Gây một số “phản ứng ngược”: Sertralin có thể gây nên lo lắng, kích động, mất ngủ. Khoảng 16% số người dùng bị hội chứng nằm ngồi không yên (akathisia) với các biểu hiện chính: căng thẳng nội tâm, bồn chồn, không giữ được sự yên tĩnh. Điều này xảy ra thường xuyên, chỉ vài giờ sau khi dùng lần đầu hay sau mỗi lần tăng liều. Đôi khi sự lo lắng trong hội chứng này làm xấu thêm bệnh. Hội chứng này có thể mất đi sau vài ngày ngừng thuốc hoặc giảm liều. Nếu những phản ứng ngược hay hội chứng nằm ngồi không yên chỉ nhẹ, việc điều chỉnh thời điểm dùng thuốc hoặc liều lượng sẽ cải thiện được; nhưng nếu tương đối nặng như: thay đổi tâm trạng hành vi (lo lắng, hoảng loạn, khó ngủ, bốc đồng, dễ bị kích động, bồn chồn, hiếu động thái quá) thì phải báo với thầy thuốc để có biện pháp xử lý. Người bệnh cũng không tự ý ngừng thuốc đột ngột vì việc ngừng đột ngột sẽ gây ra hội chứng cai.
Làm gia tăng thân trọng: nhìn chung Sertralin không làm tăng thân trọng đáng kể, chỉ 0,1% so với 1% fluoxetin và 2,5% paroxetin; sau 30 tháng dùng điều trị ám ảnh bức bách, chỉ tăng 1,5kg. Riêng với nữ, có khoảng 3 - 6% người dùng có thể tăng tới 7% thân trọng: cần chú ý với đối tượng này.
Gây một số rối loạn tình dục: nam có 61% bị khó khăn trong xuất tinh. Nữ có 41% khó đạt đỉnh được cực khoái. Nữ khó tiết dịch nhờn, nở âm đạo; nam bị rối loạn cương chiếm khoảng 12% người dùng (so với 1% khi dùng giả dược). Ở những người bệnh mà khi dùng Setralin tâm trạng được cải thiện thì hầu như không bị các rối loạn tình dục này.
Gây tiêu chảy: dùng Sertralin thường bị tiêu chảy, phần lớn nhẹ.
Gây hội chứng cai: ngừng dùng Sertralin đột ngột sẽ gặp một số biểu hiện của hội chứng cai như dễ bị kích thích, kích động, chóng mặt, nhức đầu, căng thẳng, khóc, rối loạn cảm xúc, tức giận, có các giấc mơ xấu. Hội chứng này xảy ra ở 60% người ngừng thuốc đột ngột (trong khi ở fluoxetin là 14%, ở paroxetin là 66%).
Tương tác thuốc: Sertralin ức chế thu hồi chọn lọc serotonin, IMAO làm bền vững serotonin, kết quả đều làm tăng serotonin ở synap. Khi dùng chung, chúng công hợp cùng chiều, làm tăng serotonin lên quá ngưỡng cần thiết, gây hội chứng serotonin. Ngoài đó ra, chúng cũng tương tác với các thuốc có tính làm tăng serotonin khác như các thuốc cùng nhóm SSRI, lithium.
Sertralin ức chế enzym CYP2D6 và CYP2B6. Khi dùng chung với các thuốc mà sự chuyển hóa lệ thuộc vào enzym này hay tương tự, thì Sertralin làm tăng nồng độ máu của các chất này; mức độ tăng tùy thuộc vào từng thuốc: làm tăng có ý nghĩa lâm sàng với metopropol,dextromethorphan, desipframin, imipramin, methadol, haloperidol; làm tăng song không có ý nghĩa lâm sàng với diazepam, warfarin; không làm tăng đáng kể với erythromycin, alprazolam, carbamazepin, clonazepin, clozapin.
Với người mang thai cho con bú: Sertralin và chất chuyển hóa trung gian có thể vào thai, nồng độ trong máu thai bằng 1/3 trong máu mẹ. Dùng trong 3 tháng đầu thai kỳ có thể gây dị tật bầm sinh ở rốn, ở chi, vách ngăn, hậu môn tuy nhiên tổng khuyết tật không lớn. Dùng trong 3 tháng cuối thai kỳ, có một số trường hợp con sinh ra có thể bi các triệu như tím tái, ngưng thở, co giật, không ổn định về thân nhiệt, nôn, hạ đường huyết, giảm trương lực, tăng phản xạ, run, bồn chồn, khó chịu, liên tục khóc, có thể tăng huyết áp động mạch phổi dai dẳng ở trẻ sơ sinh. Sertralin có tiết vào sữa với tỉ lệ rất nhỏ, không tìm thấy trong máu, chưa thấy gây tác hại ở trẻ bú.
Với người có tiền sử hay đang bị bệnh khác: cơn động kinh là nguy cơ tiềm tàng của các thuốc chống trầm cảm, các thuốc chống ám ảnh. Chưa có sự đánh giá đầy đủ về tác dụng của Sertralin với người bị chứng co giật động kinh. Do đó, không dùng cho người co giật động kinh, nếu dùng mà thấy xuất hiện cơn co giật động kinh thì phải ngừng dùng. Sertralin chuyển hóa chủ yếu ở gan, cần thận trọng khi dùng liều khởi đầu, giảm liều dùng hay giãn khoảng cách giữa các lần dùng.
Lời khuyên của thầy thuốc
Do quảng cáo thái quá, nhiều người bệnh nhầm tưởng sertralin là thuốc chữa trầm cảm vạn năng, vượt trội. Thực ra, Sertralin chỉ có hiệu quả cao hoặc khá trong một số dạng trầm cảm nhất định. Sertralin không gây ngộ độc nặng nhưng có nhiều tác dụng không mong muốn đôi khi làm cho việc dùng khó đạt hiệu quả, khó dùng. Người bệnh cần khám để được chỉ định dúng, cần có sự theo dõi, điều chỉnh của thầy thuốc khi cần thiết. Một số người tự mua dùng hoặc dùng theo đơn song không giữ mối liên hệ với thầy thuốc là không có lợi.
DS.CKII. BÙI VĂN UY
