Có ít nhất 500 loài vi khuẩn được xác định trong khoang miệng. Tuy nhiên chỉ có một số rất ít loài có liên quan rõ ràng với bệnh viêm lợi, viêm nha chu. Trong đó có vi khuẩn Porphyromonas gingivalis (P.gigivalis) được các nhà khoa học thừa nhận đóng vai trò quan trọng nhất, gây viêm lợi dai dẳng, dễ tái phát và tiến triển thành viêm nha chu.
Vi khuẩn P.gingivalis
Đây là loại vi khuẩn chỉ có trong khoang miệng, nó tồn tại tự nhiên trong khoang miệng. Khi gặp điều kiện thuận lợi làm gia tăng lượng vi khuẩn, đề kháng cơ thể kém, tổn thương nướu… thì vi khuẩn có thể gây bệnh. Nhiều nghiên cứu đã cho thấy số lượng vi khuẩn P.gingivalis tăng cao trong các tổn thương viêm lợi, viêm nha chu.
Môi trường sống của vi khuẩn P.gingivalis nằm sâu dưới mô lợi và tổ chức quanh răng, do vậy rất khó tác động tận gốc bằng các biện pháp chăm sóc răng miệng thông thường và đây chính là nguyên nhân dai dẳng, tái phát thường xuyên.
Bạn cần biết
• P.gingivalis có vai trò rất quan trọng trong khởi phát, tiến triển bệnh viêm lợi viêm nha chu.
• Men gingipains tiết ra bởi P.gingivalis có vai trò then chốt liên quan tới sự sống còn của vi khuẩn trong khoang miệng, gây viêm lợi, chảy máu lợi, hôi miệng cũng như các biến chứng toàn thân khác như bệnh tim mạch, viêm khớp dạng thấp, viêm phổi, sinh non và sinh nhẹ cân.
• Sự tồn tại dai dẳng của P.gingivalis sâu dưới mô lợi chính là nguyên nhân dẫn tới viêm lợi, viêm nha chu khó điều trị, tái phát nhiều lần.
Các liệu pháp điều trị hiện có
Liệu pháp điều trị hiện nay dựa vào việc kiểm soát nhiễm khuẩn trong khoang miệng bằng việc kết hợp các biện pháp cơ học và hóa học.
• Điều trị cơ học: loại bỏ mảng bám, cao răng, độc tố và các tổ chức viêm hoại tử.
• Điều trị bằng kháng sinh: đặt các chất kháng khuẩn tại chỗ, các chất giải phóng từ từ tại chỗ nhằm làm hạn chế tích tụ mảng bám răng, diệt khuẩn trên bề mặt chân răng và tổ chức quanh răng lân cận.
Liệu pháp miễn dịch ức chế Gingipains
Vì vai trò quan trọng của men gingipains nên ức chế loại men này là một biện pháp hiệu quả trong điều trị bệnh gây ra bởi P.gingivalis. Các nhà khoa học đã sử dụng men gingipains làm kháng nguyên để sản xuất các loại kháng thể chống lại bệnh viêm lợi, viêm nha chu đồng thời giúp điều trị một số bệnh toàn thân liên quan tới viêm nha chu như bệnh tim mạch, viêm khớp dạng thấp, viêm phổi, sinh non và sinh nhẹ cân.
Liệu pháp vaccin sử dụng kháng nguyên là gingipain
Nghiên cứu của các nhà khoa học Hoa Kỳ trên các loại vắc xin sản xuất với kháng nguyên gingipians giúp ngăn ngừa mất xương ở răng do P.gingivalis, ngăn cản sự xâm nhập của vi khuẩn. Tuy nhiên hiện vẫn chưa có đủ bằng chứng về hiệu quả của liệu pháp này.
Liệu pháp miễn dịch thụ động sử dụng kháng thể IgY
Việc sử dụng kháng thể IgY trực tiếp chống lại men gingipain (Ovalgen PG) là liệu pháp miễn dịch thụ động. Kháng thể IgY thu được bằng cách: sử dụng gingipains làm kháng nguyên gây miễn dịch cho gà mái, kháng thể đặc hiệu chống gingipains được sản xuất và tích lũy trong lòng đỏ trứng gà. Sau đó kháng thể IgY này được tách chiết, làm tinh khiết và dùng dưới dạng viên ngậm.
Kiểm soát nồng độ vi khuẩn là một mục tiêu rất quan trọng trong điều trị và phòng ngừa tái phát bệnh. Trong khi các biện pháp điều trị can thiệp cơ học, kháng sinh không loại bỏ hoàn toàn được vi khuẩn thì liệu pháp miễn dịch sử dụng kháng thể IgY ức chế men gingipains (Ovalgen PG) cải thiện tới 80% chảy máu lợi, viêm lợi, hôi miệng; giảm nồng độ vi khuẩn P.gingivalis và duy trì lượng vi khuẩn ở mức thấp, mang lại hiệu quả ngăn ngừa tái phát bệnh.
TS. Nguyễn Văn Sa
