Syria trong “chảo dầu sôi”

Tại Syria, phe đối lập thông báo thành lập Ủy ban Cách mạng chuẩn bị lật đổ chế độ áp bức. Hoa Kỳ và các đồng minh Tây Âu vừa ra một quyết định có thể làm thay đổi vận mệnh Syria, nơi mà chế độ cha truyền con nối sử dụng quân đội đàn áp dân chúng từ hơn 5 tháng nay làm thiệt mạng ít nhất 2.000 người. Tổng thống Mỹ Barack Obama và EU cùng kêu gọi lãnh đạo Syria, ông Bachar al-Assad ra đi, nhường chỗ cho một chế độ dân chủ. Hàng loạt biện pháp cấm vận, trừng phạt nghiêm khắc cũng được thông báo như cấm nhập khẩu dầu hỏa Syria vào Hoa Kỳ, phong tỏa tài sản quan chức cất giấu tại Mỹ. Theo AFP, không ít công luận cho rằng, Tổng thống Mỹ đã để thời gian kéo dài quá lâu, lẽ ra phải sớm lên tiếng bày tỏ lập trường như trong trường hợp Đại tá Kadhafi của Libya. Tuy nhiên, theo nhận định của giới chuyên gia, Washington phải kiên nhẫn vận động, phối hợp với đồng minh châu Âu để lời tuyên bố có thêm trọng lượng. Trước đây, Hoa Kỳ chỉ gặt hái được thành công nửa vời khi kêu gọi trừng phạt Iran hay CHDCND Triều Tiên. Đối với Syria thì tình hình tương đối khác. Hoa Kỳ không buôn bán mật thiết với Damas, chỉ châu Âu là mua dầu thô của Syria với khoảng 150.000 thùng mỗi ngày trong năm 2009. Theo GS. Joshua Landis, Giám đốc Viện nghiên cứu Trung Đông, Đại học Oklahoma, một mình Hoa Kỳ không cấm vận được Syria nhưng đóng vai trò điều hợp. Chính châu Âu sẽ khóa chặt nguồn tài chính của Syria.

Syriabị lên án vì đã sử dụng quân đội đàn áp dân chúng.

Chuyên gia Andrew Tabler thuộc Viện Chính trị Trung Đông ở Washington giải thích thêm là bản thân Syria cũng có nhiều nhược điểm làm tăng hiệu lực lệnh cấm vận. Do dầu hỏa có tiếng là chất lượng kém nên Damas khó có thể tìm thị trường khác như Ấn Độ hay Trung Quốc để thay thế châu Âu. Nếu không có nguồn ngoại tệ thì Damas không có tiền trả lương cho lực lượng vũ trang đàn áp biểu tình.

Còn theo một chuyên gia Trung Đông khác là bà Randa Slim thì một chiến dịch phong tỏa kinh tế do quốc tế phối hợp sẽ tác hại đến trung tâm của quyền lực, khả năng tồn tại của nó và lòng trung thành của quân đội, công chức. Thành phần ưu tú trong xã hội Syria vẫn xem HoaKỳ là siêu cường số một thế giới. Thái độ của Mỹ sẽ tác động đến tâm lý của những người hiện thời là cột trụ của chế độ. Chuyên gia Randa Salim dự đoán là giới thân cận của lãnh đạo Syria sẽ thẩm định lại tình thế trong bối cảnh giá ủng hộ chế độ càng ngày càng đắt. Trên hiện trường, sự kiện quân đội đàn áp chỉ làm phong trào đòi cải cách chính trị ngày càng quyết liệt hơn.

Trước gọng kìm quốc tế và quốc nội, Tổng thống Syria Bashar al-Assad khẳng định, đòi hỏi ông từ chức của phương Tây là không có giá trị, đồng thời thông báo bầu cử Quốc hội tại nước này chậm nhất sẽ diễn ra vào tháng 2/2012. Ông Assad nói: “Mặc dù tránh phản ứng, chúng tôi nói với họ rằng những lời lẽ của họ là không có giá trị. Không nên đưa ra những bình luận như vậy về một tổng thống được nhân dân Syria lựa chọn, người không do phương Tây sắp đặt. Một tổng thống không phải do Mỹ dựng lên. Những bình luận này chỉ dành cho những người chấp nhận những mệnh lệnh từ nước ngoài”. Ông Assad cũng thông báo bầu cử địa phương tại Syria sẽ diễn ra vào tháng 12 tới và bầu cử Quốc hội sẽ diễn ra sau từ 4 - 8 tháng kể từ khi công bố các sắc lệnh thực thi Luật Bầu cử, có thể là vào ngày 24/8 tới. Trường hợp muộn nhất là vào tháng 2/2012, nhằm giúp các chính đảng hoàn thiện tổ chức và có thời gian thực hiện chiến dịch tranh cử. Liên quan đến các lệnh trừng phạt kinh tế của phương Tây, ông nói: “Dù có quan hệ kinh tế tốt với châu Âu nhưng chúng tôi có những giải pháp thay thế khác. Chúng tôi đã hướng về phía Đông và chúng tôi sẽ tiếp tục làm điều này.” Ông Assad cũng thừa nhận, khủng hoảng đã tác động đến tình hình kinh tế nhưng tình hình kinh tế cũng đã bắt đầu hồi phục từ hai tháng qua. Về an ninh, ông Assad nói: “Chúng tôi đã bắt đầu thu được những thành công và chúng tôi có thể nói rằng, tình hình đã được đảm bảo hơn”, đồng thời cho rằng, bất cứ hành động quân sự nào chống Syria đều phản tác dụng.

SONG HÀ (Theo AFP)