Suy tuyến thượng thận do dùng Corticoid: Những điều cần lưu ý!

Hàng trăm bệnh nhân bị suy thượng thận do thuốc

Bệnh nhân bệnh nhân Nguyễn Ngọc S., 54 tuổi, ở xã Hưng Đạo, huyện Hưng Nguyên, tỉnh Nghệ An, là 1 trong hàng trăm bệnh nhân bị suy tuyến thượng thận do lạm dụng thuốc giảm đau.

Bệnh nhân Nguyễn Ngọc S. vào Bệnh viện Nội tiết Nghệ An trong tình trạng mệt mỏi, kèm đường máu cao, kèm theo tình trạng suy tuyến thượng thận cấp, có biểu hiện sốt, trụy tim mạch, tụt huyết áp. Các bác sĩ đã tiến hành cấp cứu, xử trí điều trị bù nước điện giải, bù hormone liều cao, điều chỉnh huyết áp, đường máu... đến thời điểm hiện tại sức khỏe bệnh nhân S. đã ổn định.  

Qua khai thác bệnh sử, bệnh nhân Nguyễn Ngọc S.  bị Gout cách đây nhiều năm, do lạm dụng thuốc giảm đau có chứa Corticoid nên dẫn đến bị suy vỏ thượng thận, kèm theo đó bệnh nhân bị đái tháo đường  type 2 đang điều trị Insulin/ Rối loạn chuyển hóa Lipit máu/ Biến chứng thần kinh ngoại vi...

Tương tự, bệnh nhân Hoàng Thị Q., 74 tuổi, ở phường Hà Huy Tập, TP Vinh, Nghệ An vào Bệnh viện Nội tiết Nghệ An khám, điều trị trong tình trạng mệt mỏi, đường máu cao.

Qua thực hiện xét nghiệm và các cận lâm sàng cho thấy bệnh nhân Q. bị đái tháo đường type 2 đang điều trị Insulin/ Tăng huyết áp – Rối loạn chuyển hóa Lipid- Suy tuyến thượng thận do thuốc – Thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng – TD loãng xương …

Ths. BSNT Văn Thị Thu Hiền, Khoa Tim mạch – Rối loạn chuyển hóa, Bệnh viện Nội Tiết Nghệ An cho biết, do bệnh nhân Q. bị thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng nên đã lạm dụng thuốc giảm đau không rõ loại trong nhiều năm liền nên dẫn đến tình trạng suy tuyến thượng thận do thuốc. Lúc vào viện bệnh nhân có đường máu cao, cortisol thấp.

Corticoid là nhóm thuốc được sử dụng trong điều trị các bệnh lý cơ xương khớp, da liễu, Tai mũi họng, và dị ứng - miễn dịch. Do thường được sử dụng rộng rãi dẫn đến tình trạng lạm dụng cortcoid gây nguy cơ suy tuyến thượng thận, trụy tim mạch và nguy hiểm đến tính mạng.

Theo thống kê, hiện nay Bệnh Viện Nội Tiết Nghệ An đang quản lý, điều trị cho hơn 400 bệnh nhân suy tuyến thượng thận do thuốc mỗi tháng. Hầu hết đều là hậu quản của việc lạm dụng thuốc chứa corticoid kéo dài nhằm điều trị các triệu chứng dị ứng, viêm mũi họng, viêm da, đặc biệt là điều trị giảm đau trong viêm khớp.

Nguyên nhân, biểu hiện bệnh suy thượng thận

Theo Ths.BSNT Văn Thị Thu Hiền, Khoa Tim mạch – Rối loạn chuyển hóa, Bệnh viện Nội Tiết Nghệ An thì tuyến thượng thận là tuyến nội tiết nằm trên 2 quả thận. Vỏ thượng thận tiết ra hormon corticoid là một hormone quan trọng giúp cơ thể chống lại tình trạng viêm, ức chế miễn dịch, giảm đau, chống dị ứng, chống stress. Chính vì những ưu điểm vượt trội của corticoid nên rất nhiều chế phẩm thuốc trên thị trường có chứa corticoid.

Corticoid có trong các chế phẩm rất đa dạng, có cả dạng uống, dạng xịt, dạng nhỏ mũi và ngay cả nhiều chế phẩm thuốc nam dược, đông y dạng viên hoàn, dạng bột hiện nay cũng được trộn lẫn chất corticoid vào dẫn đến việc lạm dụng corticoid cố ý và vô ý trở nên phổ biến và gây suy thượng thận và những hậu quả của suy thượng thận trên lâm sàng.

Bệnh nhân đến với bệnh viện Nội Tiết và được chẩn đoán suy thượng thận do thuốc thường có biểu hiện lâm sàng kiểu hình Cushing (mặt tròn, da mỏng, xuất huyết dưới da, béo trung tâm, bụng béo tay chân teo nhỏ) suy thượng thận do thuốc thường kèm theo hậu quả bệnh lý toàn thân bao gồm: Đái tháo đường, tăng huyết áp, loãng xương, viêm khớp, rối loạn mỡ máu, viêm dạ dày. Bệnh nhân thường phải sử dụng rất nhiều loại thuốc, và nếu bù không đủ hormone sẽ cảm thấy rất mệt mỏi, chất lượng cuộc sống suy giảm.

Điều trị suy tuyến thượng thận

Cũng theo Ths.BSNT Văn Thị Thu Hiền, thì điều trị suy tuyến thượng thận do thuốc bao gồm: điều trị các biến chứng hậu quả của tình trạng thừa corticoid kéo dài và bù hormon. Cần phải điều trị thường xuyên liên tục, bệnh nhân phải được lấy thuốc hàng tháng uống theo đúng chỉ dẫn của bác sĩ và điều chỉnh liều phù hợp theo tình trạng sức khỏe. Chẩn đoán suy tuyến thượng thận do thuốc cũng cần bác sĩ có chuyên khoa nội tiết, vì một khi đã được chẩn đoán bệnh nhân cần điều trị suốt đời.

Lời khuyên của bác sĩ

Trước tình hình dịch bệnh COVID-19 đang diễn ra, nên nhiều bệnh nhân suy tuyến thượng thận do thuốc ngại không đi khám, không tuân thủ điều trị, dùng thuốc và bù đủ hormone dẫn đến suy thượng thận cấp với biểu hiện mệt mỏi, sốt, đi ngoài phân lỏng, nôn nhiều, nặng hơn nữa là hạ đường huyết, lơ mơ, tụt huyết áp… đã phải vào Bệnh viện Nội tiết Nghệ An cấp cứu.

Vì vậy, bệnh nhân cần hiểu được về bệnh lý suy tuyến thượng thận và sử dụng thuốc đúng liều, đúng chỉ dẫn của bác sĩ góp phần giảm nhẹ những biến chứng cấp tính và mạn tính do corticoid gây ra. Đặc biệt là bệnh nhân suy tuyến thượng thận do thuốc thường kèm theo bệnh nền bệnh lý mạn tính về tim mạch và nội tiết nặng nề, do đó cần được dùng thuốc quản lý thường xuyên. Không được để tình trạng thiếu thuốc, bỏ thuốc, hoặc dừng thuốc trong thời gian quá dài.

Do corticoid là một loại thuốc được dùng trong rất nhiều bệnh, nên những bệnh nhân buộc phải dùng nhóm thuốc này khi muốn ngừng thuốc và tránh được các tác dụng phụ nguy hiểm của thuốc, trong đó có suy tuyến thượng thận thì phải có phương pháp ngừng thuốc an toàn. Các bác sĩ hiện đang áp dụng biện pháp ngưng thuốc từ từ, kết hợp với việc theo dõi cortisol huyết tương trong quá trình ngừng thuốc để việc "cai" corticoid đạt hiệu quả. Kế hoạch ngừng thuốc phải đạt hai mục tiêu: Một là, tránh tác dụng phụ của dùng glucocorticoid kéo dài. Hai là, tránh xuất hiện suy tuyến thượng thận chức năng.

Hiện nay, ngoài đảm bảo tốt hoạt động khám chữa, bệnh hàng ngày, Bệnh viện Nội tiết Nghệ An còn triển khai đồng bộ các biện pháp phòng, chống dịch COVID-19 theo đúng quy định của Bộ Y tế, đảm bảo an toàn phòng dịch cho người bệnh khi đến khám, điều trị.

Mọi thắc mắc về bệnh suy tuyến thượng thận xin liên hệ Bệnh viện Nội tiết Nghệ An, số 11, đường Mai Hắc Đế, phường Quán Bàu, TP. Vinh, Nghệ An.

Điện thoại: Ths. BSNT Văn Thị Thu Hiền: 0971282236

Hotline: 0901715656

Email: benhviennoitietnghean@gmail.com

http:/benhviennoitietnghean.vn/