Bệnh đái tháo đường (ĐTĐ) thường gây ra rất nhiều biến chứng, trong đó hàng đầu là biến chứng trên hệ thống tim mạch.
Bệnh đái tháo đường dần trở thành đại dịch trên toàn thế giới nếu không có các biện pháp phòng ngừa có hiệu quả. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) thì đái tháo đường hiện nay là nguyên nhân gây ra tử vong đứng vào hàng thứ 4 ở các nước đang phát triển.
Ở Việt Nam, theo những thống kê về dịch tễ học cho thấy bệnh đái tháo đường đang gia tăng trong vòng 10 năm qua, ở những năm 90 của thế kỷ 20, tỉ lệ người mắc bệnh đái tháo đường týp 2 ở TP.HCM là 2,5% dân số thì đến nay đã tăng lên đến 4,4%, một tốc độ gia tăng kỷ lục trong các loại bệnh. Có nhiều nguyên nhân gây ra hiện tượng trên, trong đó phải kể đến sự thay đổi của chế độ ẩm thực với quá nhiều đường, kèm theo các loại đồ uống có cồn và sự tăng cân quá mức do ít vận động… được coi như là những nguyên nhân chủ yếu gây ra bệnh đái tháo đường.
Đái tháo đường và tim mạch
Thông thường theo các chuyên gia Y học, bệnh nhân bị đái tháo đường khoảng 5 năm là đã bắt đầu xuất hiện các biểu hiện về bệnh tim mạch đi kèm. Sự kết hợp hai bệnh trên làm cho tỉ lệ tử vong ở những bệnh nhân có bệnh tim mạch và đái tháo đường tăng gấp 3 lần so với những bệnh nhân bị bệnh tim mạch đơn thuần.
Đái tháo đường gây xơ vữa động mạch
Bệnh nhân bị đái tháo đường týp 2 rất dễ bị xơ vữa động mạch và các tổn thương này thường lan tỏa nhiều nơi cùng bị như động mạch vành, động mạch thận, động mạch não và động mạch tứ chi… nên rất khó khăn trong việc điều trị. Ở những bệnh nhân này, thành động mạch sẽ mất đi tính co giãn, đóng các mảng xơ vữa, dòn dễ vỡ và dễ bị tắc gây ra biến chứng nhồi máu cơ tim, tai biến mạch máu não, suy thận mạn tính.
Các nghiên cứu gần đây cũng cho thấy những người bị đái tháo đường có nguy cơ mắc các bệnh tim mạch cao gấp 4 lần so với những người không bị bệnh này. Tỉ lệ bệnh nhân đái tháo đường bị nhồi máu cơ tim tăng từ 45% lên đến 75% trong vòng 10 năm vừa qua.
Phát hiện sớm bệnh tim mạch trên bệnh nhân đái tháo đường
Phần lớn bệnh nhân ở Việt Nam bị bệnh đái tháo đường đều không biết mình đang bị bệnh tim mạch đi kèm. Chính tâm lý chủ quan như vậy nên họ không điều trị triệt để bệnh đái tháo đường và không chịu khám tim mạch ở những thầy thuốc chuyên khoa để phát hiện và điều trị sớm bệnh đi kèm này. Những biểu hiện đầu tiên của bệnh tim mạch trên bệnh nhân đái tháo đường là các rối loạn về chuyển hoá chất béo. Bệnh nhân nên điều trị sớm các rối loạn này bằng chế độ dinh dưỡng, bỏ thuốc lá, rèn luyện thân thể, sử dụng các loại thuốc điều chỉnh lượng chất béo trong máu... và quan trọng nhất là phải khám bệnh định kỳ để sớm phát hiện ra những rối loạn về tim mạch đi kèm với đái tháo đường.
Các phương pháp điều trị cơ bản
Kiểm soát tốt đường huyết, bỏ thuốc là, điều trị những rối loạn trong chuyển hóa lipid, có chế độ ăn thích hợp… Tuy nhiên, phần lớn người bệnh, nhất là người bệnh Việt Nam đều hiểu mơ hồ rằng sẽ có những loại thuốc, có những phương pháp điều trị, đặc biệt là các vị thuốc Nam sẽ chữa khỏi hoàn toàn bệnh đái tháo đường. Nhưng thật ra đó là một quan niệm không tưởng và rất nguy hiểm cho bệnh nhân và thế là họ không tiếp tục điều trị nữa khi thấy đường huyết tạm ổn định trong khi điều trị. Một thời gian sau, các biến chứng xuất hiện và lúc đó thì đã quá muộn để có một phương pháp điều trị tốt nhất cho người bệnh. Quan niệm hiện nay của các thầy thuốc cả nội khoa và ngoại khoa: bệnh đái tháo đường là một bệnh mạn tính, không có chuyện chữa khỏi hoàn toàn bệnh mà chỉ có chặn đứng bệnh bằng chế độ ăn uống, luyện tập hợp lý, các thuốc kiểm soát đường huyết sử dụng mỗi ngày và cần phải theo dõi, nhằm phát hiện sớm những biến chứng về mạch máu để có thể có được phương thức điều trị tốt nhất.
PGS.TS. NGUYỄN HOÀI NAM
