Vậy Acrylamide là gì và nguy cơ gây ra ung thư của nó ra sao? bài viết của TS.BS Trương Hoàng Hưng Việt kiều tại Hoa Kỳ và hiện đang là bác sĩ tại bang Texas, Hoa Kỳ sẽ giúp bạn trả lời các thắc mắc trên.Bài viết này không quảng cáo cho nồi chiên không dầu.
Cuối tuần vừa rồi, tôi thấy một cái tút đáng sợ là nồi chiên không dầu sẽ gây ung thư, khi ở nhiệt độ cao sẽ sinh ra lượng lớn acrylamide. Đồng thời cũng có một facebooker nổi tiếng chia sẻ ngay lập tức với hàng ngàn like và hàng trăm shares. Nhiều bạn bè ở Việt Nam tỏ ra khá lo lắng về thông tin được chia sẻ này. Trước khi có kết luận về chuyện này, tôi đã tìm hiểu tài liệu đọc và cả những kiến thức đã học về acrylamide.
Acrylamide là một hóa chất được dùng nhiều trong công nghiệp dưới dạng polyacrylamide and acrylamide copolymers.
TS.BS Trương Hoàng Hưng, bang Texas, Hoa Kỳ
Trong thức ăn, acrylamide được tạo ra từ phản ứng của amino acid asparagine và đường ở nhiệt độ cao. Asparagine có trong các loại thức ăn có nguồn gốc thực vật, đặc biệt là khoai tây và các loại ngũ cốc.
Các loại thực phẩm có thể chứa acrylamide là: khoai tây chiên, bim bim khoai tây, bánh mì, bánh làm từ bột ngũ cốc, cà phê... Ngoài ra acrylamide còn được tìm thấy trong khói thuốc lá.
Chúng ta tiếp xúc với acrylamide chủ yếu từ thức ăn và khói thuốc lá, mà khói thuốc lá chứa nhiều acrylamide hơn thức ăn. Lượng acrylamide trong máu người hút thuốc cao hơn 3-5 lần so với người không hút thuốc.
Lượng acrylamide trong thức ăn phụ thuộc chủ yếu vào thời gian nấu và nhiệt độ, nhiệt độ càng cao và nấu càng lâu thì càng nhiều acrylamide được tạo ra.
So sánh các phương pháp nấu ăn là dùng nồi chiên không dầu, nướng và chiên rán thì nồi chiên không dầu có nhiệt độ 120-180C, nướng có thể tới 320C, chiên rán có thể lên tới 300C. Như vậy nồi chiên không dầu tạo ra acrylamide ít hơn so với chiên dầu và nướng. Các thức ăn từ sữa, thịt, cá không tạo ra acrylamide khi được nấu ở nhiệt độ cao.
Vậy Acrylamide có độc hại không?
Nghiên cứu trên động vật cho thấy Acrylamide khi cho vào nước uống ở liều cao sẽ làm tăng nguy cơ ung thư trên một số cơ quan. Tuy nhiên các bạn cần chú ý ở đây có 2 vấn đề là liều cao và tăng nguy cơ. Có nghĩa là khi tiếp xúc với Acrylamide phải đủ nhiều và đủ lâu sẽ làm tăng nguy cơ ung thư. Nói như vậy để khẳng định không phải cứ tiếp xúc với acrylamide là sẽ bị ung thư mà phải tiếp xúc nhiều trong thời gian dài thì sẽ được kết luận tỷ lệ ung thư sẽ cao hơn.
Đó là nghiên cứu trên động vật, còn các nghiên cứu trên người vẫn chưa thấy mối liên hệ rõ ràng là acrylamide sẽ làm tăng nguy cơ ung thư trên người, do một khó khăn như là rất khó để định lượng được lượng acrylamide từ thức ăn của một người tiêu thụ. Hơn nữa độ hấp thu và chuyển hóa acrylamide trên cơ thể người cũng khác trên cơ thể động vật.
Tuy nhiên vì acrylamide có thể làm tổn thương cấu trúc DNA trên động vật nghiên cứu nên FDA đã xếp acrylamide vào loại hóa chất có hại cho sức khỏe và đưa ra các biện pháp nhằm giảm acrylamide trong thức ăn chứ không cấm.
Và như vậy không có gì khẳng định chắc chắn là nồi chiên không dầu là thủ phạm trực tiếp gây bệnh ung thư. Vấn đề là ở bạn, khi bạn quyết định ăn thêm, ăn nhiều món chiên, trong đó có khoai tây chiên thì cũng đồng nghĩa với việc bạn chấp nhận nạp thêm một chút acrylamide vào cơ thể dù là chiên dầu hay không dầu hoặc nướng.
Khi tôi nói vậy bạn lại nghĩ sẽ không ăn khoai tây chiên?. Không, tôi vẫn sẽ ăn chỉ là ăn điều độ và không ăn thường xuyên, khi chiên sẽ chiên nhanh hơn và ở nhiệt độ thấp hơn. Trong một nghiên cứu cho thấy hàm lượng acrylamide sẽ giảm tới 70-80% nếu bạn không để khoai tây lâu trong tủ lạnh, hoặc ngâm khoai tây trong dung dịch chứa giấm ăn pha loãng trước khi chiên, sấy khô nhanh bằng lò nướng với khí nóng sau khi chiên dầu.
Việc tránh acrylamide hoàn toàn là một chuyện bất khả thi, trong một khảo sát trên hàng ngàn người ở Mỹ, 99.9% mẫu máu có dấu vết của acrylamide, nhưng cho dù là vậy thì quan trọng vẫn là liều lượng và bạn sử dụng và cách bạn chế biến. Bởi thực tế cho thấy thuốc và độc chất chỉ khác nhau ở liều lượng mà thôi.
Do vậy, trước khi quyết định làm gì sau khi đọc tin trên mạng các bạn nên tìm hiểu kỹ nhất là những thông tin liên quan đến sức khỏe để tránh lo lắng không đáng có.