Trao đổi với Báo Sức khỏe và Đời sống liên quan đến dự án Luật này, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thanh Tịnh cho rằng, đây là một dự án Luật đặc biệt quan trọng vì tác động đến việc xây dựng, hoàn thiện cả hệ thống pháp luật, là "luật làm luật", giải pháp toàn diện thực hiện đổi mới tư duy xây dựng pháp luật, nhằm thực hiện hiệu quả một trong ba đột phá chiến lược theo tinh thần Đại hội XIII của Đảng.
Tác động đến việc xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật
Phóng viên: Thưa Thứ trưởng, dự án Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật (sửa đổi) được đánh giá đặc biệt quan trọng, ảnh hưởng đến việc xây dựng, hoàn thiện cả hệ thống pháp luật. Xin Thứ trưởng cho biết chủ trương, quan điểm về việc xây dựng dự án Luật và quá trình thực hiện của Bộ Tư pháp?
Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thanh Tịnh: Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật (sửa đổi) là một dự án luật đặc biệt quan trọng vì nó tác động đến việc xây dựng, hoàn thiện cả hệ thống pháp luật, là "luật làm luật", giải pháp toàn diện thực hiện đổi mới tư duy xây dựng pháp luật, nhằm thực hiện hiệu quả một trong ba đột phá chiến lược theo tinh thần Đại hội XIII của Đảng.
Thực hiện ý kiến chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm tại Phiên khai mạc Kỳ họp thứ 8 và kết luận của Tổng Bí thư tại buổi làm việc với Ban Cán sự Đảng Bộ Tư pháp, chỉ đạo của Chủ tịch Quốc hội, Thủ tướng Chính phủ về việc đổi mới tư duy xây dựng pháp luật, đẩy mạnh xây dựng, hoàn thiện thể chế, đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong "kỷ nguyên mới, kỷ nguyên phát triển giàu mạnh, thịnh vượng của dân tộc", trong đó đề ra nhiệm vụ cần khẩn trương sửa đổi Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật. Ngày 3/1/2025, Bộ Chính trị đã cho ý kiến đối với Đề án đổi mới, hoàn thiện quy trình xây dựng pháp luật bảo đảm chuyên nghiệp, khoa học, kịp thời, khả thi, hiệu quả do Đảng đoàn Quốc hội trình.
Ngày 6/1/2025, Văn phòng Trung ương Đảng có Công văn số 12918-CV/VPTW về việc đổi mới, hoàn thiện quy trình xây dựng pháp luật bảo đảm chuyên nghiệp, khoa học, kịp thời, khả thi, hiệu quả và ngày 20/01/2025, Bộ Chính trị ban hành Kết luận số 119-KL/TW về định hướng đổi mới, hoàn thiện quy trình xây dựng pháp luật, trong đó nêu rõ 7 nội dung cần được thể chế hóa trong quá trình xây dựng Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật (sửa đổi)
Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thanh Tịnh. Ảnh: HT.
Về quá trình thực hiện, Bộ Tư pháp đã tập trung tối đa mọi nguồn lực để nghiên cứu, xây dựng hồ sơ dự án Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật (sửa đổi). Dự thảo Luật được bố cục gồm 8 chương, 72 điều (giảm 9 chương, 101 điều so với Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2015), trong đó có sự đổi mới rất căn bản, có những nội dung mang tính chất "đột phá" trong quy trình làm luật, Luật gọn hơn nhưng chất lượng phải tốt hơn, đây là yêu cầu xuyên suốt quá trình xây dựng dự thảo này.
Gắn kết chặt chẽ giữa công tác xây dựng pháp luật và thi hành pháp luật
Phóng viên: Thực tiễn cho thấy, việc ban hành văn bản quy phạm pháp luật có "độ trễ" nhất định, điều này dẫn đến tình trạng nhiều vấn đề mới phát sinh trong thực tiễn nhưng chưa có pháp luật điều chỉnh, vấn đề này được khắc phục như thế nào trong dự án Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật (sửa đổi)?
Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thanh Tịnh: Để khắc phục vấn đề "độ trễ" của việc ban hành văn bản quy phạm pháp luật với yêu cầu, đòi hỏi của thực tiễn, dự thảo Luật đã đưa ra 2 nhóm giải pháp, cụ thể như sau:
Một là, đổi mới căn bản quy trình lập chương trình xây dựng pháp luật để bảo đảm sự linh hoạt, kịp thời phản ứng chính sách, cụ thể: (i) tách quy trình xây dựng chính sách ra khỏi chương trình lập pháp hằng năm để giao cho Chính phủ hoặc cơ quan trình chịu trách nhiệm nghiên cứu, thông qua chính sách làm cơ sở cho việc quy phạm hóa văn bản Luật trước khi trình Quốc hội và (ii) Quốc hội giao UBTVQH quyết định chương trình lập pháp hằng năm theo nguyên tắc chỉ đưa vào chương trình những dự án được Chính phủ hoặc cơ quan trình xây dựng bảo đảm chất lượng;
Hai là, về quy trình thông qua văn bản luật, dự thảo Luật quy định quy trình thông qua các đạo luật trong 1 kỳ họp. Đồng thời quy định rõ, đơn giản hóa quy trình, thủ tục rút gọn và bổ sung quy trình thông qua văn bản trong trường hợp đặc biệt đối với các dự án, dự thảo văn bản xử lý các tình huống khẩn cấp và quan trọng quốc gia sau khi có ý kiến của Bộ Chính trị để kịp thời giải quyết các vấn đề phát sinh liên quan đến lợi ích quốc gia, dân tộc.
Phóng viên: Công tác tổ chức thi hành pháp luật vẫn bị đánh giá là "khâu yếu", chưa đáp ứng yêu cầu thực tiễn của công cuộc xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, vấn đề này được xử lý như thế nào khi xây dựng dự án Luật?
Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thanh Tịnh: Hiện nay, dự thảo Luật quy định thành một chương hoàn toàn mới, đó là chương Tổ chức thi hành văn bản quy phạm pháp luật. Dự thảo Luật quy định gắn kết chặt chẽ giữa công tác xây dựng pháp luật và thi hành pháp luật. Xây dựng cơ chế thường xuyên đánh giá hiệu quả thực thi của văn bản quy phạm pháp luật sau ban hành để kịp thời nhận diện, xử lý hiệu quả những mâu thuẫn, chồng chéo, bất cập, những "điểm nghẽn" có nguyên nhân từ quy định của pháp luật; đồng thời, quy định trách nhiệm của cơ quan nhà nước, tổ chức, người có thẩm quyền trong phạm vi chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của mình có trách nhiệm tổ chức thi hành và báo cáo hoặc cung cấp thông tin về tổ chức thi hành theo quy định của pháp luật.
Dự thảo Luật cũng kế thừa quy định tại Chương XV và Chương XVI của Luật hiện hành và sửa đổi, bổ sung một số nội dung về giám sát, kiểm tra, xử lý, hợp nhất, pháp điển, rà soát, hệ thống hóa, cơ sở dữ liệu quốc gia về pháp luật.
Ngoài ra, dự thảo Luật bổ sung quy định về hướng dẫn áp dụng văn bản quy phạm pháp luật, hướng dẫn áp dụng văn bản quy phạm pháp luật. Mục đích của việc hướng dẫn là bảo đảm các cơ quan, tổ chức hiểu đúng và thống nhất quy định trong văn bản quy phạm pháp luật. Các cơ quan, tổ chức có thể căn cứ vào nội dung hướng dẫn để quyết định việc áp dụng pháp luật cho từng trường hợp cụ thể và chịu trách nhiệm đối với việc áp dụng pháp luật của mình. Tôi cho rằng với các quy định về hướng dẫn áp dụng văn bản quy phạm pháp luật như dự thảo Luật sẽ giúp xử lý nhanh các vấn đề thực tiễn và không tốn kém chi phí, nhân lực để sửa đổi, bổ sung văn bản quy phạm pháp luật.
Phóng viên: Quy định về "tham vấn chính sách" trong dự thảo Luật là nội dung đang được nhiều người quan tâm, Thứ trưởng có thể chia sẻ rõ hơn quy định về việc tham vấn chính sách trong dự thảo Luật?
Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thanh Tịnh: Vấn đề tham vấn chính sách là vấn đề mới được quy định trong dự thảo Luật. Ban soạn thảo đã nghiên cứu những giải pháp để thúc đẩy chất lượng công tác xây dựng pháp luật, trong đó "chính sách phải ra chính sách", chính sách phải hợp với lòng dân, chính sách có đúng, có "trúng" thì quy phạm hóa chính sách thành đạo luật, thành văn bản luật mới có chất lượng. Chính vì thế, trong dự thảo Luật lần này có quy định về tham vấn chính sách.
Tiếp thu ý kiến của UBTVQH trong Phiên họp thứ 42, Ban soạn thảo đã làm rõ được khái niệm nội hàm tham vấn chính sách, đó là việc cơ quan xây dựng chính sách trực tiếp làm việc với các cơ quan, tổ chức, trong đó có những cơ quan, tổ chức mà được luật quy định cụ thể, để trao đổi về các giải pháp khắc phục những khó khăn, vướng mắc của quy định pháp luật hiện hành, ảnh hưởng đến sự phát triển, ảnh hưởng đến việc thực hiện quyền, lợi ích hợp pháp của người dân và doanh nghiệp, trao đổi về những ý tưởng kiến tạo phát triển, khơi thông nguồn lực, những vấn đề thúc đẩy sự phát triển KT-XH…
Phóng viên: Xin trân trọng cảm ơn Thứ trưởng!
.
