Nôn nóng làm đẹp
Ngoài tâm lý chung có từ lâu đời của các thiếu nữ phương Đông là thích làn da trắng, nay lại do tâm lý của thời đại là muốn thành công ngay tức khắc, dẫn đến việc tìm mua những sản phẩm đáp ứng được sự mong đợi mà không cần lường trước hậu quả.
Trong một quán cà phê, thấy cô gái tóc nhuộm vàng, mặt trắng bệch của kiểu mới làm trắng, tôi bắt chuyện làm quen để hỏi cô dùng mỹ phẩm loại gì và trong bao lâu thì da trắng như vậy. Cô gái nghi ngại: “Hỏi chi vậy?”. Tôi giả lả: “Có cô bạn muốn làm cho khuôn mặt trắng nhưng không biết mua mỹ phẩm loại gì”. Cô gái cho biết, bản thân cũng không biết tên của loại mỹ phẩm đang dùng, chỉ biết người quen là chủ tiệm cắt tóc giới thiệu là loại kem làm trắng da mặt nhanh chóng, trong vòng vài tuần nên gật đầu thử luôn”. Cô nói thêm: “Kem làm trắng da, hết nám thiếu gì ngoài chợ, ngoài tiệm”.
Hám của rẻ và tâm lý cả tin
Thực tế cho thấy, đa phần nạn nhân của mỹ phẩm kém chất lượng, ngoài việc thiếu thông tin, thường là ham của rẻ. N.N.L, nhà ở quận 12, TP.HCM có sở thích “săn hàng” mà người bán quảng cáo là xách tay, đặc biệt là mặt hàng kem dưỡng trắng. Cô cho biết nguyên nhân thích hàng xách tay về là do: “Đảm bảo chất lượng (?) và giá rẻ có khi chỉ bằng một nửa loại nhập khẩu”.
Mỹ phẩm giá rẻ hiện tràn ngập thị trường, có ở chợ Bình Tây, chợ An Đông, Kim Biên… (đều ở đầu mối là TP.HCM) với đủ chủng loại được quảng cáo rất hấp dẫn, giá bèo chỉ dăm bảy ngàn đồng, cao lắm cũng chỉ vài chục đến dưới trăm ngàn đồng/sản phẩm. Một khảo sát gần đây cho biết: 60% số khách hàng thích dùng mỹ phẩm giá rẻ mà không cần tìm hiểu thành phần và nhãn hiệu uy tín; còn 50% số người bán hàng cho biết họ bán mỹ phẩm trôi nổi vì đáp ứng nhu cầu giá rẻ của người mua. Đó là chưa kể là họ còn thu về “một vốn bốn lời” nên ra sức thu phục người mua là điều dễ hiểu.
Sức hấp dẫn từ sự quảng bá thành phần huyền bí
Gần như là một đặc điểm chung của các sản phẩm kem làm trắng thần tốc trôi nổi khi đều quảng bá những thành phần nghe rất hấp dẫn để tạo sự chú ý như: có chứa linh chi, ốc sên (nước dãi), huyết yến, thậm chí là nhau thai cừu (?)… Và đều lan truyền qua kênh “tiếp thị” truyền miệng. Người tiêu dùng luôn luôn đánh giá cao ý kiến bày tỏ trực tiếp với họ. Thực chất trong kinh doanh, truyền miệng là yếu tố ảnh hưởng từ 20 - 50% của tất cả các quyết định mua hàng. Đã vậy, việc truyền miệng sử dụng các sản phẩm này thường bắt đầu từ những nguồn tin “đáng tin cậy” là người thân, bạn bè… Những người này thường trong thời kỳ đầu dùng kem, da “đẹp lên trông thấy” nên lại là minh chứng cho sự lan truyền sử dụng của những người thân tiếp theo cho đến khi thấy… hậu quả.
Đương nhiên có cầu thì ắt có cung. Nhưng điều đáng nói là nguồn cung ở đây có vẻ dễ dàng cho người mua, khi mặt hàng lại là thứ liên quan đến sức khỏe, cả về thể chất lẫn tinh thần.
Nhiều nhà sản xuất nhỏ lẻ dễ dàng mua hóa chất (nhiều loại siêu rẻ và rất nguy hại cho da) ở chợ (chủ yếu là chợ Kim Biên) để pha chế mỹ phẩm theo công thức của mình rồi đóng gói bán ra thị trường.
Trên các chợ, sạp quầy bán mỹ phẩm có hàng trăm mặt hàng của rất nhiều công ty lớn nhỏ khác nhau, từ trong Nam ra Bắc. Một nhà quản lý cho biết: “Hiện việc thành lập công ty, xưởng sản xuất mỹ phẩm hiện nay đang quá dễ dãi, dù sản phẩm ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe người tiêu dùng. Các công ty sản xuất mỹ phẩm lớn thường phải có Labo thử nghiệm, đầu tư vào nghiên cứu sản phẩm, nghiên cứu thị trường, tính đến sự ổn định và an toàn về chất lượng của sản phẩm. Còn một số người chỉ chú ý làm ra cho có sản phẩm thì hầu như không dành sự đầu tư cho nghiên cứu, không đầu tư về chất lượng cũng như thương hiệu sản phẩm. Điều trớ trêu là sản phẩm của các công ty thương hiệu trong và ngoài nước đều được kiểm tra chất lượng gắt gao; còn đơn vị nhỏ lẻ gần như không ai để ý. Do vậy, khi họ cho ra sản phẩm tự in trên bao bì các thành phần hóa chất như thế nào hầu như không được kiểm tra”.
Khi việc sản xuất mỹ phẩm còn quá dễ dàng, cùng với sự thiếu thông tin và tâm lý đạt cho nhanh mục đích làm đẹp với số tiền càng ít càng tốt sẽ còn nhiều người mua mỹ phẩm kém chất lượng, trôi nổi.
Nguyễn Hưng
