Làm mới ca khúc thiếu nhi cũ đang được coi là một giải pháp để khai thác, phát huy giá trị của ca khúc đã gắn liền với nhiều thế hệ người Việt. Chương trình In the spotlight số đầu tiên năm 2017 với chủ đề Tuổi thơ tôi diễn ra tối 18/6 tại Cung Văn hóa Hữu nghị Việt Xô, Hà Nội là một minh chứng cụ thể. Tuy nhiên, không ít khán giả đặt câu hỏi rằng, liệu đây có phải là giải pháp chiến lược để giải quyết tình trạng ca khúc thiếu nhi “mới thì không hay mà hay thì không mới” hiện nay.
Bất ngờ từ nhữngbản phối ca khúc hoàn toàn mới
Chương trình Tuổi thơ tôi đã để lại nhiều cung bậc cảm xúc trong lòng khán giả sau khi tấm màn nhung chương trình khép lại. Đây là lần đầu tiên, chuỗi chương trình âm nhạc In the spotlight tôn vinh ca khúc và nhạc sĩ sáng tác ca khúc cho thiếu nhi. Họp báo trước khi chương trình diễn ra, Ban Tổ chức chia sẻ, Tuổi thơ tôi là cơ hội để những người lớn được trải nghiệm lại tuổi thơ và chia sẻ những kỷ niệm đó với bạn bè, con cái. Thông qua Tuổi thơ tôi để lan tỏa thông điệp về giá trị trường tồn qua nhiều thế hệ của vẻ đẹp âm nhạc đích thực.
Chủ đề Hạt gạo làng ta lên sóng VTV1 vào tháng 6/2015.
Sự thành công của Tuổi thơ tôi phải kể đến sự nỗ lực của êkip sản xuất trong việc làm mới những ca khúc cũ. Những ca khúc vốn đã quen thuộc với rất nhiều thế hệ người Việt như Ngày đầu tiên đi học (nhạc sĩ Nguyễn Ngọc Thiện), Đi học (nhạc Bùi Đình Thảo, thơ: Hoàng Minh Chính), Em là hoa hồng nhỏ (nhạc sĩ Trịnh Công Sơn), Ông trăng xuống chơi (nhạc sĩ Phạm Duy), Em đi giữa biển vàng (nhạc sĩ Bùi Đình Thảo, thơ Nguyễn Đăng Khoa), Cánh én tuổi thơ (nhạc sĩ Phạm Tuyên), Bụi phấn (nhạc sĩ Trần Đức), Đội kèn tí hon (nhạc sĩ Phan Huỳnh Điểu)... được khoác lên mình một “tấm áo mới” qua cách dàn dựng chương trình, hòa âm phối khí hoàn toàn khác so với trước đó. Bốn giọng ca tham gia chương trình là chị Bống - ca sĩ Hồng Nhung, anh Bầu - ca sĩ Bằng Kiều, quán quân Giọng hát Việt nhí Nhật Minh và Ngọc Linh đã làm sống lại những ca khúc tuổi thơ bằng lối hát giản dị, mộc mạc.
Cả chương trình là ca khúc thiếu nhi nhưng phần dàn dựng sân khấu tối giản - rất khác so với cách dàn dựng chương trình thường thấy. Các ca sĩ hát với dàn nhạc, nhóm bè mà không cần đến sự hỗ trợ của dàn múa minh họa hay màn hình trình chiếu lớn phía sau. Chính sự mộc mạc, giản dị trong cách hát, trình diễn của ca sĩ đã lôi cuốn khán giả.
Ấn tượng nhất trong chương trình là phần trình diễn ca khúc Chú ếch con (sáng tác nhạc sĩ Phan Nhân) của Quán quân Giọng hát Việt nhí 2016 Nhật Minh. Màn trình diễn sôi động, được phối trên nền giai điệu nhạc jazz đầy mới mẻ, ngẫu hứng. Nhiều khán giả lớn tuổi cũng đã nhún nhảy, vỗ tay và hát theo Nhật Minh. Rõ ràng, sự đầu tư bài bản, nghiêm túc, chuyên nghiệp đã mang đến góc nhìn mới cho một ca khúc đã quen thuộc với trẻ em Việt Nam.
Trước chương trình Tuổi thơ tôi, khán giả Việt từng rất bất ngờ trước những ca khúc thiếu nhi được dàn dựng, hòa âm phối khí theo cách mới trong chương trình Giai điệu tự hào, chủ đề Hạt gạo làng ta, lên sóng VTV1 tháng 6/2015. Sáu ca khúc hay cho lứa tuổi thiếu nhi là Em yêu trường em, Chữ đẹp mà nết càng ngoan, Em đi giữa biển vàng, Hạt gạo làng ta, Em đi trong tươi xanh, Bác Hồ - Người cho em tất cả... đã làm sống lại ký ức tuổi thơ trong lòng khán giả. Ca khúc quen thuộc nhưng vẫn gây ấn tượng mạnh nhờ phần hòa âm phối khí mới mẻ, dàn dựng tiết mục độc đáo.
Cần những ca khúc thiếu nhi mới
Tình trạng khan hiếm ca khúc thiếu nhi hay là một thực tế đang diễn ra. Trẻ em Việt Nam hôm nay vẫn đang hát những ca khúc mà thời ông bà, bố mẹ các em đã từng hát. Phải thừa nhận rằng, đó là những ca khúc hay, trong sáng, có giá trị và sức sống bền lâu. Tuy nhiên, hoàn cảnh sáng tác ca khúc khác xa so với hoàn cảnh sống của trẻ em thời công nghệ số hôm nay. Có lẽ, không ít bậc phụ huynh rơi vào tình trạng “dở khóc, dở cười” khi con cái liên tục hỏi về những từ ngữ trong một ca khúc nào đó. Ca khúc hay đấy, giai điệu đẹp đấy nhưng để hiểu nó lại là thử thách không đơn giản.
Tiết mục Chữ đẹp mà nết càng ngoan trong chương trình Giai điệu tự hào
Sự khan hiếm ca khúc thiếu nhi hay xuất phát từ nhiều lý do khác nhau, trong đó, đáng chú ý nhất là thiếu đội ngũ sáng tác mảng đề tài này. Thực tế cho thấy, nhiều nhạc sĩ vẫn còn tâm huyết với việc sáng tác ca khúc cho thiếu nhi nhưng “lực bất tòng tâm vì” đã có tuổi. Sự phát triển quá nhanh của xã hội hiện đại khiến thế hệ nhạc sĩ này dường như không thể nắm bắt tâm tư, tình cảm của trẻ em. Trong khi đó, muốn sáng tác ca khúc cho trẻ em hay, cần phải hiểu các em, hòa mình vào cuộc sống của các em. Ở góc độ khác, đa phần nhạc sĩ trẻ không mặn mà với mảng ca khúc cho thiếu nhi vì việc đầu tư sáng tác tốn thời gian, công sức mà khả năng tạo “hit” gần như là không thể.
Sự thiếu vắng ca khúc thiếu nhi mới hay tất yếu dẫn đến thực trạng trẻ em hát ca khúc người lớn. Trẻ em hôm nay có thể không thuộc nhiều ca khúc thiếu nhi nhưng những ca khúc “hit” của nghệ sĩ trẻ như Chúng ta không thuộc về nhau, Lạc trôi, Nắng ấm xa dần... của Sơn Tùng M-TP, Phía sau một cô gái của Soobin Hoàng Sơn, Vợ người ta của Phan Mạnh Quỳnh thì ít em không biết. Các chương trình gameshow, truyền hình thực tế đình đám cho trẻ em như Thần tượng âm nhạc nhí, Giọng hát Việt nhí, Gương mặt thân quen nhí, Tuyện đỉnh song ca nhí... “thiếu vắng trầm trọng” các ca khúc thiếu nhi.
Trong bối cảnh đó, việc làm mới ca khúc thiếu nhi cũ là việc làm rất quan trọng và cần thiết. Nhiều người nói rằng, ca khúc thiếu nhi Việt Nam là kho tàng âm nhạc vô cùng quý giá mà bấy lâu nay chúng ta quên khai thác, làm mới. Với số lượng hàng ngàn ca khúc, ca khúc thiếu nhi có đủ để dàng dựng hàng trăm chương trình lớn nhỏ. Cái khó là ở chỗ, làm thế nào để những ca khúc thiếu nhi xưa gần gũi với thời đại hiện nay, bắt kịp được xu hướng âm nhạc hiện đại trên thế giới.
Tuy nhiên, tôi cho rằng, việc làm mới ca khúc nhạc thiếu nhi vẫn chỉ là giải pháp tạm thời, không phải là giải pháp chiến lược cho bài toán phát triển thị trường ca khúc thiếu nhi hiện nay. Cần có những ca khúc mới phản ánh hơi thở, cuộc sống của trẻ em, có sức lan tỏa trong cộng đồng. Làm sao để thúc đẩy sáng ca khúc thiếu nhi vẫn là bài toán khó chưa có lời giải đáp.
Một tiết mục trong chương trình Tuổi thơ tôi.