Tác dụng phụ của các thuốc giảm béo

Sibutramine

Sibutramine là một thuốc chống trầm cảm với tác dụng giảm béo thông qua cơ chế chủ yếu là gây tăng cảm giác no và tăng quá trình sinh nhiệt của cơ thể. Thuốc được chuyển hóa hầu hết tại gan và đào thải qua thận. Các tác dụng phụ thường gặp nhất của thuốc là gây mất ngủ, buồn nôn, khô miệng và táo bón. Do không làm tăng giải phóng serotonin nên không có nguy cơ gây bệnh van tim và tăng áp lực động mạch phổi nhưng sibutramine có thể làm tăng nhẹ huyết áp động mạch và tần số tim. Do đó, thuốc không nên được chỉ định ở những bệnh nhân có tăng huyết áp chưa được kiểm soát, bệnh tim mạch hoặc nhịp tim nhanh. 

Rimonabant

Rimonabant là một chất ức chế chọn lọc thụ thể CB1 của hệ thống endocannabinoid, gây giảm cảm giác ngon miệng, chán ăn, dẫn đến giảm cân. Ngoài ra, thuốc còn gây giảm cân thông qua một số cơ chế ngoại vi như tăng tiêu thụ ôxy ở cơ dẫn đến tăng quá trình sinh nhiệt, giảm sinh lipid ở gan và tế bào mỡ, tăng cảm giác no, ức chế sự tăng sinh của các tế bào mỡ…  Thuốc được chuyển hóa tại gan và bài tiết qua mật. Các tác dụng phụ thường gặp của rimonabant là gây buồn nôn, chóng mặt, tiêu chảy và mất ngủ, gặp ở khoảng 1 - 9% số người sử dụng. Ở liều dùng 20mg, các tác dụng phụ về tâm thần kinh (chủ yếu gây trầm cảm) xảy ra ở 6 - 7% số bệnh nhân, trong đó, 13 - 16% bệnh nhân đã phải ngưng dùng thuốc. 

Metformin

Đây là một thuốc điều trị tiểu đường trong nhóm biguanide nhưng có tác dụng gây giảm cân. Các tác dụng phụ thường gặp nhất của thuốc là ở đường tiêu hóa (như tiêu chảy, đau bụng, buồn nôn, trướng bụng) và gây nhiễm toan lactic trong máu. Dùng metformin kéo dài còn có thể gây giảm hấp thu dẫn đến thiếu hụt vitamin B₁₂.

Exenatide

Đây là một đồng chất của hormon GLP-1 được dùng trong điều trị tiểu đường type 2, exenatide có tác dụng giảm cân do làm chậm vận chuyển thức ăn qua dạ dày và làm tăng cảm giác no. Các tác dụng phụ thường gặp nhất là ở đường tiêu hóa như gây ợ chua, đầy trướng bụng, tiêu chảy, chậm tiêu, buồn nôn…, do đó, thuốc không nên được dùng ở các bệnh nhân có bệnh dạ dày. Thuốc cũng có thể gây chóng mặt, đau đầu, thay đổi tính tình…

Bên cạnh những thuốc kể trên còn có một số thuốc giảm cân khác như fenfluramine và dexfenfluramine đã bị rút khỏi thị trường nhiều năm trước đây do nguy cơ tác dụng phụ. Gần đây, ở nước ta có lưu hành khá phổ biến một số loại thuốc giảm cân không rõ nguồn gốc xuất xứ, không có bản hướng dẫn sử dụng bằng tiếng Việt và tiếng Anh. Việc tự ý sử dụng các thuốc này không theo hướng dẫn của thầy thuốc đã đưa đến không ít các trường hợp bị tiêu chảy kéo dài và suy nhược cơ thể, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh.

 BS. Nguyễn Hữu Trường (BV bạch Mai)