Tác dụng và bài thuốc từ vỏ chanh

1. Vỏ chanh – 'kho báu dinh dưỡng' bị lãng quên

Trong y học cổ truyền phương Đông, vỏ các loại quả họ cam quýt (trần bì) từ lâu đã được sử dụng để hỗ trợ tiêu hóa, hóa đờm, hành khí và điều hòa tỳ vị. Ngày nay, y học hiện đại cũng dần khẳng định rằng vỏ chanh không chỉ an toàn để sử dụng mà còn giàu dưỡng chất hơn phần thịt quả.

Chanh chứa nhiều vitamin, khoáng chất và hợp chất thực vật có hoạt tính sinh học cao. Đặc biệt, lớp vỏ ngoài lại tích lũy lượng lớn chất chống oxy hóa. Khi được làm sạch và sử dụng hợp lý, vỏ chanh có thể trở thành một phần hữu ích trong chế độ ăn uống lành mạnh.

2. Tác dụng của vỏ chanh

2.1. Vỏ chanh giàu chất chống oxy hóa mạnh, hỗ trợ miễn dịch

Thông tin trên trang Toi cho biết, vỏ chanh là nguồn cung cấp dồi dào các chất chống oxy hóa quan trọng như vitamin C, D-limonene và flavonoid hesperidin. Những hợp chất này giúp trung hòa các gốc tự do, từ đó làm chậm quá trình lão hóa tế bào và tăng cường sức đề kháng.

Nhiều nghiên cứu cho thấy vỏ trái cây họ cam quýt chứa hàm lượng chất chống oxy hóa cao hơn đáng kể so với phần thịt hoặc nước ép. Đáng chú ý, hoạt tính chống oxy hóa của vỏ chanh được ghi nhận mạnh hơn cả vỏ quýt hay bưởi, giúp cơ thể chống lại stress oxy hóa – yếu tố liên quan đến tim mạch, viêm mạn tính và suy giảm miễn dịch.

2.2. Cung cấp chất xơ và vi chất thiết yếu

Một muỗng canh vỏ chanh chỉ cung cấp khoảng 3 kcal, nhưng lại chứa 1 gam pectin, một loại chất xơ hòa tan có lợi cho hệ tiêu hóa. Pectin giúp cải thiện nhu động ruột, hỗ trợ kiểm soát đường huyết và tạo cảm giác no lâu.

Ngoài ra, vỏ chanh còn cung cấp:

• Canxi (khoảng 8 mg)
• Một lượng nhỏ kali và magiê
• Khoảng 9% nhu cầu vitamin C hằng ngày

Các bằng chứng cho thấy việc tiêu thụ cả vỏ chanh mang lại lợi ích dinh dưỡng toàn diện hơn so với chỉ dùng nước cốt hoặc phần thịt quả.

2.3. Hỗ trợ sức khỏe răng miệng

Theo một số nghiên cứu, chiết xuất vỏ chanh có khả năng ức chế sự phát triển của vi khuẩn trong khoang miệng, đặc biệt là Streptococcus mutans – tác nhân chính gây sâu răng.

Các tinh dầu trong vỏ chanh có tính sát khuẩn nhẹ, giúp làm sạch khoang miệng và hạn chế viêm nướu. Việc sử dụng vỏ chanh đúng cách (ví dụ như pha nước ấm với vỏ chanh bào nhỏ) có thể góp phần hỗ trợ vệ sinh răng miệng, bên cạnh các biện pháp chăm sóc truyền thống.

2.4. Giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch

Nhiều hoạt chất trong vỏ chanh có liên quan đến việc điều hòa huyết áp, giảm cholesterol xấu (LDL) và hỗ trợ kiểm soát cân nặng – những yếu tố then chốt trong phòng ngừa bệnh tim mạch. Các nghiên cứu ghi nhận:

• Thanh thiếu niên thừa cân sử dụng thực phẩm bổ sung từ vỏ chanh có xu hướng giảm huyết áp và LDL.
• Chiết xuất vỏ chanh giúp cải thiện huyết áp ở người trưởng thành.
• Chất xơ và chất chống oxy hóa trong vỏ chanh hỗ trợ chuyển hóa lipid và bảo vệ thành mạch.

Tuy vẫn cần thêm thử nghiệm lâm sàng trên người, nhưng những kết quả ban đầu cho thấy vỏ chanh là một thành phần tiềm năng trong chế độ ăn tốt cho tim mạch.

2.5. Đặc tính kháng khuẩn và kháng nấm tự nhiên

Các nghiên cứu trong phòng thí nghiệm cho thấy vỏ chanh chứa hợp chất có khả năng ức chế sự phát triển của vi khuẩn và nấm gây hại, kể cả một số chủng có xu hướng kháng thuốc.

Trong y học cổ truyền, tinh dầu từ vỏ chanh thường được dùng để làm sạch môi trường, hỗ trợ sát khuẩn nhẹ ngoài da. Tuy nhiên, các chuyên gia nhấn mạnh rằng cần thêm nghiên cứu trên người để xác nhận đầy đủ hiệu quả và mức độ an toàn khi sử dụng lâu dài.

2.6. Tiềm năng hỗ trợ phòng ngừa ung thư

D-limonene, vitamin C và hesperidin trong vỏ chanh là những chất chống oxy hóa được nghiên cứu về khả năng bảo vệ tế bào khỏe mạnh và ức chế các biến đổi bất lợi ở mức độ tế bào.

Một số nghiên cứu dịch tễ học cho thấy người tiêu thụ nhiều trái cây họ cam quýt – bao gồm cả vỏ – có nguy cơ thấp hơn đối với một số loại ung thư. Tuy nhiên, giới khoa học thống nhất rằng vỏ chanh không phải là thuốc điều trị, mà chỉ nên được xem là một yếu tố hỗ trợ trong lối sống lành mạnh.

3. Một số bài thuốc từ vỏ chanh

Dưới đây là một số bài thuốc từ vỏ chanh được giới thiệu bởi BSCK2. Huỳnh Tấn Vũ, Bệnh viện Đại học Y dược TPHCM:

3.1 Bài thuốc từ vỏ chanh chữa ho

Nguyên liệu và cách dùng: 12g vỏ chanh, 10g lá chua me đất hoa vàng, 8g lá hẹ, 8g lá xương sông, 5g hạt mướp đắng, 2g phèn chua; sắc lấy nước uống. Trước khi uống, có thể cho vào 1 - 2 thìa cà phê đường để dễ uống hơn.

Hoặc 10g rễ và vỏ cây chanh, 10g vỏ rễ cây dâu tằm, 8g lá trắc bá mang đi thái nhỏ rồi sao vàng. Sắc hỗn hợp thuốc với 200ml nước đến khi nước cạn còn 50ml thì chắt lấy nước dùng trong ngày.

3.2 Bài thuốc chữa đau răng, sâu răng từ vỏ chanh

Nguyên liệu và cách dùng: 12g vỏ chanh tươi,10g vỏ cây lai,10g rễ cây cà dại, 0g vỏ cây trám. Các nguyên liệu cho vào nồi và sắc đến khi dung dịch cô đặc lại. Mỗi lần sử dụng, ngậm một ngụm trong miệng khoảng 5 - 10 phút rồi nhổ bỏ để điều trị đau răng.

3.3 Bài thuốc chữa nhức đầu, cảm cúm

Nguyên liệu: 50g lá chanh, 50g vỏ chanh, 50g lá tre, 50g lá bưởi, 50g hương nhu, 50g cúc tần, 20g bạc hà, 3 tép tỏi, 2 củ sả. Sắc đến khi nồi thuốc sôi, tỏa mùi thơm ngào ngạt thì xông người cho ra nhiều mồ hôi, giải cảm.

3.4 Vỏ chanh hỗ trợ chữa viêm khớp

+ Bài 1: Cho 1 ít vỏ chanh vào cốc cùng một ít lá bạch đàn, dầu ô liu; đậy chặt cốc, để khoảng 2 tuần; dùng một miếng vải sạch thấm hỗn hợp đã ngâm đắp lên vùng khớp bị đau; giữ miếng vải qua đêm để thấy hiệu quả giảm cơn đau khớp.

+ Bài 2: Cho vỏ chanh vào nấu trong nước sạch khoảng vài phút rồi khuấy đều lên. Nếu không uống được vị đắng, có thể cho một chút mật ong vào rồi uống khi ấm.

+ Bài 3: Lấy một vài quả chanh rửa sạch, bào một lớp mỏng trên vỏ; dùng toàn bộ bột vỏ quả chanh vừa bào thoa vào vùng bị đau khớp, dùng băng gạc cố định bột lại. Giữ hỗn hợp trên vùng bị đau khớp 2 - 3 tiếng để giảm đau các khớp.

4. Cách bổ sung vỏ chanh an toàn và hiệu quả

Để tận dụng lợi ích của vỏ chanh, cần sử dụng đúng cách:

• Rửa kỹ chanh trước khi dùng để loại bỏ cặn thuốc trừ sâu và vi khuẩn.
• Bào nhỏ vỏ chanh, dùng làm topping cho đồ uống hoặc món tráng miệng.
• Thêm vỏ chanh vào món mặn, nước sốt, nước ướp hoặc nước chấm.
• Dùng vỏ chanh trang trí cá nướng, hải sản.
• Cho vỏ chanh vào nước dùng khi nấu cơm, cháo, quinoa hoặc súp.
• Bảo quản vỏ chanh trong hộp kín, để tủ lạnh và dùng trong vài ngày.

Vỏ chanh không phải là phần bỏ đi, mà là nguồn dưỡng chất đáng giá nếu được sử dụng hợp lý. Việc tận dụng vỏ chanh không chỉ giúp nâng cao giá trị dinh dưỡng trong bữa ăn mà còn góp phần xây dựng lối sống xanh, tiết kiệm và tốt cho sức khỏe lâu dài.

Mời bạn xem thêm video: