Tác động của truyền thông trong chăm sóc sức khỏe

20-06-2016 13:55 | Xã hội
google news

SKĐS - Thật thú vị cho chúng ta khi đang sống trong thời đại của truyền thông đa tương tác. Có rất nhiều phương tiện truyền thông quanh ta.

Thật thú vị cho chúng ta khi đang sống trong thời đại của truyền thông đa tương tác. Có rất nhiều phương tiện truyền thông quanh ta. Nếu trước đây các phương tiện truyền thông chỉ gây ảnh hưởng đến mọi người qua báo chí, truyền hình thì ngày nay, các phương tiện trên internet đã giúp một số cá nhân có thể ảnh hưởng đến cộng đồng; như vậy tương tác qua lại tăng lên. Sự phát triển của kinh tế cộng hưởng mở cửa với thế giới, internet đã đến từng xã phường, từng nhà trên mọi miền Tổ quốc. Truyền thông là cách nhanh nhất đưa thông tin đến với mọi người.

Đa phần chúng ta quan tâm đến sức khỏe là một nhu cầu thiết yếu trong cuộc sống. Không phải ngẫu nhiên mà các chương trình về sức khỏe trên kênh O2TV được nhiều người theo dõi, tờ báo Sức khỏe&Đời sống có nhiều bạn đọc dù cách trình bày của tờ báo này không bắt mắt như các tờ báo về thời trang hay làm đẹp. Nhiều tờ báo mở chuyên mục về chăm sóc sức khỏe để thu hút thêm bạn đọc. Truyền thông đã có ảnh hưởng nhất định lên chăm sóc sức khỏe của người dân. Theo một điều tra tại Hoa Kỳ, 56% bệnh nhân và gia đình bệnh nhân biết được bệnh lý của họ qua phương tiện truyền thông. Truyền thông giúp cho người bệnh hiểu về các triệu chứng, các xét nghiệm chẩn đoán, các chú ý khi sử dụng thuốc, các phương án lựa chọn khi điều trị. Đa phần những ảnh hưởng này là tốt cho bệnh nhân, tuy nhiên trong đó có những ảnh hưởng có thể không có lợi cho người bệnh.

Một buổi giao lưu trực tuyến do báo SK&ĐS tổ chức.

Ảnh hưởng của các phương tiện truyền thông truyền thống

Các phương tiện truyền thông truyền thống (truyền hình, đài phát thanh, báo in...) đã góp phần không nhỏ vào tuyên truyền chăm sóc sức khỏe người dân. Các bài báo thường được viết bởi các bác sĩ có kinh nghiệm hoặc được đặt viết từ những bác sĩ nổi tiếng. Những bài báo này thường đưa lại những hiểu biết chung nhất về một bệnh lý nào đấy hoặc về một phương pháp điều trị nhất định. Người bệnh qua đó có thể có những hiểu biết cơ bản nhất về bệnh. Tuy nhiên, các bệnh lý thường mang tính chất cá thể nên khó giúp cho người bệnh trong từng trường hợp cụ thể. Các báo cũng thường hay có mục hỏi đáp để cho người bệnh có thể hỏi các câu trả lời cụ thể cho triệu chứng của họ. Nhưng các câu trả lời này cũng thường chỉ mang tính tổng quát vì khi bác sĩ không khám lâm sàng thì khả năng chẩn đoán đúng cũng giảm. Hơn nữa, có thể các câu hỏi không được đưa đến một thầy thuốc chuyên khoa sâu. Dù vậy, mục hỏi đáp vẫn nhận được khá nhiều các câu hỏi trên chuyên mục này ở báo Sức khỏe&Đời sống...

Các phương tiện truyền hình và đài phát thanh mang lại sự tương tác nhất định giữa thầy thuốc và người bệnh. Trên truyền hình và đài phát thanh, chúng ta cũng có thể gặp được những thầy thuốc chuyên khoa sâu giúp cho bệnh nhân và thầy thuốc có nhiều giao lưu hơn. Các câu hỏi mở với các vấn đề thiết thực trên từng bệnh nhân cũng đến thầy thuốc nhiều hơn. Nhưng hạn chế của nó là các chương trình bị giới hạn về thời gian nên đôi khi các câu hỏi có nhiều mà không thể có thời gian trả lời hết.

Truyền hình cũng là phương tiện hữu hiệu cho các bác sĩ trao đổi trong lĩnh vực chuyên môn. Các chương trình khoa học có truyền hình trực tiếp từ phòng mổ sang hội trường lúc nào cũng thu hút nhiều bác sĩ quan tâm. Các hội nghị khoa học có truyền hình trực tiếp giúp cho các trung tâm tim mạch các nơi trao đổi, học tập. Một số hội nghị còn liên hệ truyền hình trực tiếp đến các trung tâm tim mạch quốc tế tại Hồng Kông, Singapore, Hàn quốc, Nhật Bản, Đài Loan, Trung Quốc... giúp giải đáp một số ca lâm sàng khó cũng như trình bày các phương pháp điều trị mới, hiện đại.

Ảnh hưởng của truyền thông qua internet

Sự bùng nổ của internet trong hơn 20 năm qua đã ảnh hưởng lên nhiều mặt của cuộc sống xã hội, trong đó y học cũng không phải là một ngoại lệ. Internet đã giúp mọi người có nhiều thông tin minh bạch hơn. Internet cũng là nơi tìm kiếm thông tin về bệnh tật cho nhiều bệnh nhân và người nhà bệnh nhân. Theo một nghiên cứu tại Hoa Kỳ năm 2011, 23% người Mỹ bị các bệnh lý mạn tính như tăng huyết áp, đái tháo đường hoặc ung thư đã lên mạng để tìm kiếm và đọc về các bệnh lý của họ. Nhiều bệnh nhân của chúng tôi cũng vậy, internet cũng giúp cho bệnh nhân tìm hiểu được đâu là bệnh viện tốt nhất, ai là bác sĩ có khả năng thực hiện được các kỹ thuật điều trị cho họ. Tại Hoa Kỳ, người ta có phân loại bác sĩ bằng một hệ thống chấm điểm qua các sao trên internet. Bác sĩ có điểm 5 sao là những bác sĩ tốt nhất về chuyên ngành mà họ làm việc. Điều này, giúp bệnh nhân tìm đến họ nhiều hơn và cũng giúp cho các bệnh viện dễ dàng phân loại được các bác sĩ mà mình quản lý.

Các trang mạng xã hội ngày nay cũng giúp rất nhiều cho truyền thông về sức khỏe, như facebook, twitter hoặc các blog giúp liên kết thầy thuốc với bệnh nhân. Tôi biết một bác sĩ đã tập hợp được rất nhiều bệnh nhân cho phòng khám của mình qua một trang fanpage trên facebook. Các bệnh nhân này đã có rất nhiều các hoạt động hữu ích qua trang fanpage này. Một anh bạn bác sĩ của tôi đã trao đổi và giảng dạy điện tâm đồ rất tốt dựa trên facebook và twitter.

Internet cũng nâng cao hiểu biết cho các thầy thuốc. Trước đây, việc tìm kiếm để học tập là rất khó khăn thì nay nhờ internet chúng ta có thể dễ dàng tra cứu các thông tin trên mạng internet.

Mặt trái của truyền thông

Truyền thông có thể tạo ra lo lắng quá mức cho cộng đồng. Ví dụ như cách đây 10 năm, những thông tin về đại dịch cúm A/H5N1 đã gây ra sự lo sợ quá mức cho các chính phủ và ngành y tế. Nhưng virut H5N1 đã không thực sự nguy hiểm như chúng ta tưởng tượng và truyền thông tuyên truyền. Một số bài báo khoa học được đăng trên một số tạp chí Y học Hoa Kỳ đã chứng minh điều này. Tuy nhiên, hàng tỷ đô-la đã được chi ra trong nhiều năm để mua thuốc kháng virut đã gây một sự lãng phí đáng kể. Tại Việt Nam, chúng ta cũng chi tiêu hàng chục triệu đô-la để phòng bệnh dịch này. Số tiền này đủ cho chúng ta có thể xây dựng một bệnh viện tỉnh hiện đại. Trong 10 năm (2003-2013), con số bệnh nhân tử vong do H5N1 được thống kê là 62 ca.

Những quảng cáo quá mức về công dụng của thực phẩm chức năng cũng hay bị các hãng dược phẩm lợi dụng trên truyền thông gây sự hiểu lầm của những người sử dụng.

Nhiều khi những biến chứng ghi lại trên mạng internet làm cho người nhà bệnh nhân lo lắng quá mức về các tác dụng phụ của điều trị làm mất đi cơ hội điều trị cho bệnh nhân.

Tuy nhiên không thể phủ nhận một điều rằng truyền thông đã góp phần đáng kể lên chăm sóc sức khỏe người dân.


TS.BS. Phạm Như Hùng (Tổng Thư ký Hội Tim mạch can thiệp Việt Nam)
Ý kiến của bạn