Các bác sĩ thường kê đơn thuốc statin cho người có cholesterol máu cao để giảm cholesterol máu và giảm nguy cơ bệnh tim hoặc đột quỵ. Trong khi statin có hiệu quả cao trong giảm cholesterol máu, nhưng chúng có liên quan đến đau cơ, rối loạn tiêu hóa và suy giảm trí nhớ ở một số người và hiếm hơn có thể gây tổn thương gan.
Các tác dụng phụ statin
Đau và thương tổn cơ: Một trong những phàn nàn phổ biến nhất của người dùng statin là đau cơ bắp. Có thể cảm thấy đau nhức, mệt mỏi hoặc suy yếu các cơ. Cơn đau có thể là một cảm giác khó chịu nhẹ hoặc nó có thể trầm trọng làm cho các hoạt động hàng ngày trở nên khó khăn. Rất hiếm khi chiếm vài trường hợp trên 1 triệu người dùng statin, có tổn thương đe dọa tính mạng do tác dụng phụ tiêu cơ vân gây ra đau cơ dữ dội, tổn thương gan, suy thận và tử vong. Nếu bạn thấy triệu chứng này trong thời gian dùng thuốc hãy thông báo ngay với bác sĩ để được tư vấn.
Các cholesterol trong lòng mạch máu ở người mỡ máu.
Tổn thương gan: Thỉnh thoảng statin có thể gây ra sự gia tăng nồng độ các men gan. Nếu sự gia tăng chỉ là nhẹ, có thể tiếp tục dùng thuốc. Nếu tăng nặng bạn cần được bác sĩ tư vấn thay thế một statin khác ngay. Mặc dù các tác dụng phụ có liên quan đến tổn thương gan rất hiếm nhưng bác sĩ có thể yêu cầu xét nghiệm men gan trước hoặc ngay sau khi bạn bắt đầu dùng statin. Nếu bạn mệt mỏi hoặc yếu bất thường, chán ăn, đau bụng trên, nước tiểu sẫm màu, vàng da hoặc mắt cần kịp thời thông báo cho bác sĩ điều trị.
Tăng đường máu hoặc bệnh đái tháo đường týp 2: Đường (glucose) trong máu có thể tăng lên khi dùng statin, có thể dẫn đến việc phát triển bệnh đái tháo đường týp 2. Cục Quản lý thực phẩm và dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) đã đưa ra cảnh báo trên nhãn thuốc statin liên quan đến nồng độ đường trong máu và bệnh đái tháo đường. Vì vậy, để hạn chế tác dụng phụ này cần kiểm tra đường máu trước và sau khi dùng statin để có hướng xử lý kịp thời và thích hợp.
Tác dụng phụ về thần kinh: FDA cảnh báo rằng một số người đã phát triển chứng mất trí nhớ hoặc nhầm lẫn trong khi dùng statin. Những tác dụng phụ này sẽ giảm khi bạn ngừng dùng thuốc. Bằng chứng để chứng minh mối quan hệ nhân quả này còn khá khiêm tốn, cần tiếp tục làm rõ thêm.
Tuy nhiên, người bệnh cần lưu ý, không phải bất cứ ai dùng statin đều gặp các tác dụng phụ trên, nhưng một số người có thể có nguy cơ cao hơn những người khác. Yếu tố nguy cơ bao gồm: Uống nhiều loại thuốc để giảm cholesterol một lần; nữ giới; người 65 tuổi trở lên; có bệnh thận hoặc gan; uống quá nhiều rượu...
Thuốc và thực phẩm có tương tác với statin: Nước bưởi có chứa một chất hóa học có thể can thiệp với các enzym phá vỡ statin trong hệ thống tiêu hóa. Không nên dùng bưởi khi đang uống statin. Một số loại thuốc có thể tương tác với các thuốc statin và làm tăng nguy cơ tác dụng phụ bao gồm: amiodarone; gemfibrozil; saquinavir; ritonavir; clarithromycin; itraconazole; cyclosporine. Để hạn chế tác dụng phụ này hãy kể các bệnh bạn mắc phải và đưa danh sách các thuốc bạn đã và đang dùng cho bác sĩ, bác sĩ sẽ tư vấn và quyết định việc dùng statin của bạn.
Làm thế nào để giảm bớt tác dụng phụ statin?
Hãy nghỉ ngơi đợt ngắn từ liệu pháp statin: Đôi khi thật khó tách bạch đau cơ do statin gây ra hoặc do các vấn đề khác của cơ thể. Nghỉ ngơi có thể giúp xác định xem liệu các cơn đau của bạn là do statin hay vì một lý do khác.
Điều chỉnh từ từ khi luyện tập: Một bài tập thể dục mạnh mới có thể làm tăng nguy cơ chấn thương cơ bắp ở những người uống statin. Tốt nhất là tạo sự thay đổi trong thói quen tập thể dục dần dần và cần thời gian. Tập thể dục cũng gây đau cơ bắp, vì vậy đôi khi rất khó để biết cơn đau có phải xuất phát từ statin hoặc do các bài tập trong những người mới bắt đầu một chương trình tập thể dục.
Hãy xem xét các thuốc hạ cholesterol khác: Mặc dù statin là thuốc uống hiệu quả nhất để giảm cholesterol của bạn trong các thuốc sẵn có hiện nay. Đôi khi, sự kết hợp của một thuốc hạ cholesterol khác có thể cung cấp các kết quả tương tự, nhưng chỉ cần với liều thấp hơn của statin. Coenzyme Q10 bổ sung kết hợp có thể giúp ngăn ngừa các tác dụng phụ statin ở một số người. Tốt nhất trước khi bổ sung, nên có ý kiến của bác sĩ.
Cân nhắc nguy cơ và lợi ích
Mặc dù tác dụng phụ statin có thể gây phiền toái, hãy xem xét những lợi ích của việc dùng statin trước khi bạn quyết định ngưng dùng thuốc. Hãy nhớ rằng thuốc statin có thể làm giảm nguy cơ đau tim hoặc đột quỵ và nguy cơ tác dụng phụ đe dọa tính mạng từ statin là rất thấp.
Ngay cả khi các tác dụng phụ làm bạn khó chịu, không ngừng dùng thuốc statin của bạn cho bất kỳ khoảng thời gian nào mà không có ý kiến bác sĩ. Bác sĩ có thể đưa ra một kế hoạch điều trị thay thế có thể giúp bạn giảm cholesterol mà không có hoặc hạn chế tác dụng phụ khó chịu.
Trong liệu trình điều trị giảm cholesterol hiện nay, thường bao gồm hai bước: Bước một là thay đổi lối sống, thường kéo dài 1 tháng, bao gồm tập thể dục, giảm cân nặng nếu thừa cân hoặc béo phì, không hút thuốc lá, giảm hoặc không uống bia rượu, tăng cường ăn rau quả, hạn chế mỡ động vật hoặc các thực phẩm chứa nhiều chất béo bão hòa. Nếu thất bại, cholesterol máu vẫn cao sẽ chuyển sang bước hai, bác sĩ sẽ kê toa thuốc giảm cholesterol như statin chẳng hạn, loại statin được chọn, liều lượng và thời gian dùng sẽ cá nhân hóa trên từng người cụ thể.
