Đây là bước đi mang tính chiến lược, đánh dấu sự thay đổi lớn trong tư duy thiết kế vũ khí bộ binh của Nga, vốn lâu nay trung thành với các chuẩn đạn nội địa như 5,45x39mm hay 7,62x39mm.
Súng trường AK-308. (Nguồn: Militarytimes)
Sự phát triển của AK-308 phản ánh rõ ràng ảnh hưởng từ chiến sự ở Ukraine, nơi Nga đang rút ra nhiều bài học đắt giá trong chiến sự. Dựa trên khung thiết kế của AK-103 và AK-12, AK-308 kết hợp độ bền truyền thống của súng Kalashnikov với các cải tiến hiện đại về công thái học, khả năng tùy biến và hoả lực.
Đặc biệt, việc sử dụng đạn NATO 7,62x51mm, loại đạn tiêu chuẩn của quân đội phương Tây, cho thấy Nga đang chủ động định vị AK-308 như một sản phẩm hướng tới xuất khẩu, nhắm vào những quốc gia đang chuyển dần sang chuẩn NATO như Ấn Độ, Pakistan hay Brazil.
AK-308 lần đầu được giới thiệu tại triển lãm Army-2018 ở Moscow, nhưng phiên bản hiện tại mới thực sự hoàn thiện về mặt chiến thuật và kỹ thuật. Súng được trang bị nhiều cải tiến được phát triển dựa trên hiệu suất thực tế của AK-12 trong chiến sự Ukraine.
Phần báng súng có thể gập và điều chỉnh được, tích hợp phần tựa má giúp người bắn thao tác linh hoạt hơn trong nhiều tình huống. Tay cầm phía trước được mở rộng để tăng độ ổn định khi bắn, đặc biệt trong môi trường đô thị nơi di chuyển và phản ứng nhanh là yếu tố sống còn.
Một trong những điểm đáng chú ý là thanh ray Picatinny được lắp trên nắp hộp tiếp đạn, cho phép gắn các thiết bị quang học hiện đại như kính ngắm điểm đỏ, ống ngắm nhiệt hay thiết bị nhìn đêm. Kính ngắm dioptric cải thiện đáng kể độ chính xác, trong khi hộp tiếp đạn có cửa sổ trong suốt giúp người dùng kiểm tra lượng đạn còn lại dễ dàng.
Sức mạnh của AK-308 đến từ loại đạn NATO 7,62x51mm, loại đạn nặng, có khả năng xuyên phá cao và hiệu quả ở tầm xa. Với vận tốc đầu nòng khoảng 850 m/s và năng lượng đầu nòng vượt 3.500 joules, loại đạn này được thiết kế để xuyên qua áo giáp cấp IV và công sự hạng nhẹ ở cự ly lên đến 600 mét.
So với đạn 5,45x39mm của AK-12, vốn có độ giật nhẹ và dung lượng băng đạn cao hơn, đạn 7,62x51mm cho thấy ưu thế rõ rệt về sức sát thương và khả năng chọc thủng các mục tiêu được bảo vệ tốt.
Dù vậy, AK-308 vẫn giữ lại những đặc điểm cốt lõi làm nên danh tiếng của dòng Kalashnikov: cơ chế nạp đạn bằng khí nén, khóa nòng xoay và khả năng hoạt động bền bỉ trong điều kiện khắc nghiệt như bùn lầy, cát bụi hay giá lạnh. Đây là lợi thế mà nhiều dòng súng phương Tây như FN SCAR-H hoặc M110 SASS thường gặp khó khăn nếu thiếu bảo trì thường xuyên.
Nguồn cảm hứng lớn trong thiết kế AK-308 đến từ phiên bản AK-12 năm 2023, mẫu súng được nâng cấp dựa trên phản hồi thực tế của binh lính Nga tại mặt trận Kharkiv và Sumy. Trong các chiến dịch đó, quân đội Nga nhận thấy sự cần thiết phải tăng cường hoả lực để đối phó với các công sự kiên cố và mục tiêu có giáp, đặc biệt trong bối cảnh máy bay không người lái ngày càng phổ biến và hiệu quả.
Đạn 7,62mm tỏ ra phù hợp hơn trong những tình huống này, so với các dòng carbine như AK-12K vốn ưu tiên sự cơ động nhưng lại thiếu hỏa lực ở tầm xa.
Tuy nhiên, AK-308 cũng phải đối mặt với nhiều thách thức khi bước ra thị trường quốc tế. Cạnh tranh trên thị trường súng trường tấn công rất khốc liệt, với các đối thủ mạnh như FN SCAR-H, SIG Sauer 716, Beretta ARX160 hay QBZ-191 của Trung Quốc. Nhiều mẫu súng này không chỉ có thiết kế hiện đại, công thái học tối ưu mà còn tích hợp các thiết bị điện tử tiên tiến và khả năng kết nối mạng chiến thuật.
Ngoài ra, việc phụ thuộc vào linh kiện quang học do Nga sản xuất khiến khả năng tương thích của AK-308 với hệ thống phụ kiện phương Tây bị hạn chế. Điều này có thể ảnh hưởng tới sức hấp dẫn của nó tại các quốc gia đã quen dùng thiết bị theo chuẩn NATO. Chẳng hạn, trong chương trình thay thế súng trường INSAS, Ấn Độ đã cân nhắc nhiều mẫu như SIG Sauer 716 vì khả năng tương thích cao với chuỗi cung ứng toàn cầu.
Thế nhưng, AK-308 vẫn có những lợi thế nhất định. Chi phí sản xuất thấp nhờ tái sử dụng linh kiện từ AK-12, cùng với độ tin cậy cao và thiết kế dễ bảo trì, có thể giúp nó trở thành lựa chọn hấp dẫn với các quốc gia đang phát triển, nơi chi phí và tính đơn giản vẫn là yếu tố quyết định.
Các cuộc thử nghiệm chất lượng của AK-308 đang được tiến hành trong tháng 6 và sẽ quyết định khả năng sản xuất hàng loạt trong cuối năm 2025 hoặc đầu năm 2026. Kalashnikov khẳng định đang nhận được "sự quan tâm lớn" từ khách hàng quốc tế, dù chưa công bố cụ thể các đối tác tiềm năng.
