Tân di hoa: Vị thuốc tán hàn, thông khiếu

Hoa tân di.

Tân di là búp hoa của cây tân di, có tên khoa học là Magnolialiliflora Desr. Theo dược học cổ truyền, tân di vị cay, tính ấm, không độc, vào hai đường kinh phế và vị, có công dụng trừ phong, tán hàn, thông khiếu, thường được dùng để chữa các chứng bệnh như đau đầu do phong hàn, đau răng, nghẹt mũi, chảy nước mũi...

Những bài thuốc đơn giản có sử dụng tân di để chữa các chứng bệnh thông thường:

Viêm mũi, viêm xoang: (1) Tân di 9g, trứng gà 3 quả, hai thứ đem luộc chín, ăn trứng và uống nước. (2) Tân di 20g, nga bất thực thảo 5g, hai thứ đem ngâm nước trong 48 giờ rồi chưng cất lấy nước nhỏ mũi vài lần trong ngày. (3) Tân di 9g, ké đầu ngựa 15g, bạc hà 6g, sắc lấy nước uống, bã thuốc lại sắc tiếp, lấy nước cô thật đặc rồi hoà với nước ép của hành củ để nhỏ mũi. (4) Tân di 3g, sắc uống hàng ngày. (5) Tân di, ké đầu ngựa, bạc hà, bạch chỉ lượng bằng nhau, sắc uống. (6) Tân di 9g, hồng đằng 30g, sắc uống. (7) Tân di 3g, mộc hương 3g, rượu ngâm tri mẫu 9 ml, rượu ngâm hoàng bá 9 ml, sắc uống. (8) Tân di 3g, ké đầu ngựa 6g, sắc uống ấm. (9) Tân di, tạo giác và thạch xương bồ lượng bằng nhau, sấy khô tán bột, mỗi lần lấy một chút bột thuốc bọc trong vải gạc sạch, nhét vào trong lỗ mũi.

Cảm mạo đau đầu, tắc mũi: (1) Tân di 3g, tô diệp 6g, hãm nước sôi uống. (2) Tân di, phòng phong, bạch chỉ, xuyên khung lượng bằng nhau, sắc uống. (3) Tân di lượng vừa đủ, sấy khô, tán thành bột thật mịn, mỗi lần lấy một chút bột thuốc hít vào trong mũi, mỗi ngày 2 lần.

Ho: Tân di 5 - 7 cái, sắc kỹ lấy nước, chế thêm mật ong uống ấm.

Tăng huyết áp, đau đầu do mạch máu:  Tân di 3 - 12g, sắc hoặc hãm uống thay trà, có thể pha thêm một chút đường phèn.

Say nắng, hoa mắt chóng mặt, bức bối trong ngực: Tân di 5 - 7 cái, hãm với một chút trà mạn uống.

Cổ trướng do xơ gan: Rễ tân di 1.000g, sắc 3 lần, mỗi lần sắc trong 2 giờ, hoà nước thuốc cả ba lần, cô lại còn 2000 ml, uống mỗi ngày 3 lần, mỗi lần 20 ml.

Đau răng: (1) Tân di 30g, sà sàng tử 60g, muối tinh 15g, tất cả tán bột, mỗi lần lấy một chút bột thuốc xát vào răng đau. (2) Tân di 1,5g sắc uống.

Thống kinh bất dựng (đau bụng khi hành kinh, khó thụ thai):  Tân di 20 - 30 cái, tán vụn, uống vào lúc sáng sớm khi chưa điểm tâm.

Hôi nách: Tân di, mộc hương, tế tân, xuyên khung, lượng bằng nhau, tán bột, xát vào nách.

Điều cần lưu ý là, khi dùng tân di phải chùi sạch lông, nếu không thì phải cho vào túi vải buộc kín miệng mà sắc để tránh gây ho và gây ngứa.

ThS. Hoàng Khánh Toàn