Trào ngược dạ dày – thực quản là gì?
Trào ngược dạ dày – thực quản (còn gọi là trào ngược axit dạ dày) là tình trạng dịch dạ dày trào ngược lên thực quản, xảy ra từng lúc hoặc thường xuyên. Ước tính hiện có hơn 7 triệu người mắc bệnh này.
Nguyên nhân gây trào ngược dạ dày - thực quản
Nguyên nhân từ thực quản
Suy cơ thắt dưới thực quản: Bình thường, cơ thắt này chỉ mở khi nuốt rồi đóng kín để ngăn dịch dạ dày trào ngược. Khi trương lực cơ yếu, dịch vị dễ trào lên thực quản. Yếu tố làm suy cơ thắt:
- Rối loạn nhu động thực quản;
- Hút thuốc lá (giảm tiết nước bọt);
- Sử dụng thuốc kích thích β-thụ cảm, ức chế α, kháng cholinergic, theophylline;
- Lạm dụng cà phê, rượu, thuốc lá, chocolate, thức ăn nhiều dầu mỡ;
- Thoát vị hoành: Khi một phần dạ dày chui lên trên cơ hoành, cơ thắt dưới thực quản không còn nằm đồng mức với cơ hoành, làm giảm khả năng ngăn trào ngược.
Nguyên nhân từ dạ dày
Cần đến cơ sở y tế ngay khi có triệu chứng bệnh trào ngược dạ dày - thực quản
Nguyên nhân khác:
- Stress: Tăng tiết cortisol → tăng axit dạ dày, rối loạn nhu động thực quản, làm cơ thắt mở thường xuyên hơn.
- Thói quen ăn uống không lành mạnh: Ăn quá no, ăn đêm, ăn đồ chua khi đói, ăn nhanh – chiên rán nhiều dầu mỡ → tăng áp lực cơ thắt thực quản.
- Yếu tố bẩm sinh: Cơ thắt dưới yếu, sa dạ dày, thoát vị hoành, chấn thương. Trẻ nhỏ thường có trào ngược sinh lý (nôn trớ), giảm dần khi lớn lên.
- Béo phì: Tăng áp lực ổ bụng, làm axit dễ trào ngược.
Tác hại của trào ngược dạ dày – thực quản
- Viêm, loét thực quản: Dịch vị gây tổn thương niêm mạc, gây khó nuốt, nuốt đau, đau ngực sau xương ức, buồn nôn, nôn ói, chán ăn.
- Hẹp thực quản: Viêm mạn tính → xơ hóa, co rút thực quản.
- Barrett thực quản (tiền ung thư): Biến đổi tế bào lót vùng thấp thực quản do tiếp xúc lặp lại với axit.
- Ung thư thực quản: Biến chứng hiếm gặp nhưng rất nghiêm trọng, thường sau Barrett thực quản. Biểu hiện: nuốt nghẹn, trớ, đau sau xương ức, ho khan kéo dài, khàn tiếng, sụt cân nhanh (>5kg/tháng), suy dinh dưỡng, da sạm, nhiều nếp nhăn. Có thể sờ thấy hạch ở hố thượng đòn.
- Biến chứng đường hô hấp – tai mũi họng: Viêm họng, viêm xoang, viêm phế quản, viêm phổi, ho khò khè kéo dài, khàn tiếng (dây thanh quản dày lên).
- Một số trường hợp bị mòn răng, viêm tai, viêm tuyến giáp.
Lời khuyên từ bác sĩ
Phần lớn bệnh nhân có thể kiểm soát triệu chứng bằng thay đổi lối sống hoặc dùng thuốc theo đơn. Trường hợp nặng có thể cần thuốc mạnh hơn hoặc phẫu thuật. Cần đến cơ sở y tế ngay khi có triệu chứng: đau ngực kèm khó thở, đau lan lên hàm hoặc cánh tay.
Biểu hiện thường gặp của trào ngược dạ dày – thực quản: Ợ hơi lúc đói thường xuyên. Ợ nóng: Cảm giác nóng rát từ dạ dày hoặc ngực dưới, lan lên cổ. Ợ chua: Thường gặp vào buổi sáng khi đánh răng, có vị chua trong miệng. Triệu chứng tăng khi: ăn no, uống nhiều nước, đầy bụng khó tiêu, cúi gập người, nằm nghỉ hoặc ngủ ban đêm.
