Hỏi: Cây sắn thuyền thường cho lá non làm gỏi. Nó có đựơc dùng làm thuốc không?
(Phan Văn Dũng - Hà Nội)
Trả lời: Sắn thuyền còn gọi là sắn sàm thuyền.
Tên khoa học Syzygium resinosum (Gagnep) Merr. et Perry (Eugenia resinosa).
Thuộc họ Sim Myrtaceae.
Mô tả cây
Sắn thuyền là một cây có thân thẳng đứng, hình trụ, có thể cao tới 15m. Cành nhỏ gầy và dài, lúc đầu dẹt sau hình trụ, màu nâu nhạt, nhăn nheo. Lá mọc đối, hai đôi lá gần nhau mọc theo hai hướng thẳng góc với nhau. Lá mọc sum suê, phiến lá hình mác luôn nhọn ở gốc, nhọn tù ở đỉnh, dài 6 - 9cm rộng 20 - 45mm, đen nhạt ở trên khi khô, mặt dưới nhạt có những điểm hạch hình điểm. Cụm hoa mọc ở kẽ các lá rụng hay chưa rụng, thành chùy dài 2 - 3cm, thưa họp thành nhóm dài 20cm, trục gầy nhỏ, tận cùng bởi 3 hoa không cuống. Nụ hoa hình lê gần hình cầu dài 3 - 4mm rộng 2,5 - 3mm. Mùa thu ra quả thành từng chùm như chùm vối, khi chín có màu tím đỏ, có vị ngọt, chát chát. Nhân dân ta vẫn dùng vỏ cây để sàm thuyền cho nên có tên sắn sàm thuyền. Lá non còn được dùng ăn gỏi.
Phân bố thu hái và chế biến
Cây mọc hoang và được trồng ở gần khắp miền Bắc, Hà Nội cũng có, các tỉnh khác như: Thái Bình, Hà Tây, Hòa Bình, Nam Hà, Nam Định, Ninh Bình… Dùng làm thuốc, thường người ta chỉ dùng lá tươi đem về giã nát để đắp lên nơi vết thương. Đang được nghiên cứu dùng phơi khô tán bột.
Tác dụng dược lý
Dựa vào kinh nghiệm nhân dân dùng lá sắn thuyền đắp lên vết thương:
- Lá sắn thuyền giã nhỏ với muối hoặc không có muối và thêm nước đều có tác dụng ức chế khuẩn như một số thuốc kháng sinh thường dùng đối với chủng Staphyllococcus aureus và Pyogenes cũng như với Bacillus proteus.
- Lá sắn thuyền tươi giã nát đắp lên vết thương thực nghiệm có tác dụng làm se vết thương, chống nhiễm trùng, tổ chức, hạt mọc nhanh, toàn trạng con vật thí nghiệm mạnh khỏe.
Bột lá sắn thuyền khô mịn cũng có tác dụng tốt.
Công dụng và liều dùng
Ngoài công dụng dùng lá non ăn gỏi, vỏ thân để sàm thuyền, lá sắn thuyền tươi giã nát đắp lên vết thương chảy mủ dai dẳng, bỏng vết mổ nhiễm trùng, gãy xương hở, hoại tử da… Bệnh viện Hữu nghị Việt Tiệp đã dùng có kết quả chữa những vết thương nhiễm trùng thông thường, làm cho vết thương chóng khô, bớt nhiễm trùng, tổ chức sẹo có điều kiện phát triển, làm cho vết thương chóng lên da non, đặc biệt dùng lá sắn thuyền chưa có trường hợp nào vết sẹo bị lồi là một điều các nhà tạo hình và vá da rất mong muốn.
(Theo Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam)
GS. ĐỖ TẤT LỢI
