Tramadol là thuốc có tác dụng lên hai hợp chất liên quan đến cảm giác đau là serotonin và norepinephrine. Thuốc giúp giảm đau bằng cách làm giảm lượng của hai hợp chất này trong các tế bào não. Trên thị trường, thuốc được sản xuất dưới dạng đơn thành phần (chỉ một hoạt chất tramadol) nhưng cũng có thể được sản xuất dưới dạng phối hợp với các thuốc giảm đau khác như paracetamol (acetaminophen) với nhiều tên khác nhau, ví dụ: Ultram, ultram ER, ultracet... và với các hàm lượng khác nhau.
Khi vào cơ thể, enzym gan phân hủy tramadol thành một hợp chất khác gọi là O-desmethyltramadol, liên kết với thụ thể opioid (cùng thụ thể mà morphin liên kết) nên đây là loại thuốc giảm đau trung ương loại opioid. Khi kê đơn cho bệnh nhân, các bác sĩ sẽ chọn liều thấp nhất có hiệu quả trong thời gian ngắn nhất và cảnh báo cho người dùng về những rủi ro có thể xảy ra trong quá trình sử dụng thuốc.
Nhiều nguy cơ...
Tramadol có thể gây ra tác dụng phụ ở một số người dùng và tác dụng phụ này xảy ra thường xuyên hơn khi lần đầu tiên tiếp xúc với tramadol. Các bất lợi thường gặp bao gồm: chóng mặt, buồn nôn, đau đầu, buồn ngủ, kích thích hệ thần kinh trung ương, đổ mồ hôi, ợ nóng, khô miệng... Tác dụng phụ ít phổ biến hơn bao gồm: toàn thân khó chịu, phản ứng dị ứng, hạ huyết áp thế đứng, phát ban, rối loạn thị giác.
Không tự ý mua dùng tramadol để giảm đau.
Một số tác dụng phụ nghiêm trọng, có thể xảy ra ở một số người.
Suy hô hấp: Thường xảy ra khi người bệnh bắt đầu dùng tramadol hoặc khi tăng liều. Những người dùng quá liều tramadol có nguy cơ suy hô hấp cao hơn. Kết hợp một số loại thuốc với tramadol cũng có thể làm tăng nguy cơ suy hô hấp. Ở một số người do cơ thể phân hủy thuốc tramadol thành O-desmethyltramadol nhanh hơn bình thường cũng dẫn đến tình trạng tăng nồng độ thuốc trong máu và dễ dẫn đến suy hô hấp. Ở đối tượng thanh thiếu niên từ 12-18 tuổi, nếu có thêm các yếu tố: khó thở khi ngủ, béo phì, bệnh phổi nặng, bệnh thần kinh cơ... cũng tăng nguy cơ suy hô hấp khi dùng thuốc này. Tramadol có thể gây ức chế hô hấp đe dọa tính mạng. Vì vậy, nếu dùng thuốc thấy khó thở, cần được đưa đi cấp cứu kịp thời.
Hội chứng serotonin: Phát triển khi có quá nhiều serotonin tích lũy trong cơ thể. Điều này có thể gây ra các triệu chứng nhẹ đến tử vong. Hội chứng này có thể gặp khi dùng tramadol riêng lẻ hoặc phối hợp với các loại thuốc khác. Các triệu chứng của hội chứng serotonin có thể bao gồm: kích động, ảo giác, loạn nhịp, sốt, cứng cơ, buồn nôn, tiêu chảy, huyết áp dao động...
Vấn đề về nhịp tim: Kéo dài khoảng QT là một tình trạng nghiêm trọng ảnh hưởng đến nhịp tim. Trên điện tâm đồ của tim, khoảng QT biểu thị một phần hoạt động điện trong nhịp tim. Trong hội chứng QT kéo dài, cơ tim cần nhiều thời gian hơn bình thường để nạp điện giữa các nhịp đập. Điều này làm xáo trộn điện ở tim và thường có thể nhìn thấy trên điện tâm đồ (ECG) qua khoảng thời gian kéo dài giữa sóng Q và T. Hội chứng này có thể dẫn đến một số rối loạn nhịp tim nghiêm trọng và có thể gây tử vong.
Một số loại thuốc, trong đó có tramadol có thể gây tình trạng này.Trong hầu hết các trường hợp hội chứng QT kéo dài xảy ra khi dùng tramadol kết hợp với các thuốc khác cũng có cùng bất lợi này; dùng thuốc quá liều, người bệnh có sẵn hội chứng QT kéo dài. Một số người mắc sẵn hội chứng QT kéo dài cần thông báo cho bác sĩ biết về tình trạng của mình trước khi dùng tramadol.
Gây tương tác thuốc bất lợi: Tramadol có thể gây tương tác bất lợi với một số thuốc, điển hình là nhóm benzodiazepine và các thuốc serotonergic...
Nhóm benzodiazepine có tác dụng làm giảm sự lo lắng, có tác dụng thư giãn các cơ bắp... dùng điều trị chứng lo âu, mất ngủ. Nếu dùng các thuốc trong nhóm này như lorazepam hoặc alprazolam... cùng tramadol cũng có thể dẫn đến an thần, suy hô hấp, hôn mê và thậm chí tử vong.
Thuốc serotonergic ảnh hưởng đến mức serotonin trong cơ thể. Một số thuốc trong nhóm bao gồm: fluoxetine, sertraline, duloxetine, amitriptyline... được dùng trong điều trị trầm cảm. Những người đang dùng thuốc serotonergic nên sử dụng tramadol một cách cẩn thận vì sẽ tăng nguy cơ mắc hội chứng serotonin.
Dùng thế nào cho an toàn?
Tramadol là thuốc chỉ dùng khi được bác sĩ kê đơn để giảm đau nặng hoặc trung bình hoặc dùng các thuốc giảm đau khác mà không hiệu quả. Thuốc không an toàn cho tất cả mọi người. Không dùng cho trẻ dưới 12 tuổi. Trẻ em từ 12-18 tuổi nên thận trọng khi dùng thuốc.
Một số người có thể gặp tác dụng phụ từ nhẹ đến nghiêm trọng khi dùng tramadol. Khi gặp bất cứ tác dụng phụ nào, người bệnh cần phải thông báo cho bác sĩ biết. Trong trường hợp khó thở, xảy ra phản ứng dị ứng nghiêm trọng, gặp bất kỳ triệu chứng nào của hội chứng serotonin đều phải được cấp cứu và chăm sóc y tế ngay lập tức.
Một số tương tác thuốc có thể xảy ra với tramadol và có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng. Vì vậy, nếu người bệnh đang dùng bất kỳ thuốc nào, nhất là các thuốc gây tương tác nghiêm trọng kể trên, cần thông báo cho bác sĩ biết để cân nhắc khi kê đơn và/hoặc theo dõi trong quá trình điều trị.
Khi dùng tramadol kéo dài có thể gây phụ thuộc thuốc. Để tránh tình trạng này, người bệnh chỉ dùng thuốc theo đúng chỉ định; không tự ý mua để dùng giảm đau thông thường hoặc tự ý dùng kéo dài để giảm mạn tính...
