Là một bệnh nhân mắc bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) đã nhiều năm nay với mức độ nặng, phải vào viện nhiều lần vì các cơn cấp, chất lượng cuộc sống suy giảm nhưng hiện nay, sức khỏe của bác Tạ Xuân Tr. (69 tuổi, ở Hiền Ninh, Sóc Sơn) đã cải thiện rõ rệt. Có được kết quả đó là nhờ bác được áp dụng phương pháp ghép tế bào gốc tự thân từ mô mỡ để điều trị COPD.
BS. Nguyễn Thanh Thủy - Trung tâm Hô hấp, BV Bạch Mai cho biết: Bệnh nhân Tạ Xuân Tr. là một trong những bệnh nhân được ghép tế bào gốc tự thân từ mô mỡ vào tháng 11/2018. Trước khi thực hiện ghép tế bào gốc, bệnh nhân được đánh giá tình trạng COPD ở mức GOLD D, tức là tình trạng khó thở nặng. Khi leo cầu thang hoặc đi bộ từ 100-200m thì bệnh nhân đã xuất hiện cơn khó thở.
Trong một năm, bệnh nhân xuất hiện rất nhiều đợt cấp, phải nằm viện để điều trị. Bên cạnh đó, chức năng hô hấp của bệnh nhân (đo chỉ số FEV1) dưới 50%, tức là thông khí tắc nghẽn ở mức độ nặng và bệnh nhân có chỉ định để ghép tế bào gốc.
BS. Nguyễn Thanh Thủy khám và tư vấn cho bệnh nhân đã thực hiện ghép tế bào gốc điều trị COPD tại Trung tâm Hô hấp, BV Bạch Mai.
Gặp bác Tr. trong một lần tái khám tại Trung tâm Hô hấp, bác phấn khởi cho chúng tôi biết: Sau ghép điều trị tế bào gốc đến nay đã được 11 tháng, tình trạng sức khỏe của tôi cải thiện rõ rệt, đặc biệt là khả năng gắng sức. Tôi đã đi bộ được quãng đường dài hơn, leo được cầu thang với tầng cao hơn mà không xuất hiện khó thở hoặc xuất hiện khó thở với mức độ nhẹ. Và trong 1 năm vừa rồi tôi không hề xuất hiện một đợt cấp nào liên quan đến bội nhiễm. Khi xuất hiện các cơn khó thở, tôi đã tự kiểm soát được theo hướng dẫn của bác sĩ mà không phải vào viện để điều trị.
Triển vọng mới điều trị cho bệnh nhân COPD
PGS.TS Chu Thị Hạnh - Phó Giám đốc Trung tâm Hô hấp cho biết: Tế bào gốc là những tế bào chưa biệt hóa, có khả năng biệt hóa để trở thành các tế bào khác với các chức năng riêng biệt mới. Tế bào gốc trưởng thành (adult stem cell) thu nhận từ tủy xương, mô mỡ… không chỉ có khả năng làm mới mà còn có khả năng biệt hóa thành nhiều kiểu tế bào khác nhau như xương, mỡ, sụn, cơ, gan, thận, tim mạch, tế bào tiết insulin, thần kinh, tế bào khí quản…
Đồng thời, tế bào gốc tự thân có tính an toàn cao. Chính vì thế, hiện nay tế bào gốc trưởng thành đang được nghiên cứu ứng dụng điều trị trong rất nhiều bệnh lý.
COPD là bệnh lý hô hấp mạn tính có thể dự phòng và điều trị được. Bệnh đặc trưng bởi sự tắc nghẽn luồng khí thở ra không hồi phục hoàn toàn. Qua các nghiên cứu cho thấy tế bào gốc trưởng thành được thấy là loại tế bào gốc đa năng có thể biệt hóa thành nhiều loại tế bào khác nhau, có khả năng di chuyển đến vùng tổn thương, có tính kháng viêm và điều hòa miễn dịch.
Vì vậy, tế bào gốc trưởng thành có thể tác động đến cơ chế bệnh sinh của COPD và làm chậm tiến triển của bệnh cũng như cải thiện chất lượng cuộc sống cho bệnh nhân. Tủy xương, mô mỡ là nguồn cung cấp số lượng tế bào gốc trưởng thành nhiều nhất trong cơ thể. Việc dùng tế bào gốc trưởng thành tự thân giúp tránh được nguy cơ liên quan đến thải ghép.
Nghiên cứu điều trị tế bào gốc cho bệnh nhân COPD tại Việt Nam đang là hướng đi mới với nhiều triển vọng. Năm 2017, BV Bạch Mai bắt đầu triển khai thực hiện đề tài nghiên cứu khoa học cấp Nhà nước “Nghiên cứu sử dụng tế bào gốc tự thân từ mô mỡ và tủy xương trong điều trị bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính” đã được Bộ Khoa học Công nghệ phê duyệt.
PGS.TS Chu Thị Hạnh thăm khám và tư vấn cho bệnh nhân COPD.
Cũng theo PGS.TS Chu Thị Hạnh: “Đến nay đã có 40 bệnh nhân được điều trị bằng phương pháp này và kết quả nghiên cứu bước đầu cho thấy chưa có biến cố bất lợi nào liên quan đến truyền tế bào gốc tự thân từ mô mỡ, tủy xương. Sức khỏe của các bệnh nhân đều có sự cải thiện rõ rệt và có phản hồi tích cực khi được điều trị bằng tế bào gốc. Chúng tôi hy vọng đây sẽ là hướng điều trị triển vọng cho các bệnh nhân bị COPD”.
Các bác sĩ khuyến cáo, để không chế những đợt cấp cho bệnh nhân COPD, cách điều trị chung là điều trị triệt để căn nguyên gây đợt cấp, tối ưu hoá thuốc giãn phế quản, dùng corticoid đường phun hít.
Phòng ngừa đợt cấp đóng vai trò rất quan trọng bằng cách: Giữ ấm; Tránh khói bụi, thời tiết lạnh ẩm; Tiêm vắc xin phòng cúm và phế cầu; Cai thuốc lá; Điều trị tốt giai đoạn ổn định sẽ giúp phòng ngừa cơn cấp.
Thay đổi lối sống tích cực đúng là một trong những cách giảm bớt triệu chứng của các bệnh nói chung và của COPD nói riêng. Cụ thể, để phòng ngừa và hạn chế các tác hại của COPD, đầu tiên chúng ta cần tránh các yếu tố nguy cơ mắc bệnh như: thuốc lá, thuốc lào và các chế phẩm từ thuốc lá (Siga, shisha…), khói bụi, hóa chất nghề nghiệp.
Không chỉ COPD, mà các bệnh khác cũng vậy, việc khám sức khỏe định kỳ 6 tháng/1 lần và tập thể dục với cường độ vừa phải và đều đặn là biện pháp tốt để phòng ngừa bệnh tật cũng như nâng cao sức khỏe cho chính chúng ta.
- Bệnh nhân được chẩn đoán COPD ở mức độ nặng và rất nặng theo phân loại của GOLD 2016 (ở mức GOLD C và GOLD D), trong độ tuổi từ 40 đến 80.
- Chỉ số FEV1 (đo chức năng hô hấp cho bệnh nhân) ≤ 60%.
- Có ít nhất 2 đợt cấp hoặc ít nhất 1 đợt cấp phải nhập viện trong 1 năm trước đó.
Quy trình tiến hành:
- Thu nhận tế bào gốc từ mô mỡ/ tủy xương.
- Xử lý, tách chiết khối TBG từ mô mỡ/ tủy xương.
- Truyền tĩnh mạch khối tế bào gốc tự thân từ mô mỡ/ tủy xương.
- 7 ngày theo dõi sau ghép tại phòng bệnh, ổn định sẽ ra viện.
- Tiếp tục theo dõi gồm khám lâm sàng và xét nghiệm thăm dò cận lâm sàng 4 tuần/ 1 lần cho đến 12 tháng.
