Theo Đông y, tam thất vị ngọt hơi đắng, tính ôn; vào các kinh Can và Thận. Có tác dụng điều hoà nhịp tim, chứng thiếu máu cơ tim, cầm máu, giảm mỡ máu, giảm đường máu, giảm đau trấn tĩnh, tăng cường khả năng miễn dịch, xúc tiến tổng hợp protein, chống lão suy.
Tam thất có công năng tán ứ chỉ huyết hoạt huyết định thống, tư bổ cường tráng. Dùng cho các trường hợp xuất huyết dưới da và xuất huyết nội tạng, chấn thương đụng giập, khái huyết thổ huyết, tiện huyết, niệu huyết, rong kinh, rong huyết, bệnh lâu ngày cơ thể suy nhược, bệnh mạch vành, cơn đau thắt ngực, tăng mỡ máu... Liều dùng: 6 - 12g. Nghiền thành bột mỗi lần uống 1 - 1,5g.
Cây tam thất và vị thuốc tam thất (rễ khô của cây tam thất).
Một số bài thuốc có dùng tam thất:
Hoà huyết, cầm máu: Dùng khi chấn thương chảy máu, ho ra máu, chảy máu cam, băng huyết, sau khi đẻ ra máu nhiều mà lại ứ trệ.
Bài 1 - Hoạt huyết đan: tam thất 6g, hoa nhuỵ thạch (nung) 20g, thán huyết hư 8g. Nghiền bột uống. Mỗi lần 8g, ngày uống 2 lần. Trị chảy máu cam, đại tiểu tiện ra máu.
Bài 2: tam thất 60g, bạch chỉ 60g, hổ phách 30g, đại giả thạch 30g. Nghiền thành bột mịn, trộn đều. Mỗi lần dùng 2,5g, ngày uống 3 lần, chiêu với nước đun sôi. Trị các chứng xuất huyết nội tạng.
Bài 3 - Thang tam thất: tam thất 12g, mao căn 63g, ngó sen 4g, sinh địa 12g, xuyến thảo 12g, câu kỷ 20g, hạt sen 63g, thạch cao 4g. Sắc uống ngày 1 thang. Trẻ em giảm bớt liều. Trị ban tím do giảm tiểu cầu trong máu.
Gà hầm tam thất tốt cho người suy nhược khí huyết hư, ăn kém mệt mỏi, thiếu máu.
Hoá ứ giảm đau: Dùng cho các chứng đau do ứ huyết.
Bài 1 - Bột tam thất: tam thất 6 - 12g nghiền thành bột. Mỗi lần 1 - 2g chiêu với nước đun sôi. Trị đau do chấn thương, bị đánh, ngã.
Bài 2: tam thất, nhân sâm liều lượng bằng nhau, nghiền thành bột. Mỗi lần uống 2g, ngày uống 2 lần. Trị tim đau thắt.
Hoá ứ tiêu sưng:
Tam thất lượng vừa đủ, mài với giấm mà bôi. Dùng khi ứ huyết ngưng trệ gây nhọt loét sưng đau, còn trị vết thương rắn độc cắn.
Món ăn thuốc có tam thất:
Rượu hầm tam thất ngó sen trứng gà: tam thất tán mịn 3g, nước ép ngó sen 200ml, rượu nhạt 150ml, đập vào một cái trứng gà, đun cách thủy, khuấy đều cho chín. Ngày ăn 1 lần. Dùng cho người bị thổ huyết, khái huyết tiện huyết, xuất huyết dạ dày ruột.
Gà hầm tam thất: gà mái 1 con khoảng 1kg hoặc gà ác (ô cốt kê) 1 con, tam thất tán bột 20g. Gà làm sạch, tam thất cho trong bụng gà, hầm cách thủy cho chín, thêm gia vị. Dùng tốt cho người suy nhược khí huyết hư, ăn kém mệt mỏi, da tái nhợt thiếu máu.
Tam thất tán: tam thất tán bột, mỗi lần uống 4 - 6g cùng với nước hồ hoặc chút rượu. Dùng cho người kiết lỵ đại tiện xuất huyết, chấn thương đụng giập, sưng nề.
Canh tam thất trứng gà, tây thảo, mai mực: trứng gà 2 quả, tam thất 3g, mai mực 20g, tây thảo 10g. Trứng khoét lỗ nhỏ, cho tam thất vào trong quả trứng gà (chia đều) bịt kín lỗ khoét, cho thêm mai mực, tây thảo, cùng lượng nước thích hợp, nấu đến khi trứng chín, đập bỏ vỏ trứng, thêm gia vị thích hợp, ăn trứng uống nước canh. Thích hợp cho chị em kinh nguyệt kéo dài 8 - 10 ngày, lượng ít, rỉ rả, có máu cục, đau quặn vùng hố chậu.,
Gà giò hầm tam thất quế chi: gà giò hoặc gà đen (gà ác, ô cốt kê) 1 con, quế chi 6g, tiểu hồi 6g, bột tam thất 3g. Gà làm sạch thái lát, nấu với quế chi, tiểu hồi cho chín nhừ, thêm gia vị, ăn thịt gà uống nước canh gà với bột tam thất. Ngày 1 lần, đợt dùng 5 - 10 ngày. Dùng tốt cho các phụ nữ viêm tử cung phần phụ.
Kiêng kỵ: Người huyết hư không ứ không được dùng. Phụ nữ có thai không dùng.
