là cơ hội vàng để mở rộng điều trị PrEP cho người có nhu cầu được tiếp cận với thuốc…
PrEP đã được cung cấp ở nước ta, chủ yếu tại các thành phố lớn như Thành phố Hồ Chí Minh (Trung tâm Y tế Quận I; Phòng khám Glink; Phòng khám Galant; Phòng khám Nhà mình…) và tại Hà Nội (Phòng khám Đa Khoa Ánh Sáng LIGHT). Tuy nhiên trong thời gian tới PrEP sẽ được mở rộng ra nhiều tỉnh thành phố khác trong cả nước nhằm phục vụ cộng đồng.
Khi dùng Truvada hàng ngày, nồng độ thuốc ARV trong máu có thể ngăn chặn không cho HIV xâm nhập và nhân lên trong cơ thể. Khi sử dụng PrEP đúng mỗi ngày, PrEP có thể làm giảm nguy cơ lây nhiễm HIV đến hơn 90%.
Truvada là thuốc đầu tiên được phê duyệt để điều trị dự phòng trước phơi nhiễm.Ra đời phiên bản PrEP mới đe dọa việc dùng thuốc giá rẻ, có an toàn hơn?
Vào tháng 10/2019, FDA lại phê chuẩn một hình thức mới của PrEP là Descovy, cũng do hãng Gilead sản xuất. Đó là sự kết hợp của Emtricitabine/tenofovir alafenamide (F/TAF) khiến cho các nhà khoa học lo ngại rằng, việc tiếp cận với PrEP giá rẻ đang bị đe dọa bởi các công ty dược phẩm đang nỗ lực đưa ra các hình thức mới (công thức mới) của PrEP với chi phí cao hơn…
Gilead đã tích cực khuyến nghị các bác sĩ điều trị bệnh nhân HIV chuyển sang Descovy, tuyên bố rằng nó an toàn hơn đáng kể so với Truvada đối với xương và thận của bệnh nhân.
Tiến sĩ Joseph McGowan, giám đốc Chương trình y tế và Dịch vụ HIV của Northwell Health, tại Manhasset, NY cũng cho biết, các bác sĩ lâm sàng thường bị chi phối bởi các hoạt động quảng cáo mạnh mẽ được tạo ra bởi cả lợi ích học thuật và thương mại khi thuốc và dữ liệu mới được tạo ra. Vì vậy, họ thường không tách biệt sự cường điệu của công ty dược phẩm khỏi bất kỳ lợi ích thực tế và tài liệu nào, nên các bác sĩ sẽ chuyển sang kê đơn thuốc mới và đắt tiền.
Thế nhưng, phân tích của các nhà khoa học cho thấy, một công thức PrEP mới đắt tiền- được quảng cáo là an toàn hơn bởi công ty sản xuất nó - trong thực tế sẽ không tốt hơn thuốc generic rẻ tiền hơn. Ngoài ra, bất kỳ nỗ lực nào để sử dụng PrEP thương hiệu có thể làm chậm các nỗ lực chấm dứt dịch HIV. Các nhà nghiên cứu cho biết.
Để tìm hiểu, các nhà khoa học đã kiểm tra xem có bằng chứng nào để thuyết phục bệnh nhân chuyển sang dùng Descovy - thay vì chỉ sử dụng các hình thức chung của công thức Truvada cũ. Tác giả chính của nghiên cứu, Tiến sĩ Rochelle Walensky, Bệnh viện Đa khoa Massachusetts và là giáo sư tại Trường Y Harvard ở Boston cho biết, ngay cả khi sử dụng F/TAF (thương hiệu Descovy) các nhà khoa học cũng không tìm thấy tác dụng nào nổi trội ngoài việc dùng F/TAF với chi phí đắt hơn so với F/TDF chung, và chỉ có lợi với một số người ít ỏi với nguy cơ đặc biệt cao về bệnh xương hoặc thận.
Các nhà khoa học đã đưa ra một số điểm quan trọng: Đó là, gần 2/3 số người dùng PrEP rơi vào độ tuổi từ 25 đến 44, đây sẽ là nhóm có nguy cơ thấp mắc bệnh thận và xương. Vì thế, Descovy có thể là lựa chọn tốt hơn, hiệu quả hơn cho một số bệnh nhân trên 55 tuổi, vì đối tượng này nguy cơ biến chứng xương và thận của họ cao hơn.
Mặt khác, hầu hết người dùng Truvada (và những người có thể chuyển sang dùng thuốc generic của Truvada) trong thời gian tới cũng chỉ sử dụng thuốc trong "thời gian có nguy cơ" (ví dụ: hoạt động tình dục) chứ không phải dùng lâu dài như các bệnh mãn tính khác. McGowan lưu ý. Điều đó có thể làm giảm tác dụng phụ về xương và thận cho người dùng. Ông khuyên bệnh nhân nên trao đổi với bác sĩ của mình về những ưu và nhược điểm của việc chuyển đổi từ Truvada sang dạng generic hoặc Descovy, vì đôi khi thuốc mới không phải luôn luôn là lựa chọn tốt hơn và nên được sử dụng thận trọng trước khi có lợi ích rõ ràng”. McGowan nhấn mạnh.
Các nhà khoa học khuyến cáo, việc tuân thủ dùng thuốc phiên bản chung (thuốc generic), có sẵn sẽ là lựa chọn tốt hơn cho nhiều bệnh nhân.
