1. Lợi ích của cây vòi voi với sức khỏe
Cây vòi voi là cây thân thảo hằng năm, phân bổ rộng rãi trong vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới.
Ở nước ta cây thường mọc hoang ở ven đường, bìa rừng, đất hoang, đất ải, các bờ ruộng, giữa bụi cỏ, nơi ẩm và thoát nước tương đối tốt.
Theo các tài liệu Đông y, cây vòi voi có vị đắng, tính mát, đi vào các kinh phế, bàng quang. Vòi voi có tác dụng chính là thanh nhiệt giải độc, lợi tiểu, tiêu viêm, tiêu độc; được Đông y và kinh nghiệm dân gian sử dụng với các tác dụng:
- Hỗ trợ điều trị viêm đường hô hấp như viêm phổi, viêm phổi có mủ, áp xe phổi.
- Điều trị viêm họng, viêm amidan, loét miệng,
- Điều trị các bệnh ngoài da như mụn nhọt, lở loét, sưng tấy.
- Điều trị các chứng phong thấp, nhức mỏi, đau xương khớp.
Cây vòi voi mọc hoang nhưng có nhiều tác dụng với sức khỏe nếu dùng đúng cách.
Các nghiên cứu hiện đại cũng chỉ ra nhiều tác dụng của cây vòi voi với sức khỏe như khả năng kháng viêm, kháng khuẩn, kháng nấm, hoạt tính chống oxy hóa, tác dụng chống ký sinh trùng, tác dụng giảm cân, điều hòa đường huyết, hạ mỡ máu...
Vòi voi cũng được cho là có tiềm năng trong việc chống ung thư, tuy nhiên đây đa phần là các nghiên cứu trong phòng thí nghiệm và chưa có đủ bằng chứng lâm sàng rộng rãi.
2. Một số cách sử dụng cây vòi voi chữa bệnh
Chữa viêm khớp, thấp khớp, đau nhức xương khớp: Dùng lá vòi voi tươi, giã nát, sao nóng với rượu rồi đắp lên chỗ khớp sưng đau; có thể dùng dưới dạng thuốc đắp ngày 1–2 lần.
Chữa mụn nhọt, sưng tấy, viêm da: Lá tươi rửa sạch, giã nát, đắp trực tiếp vào chỗ mụn nhọt, viêm tấy; có thể kết hợp với muối để tăng tác dụng tiêu viêm, sát khuẩn.
Chữa bệnh trĩ: Lá vòi voi rửa sạch, giã nhuyễn, đắp lên búi trĩ ngoài để giảm đau, chống viêm. Một số kinh nghiệm dân gian còn dùng vòi voi nấu nước xông vùng hậu môn.
Chữa bong gân, chấn thương phần mềm: Lá tươi giã nát, sao nóng với chút rượu, đắp lên chỗ bong gân, sưng bầm, giúp giảm đau, tiêu sưng, tan máu bầm.
Hỗ trợ chữa viêm họng, viêm amidan: Dùng lá vòi voi giã nhuyễn, vắt lấy nước, súc miệng. Chỉ súc rồi nhổ bỏ, không nên nuốt xuống.
3. Những lưu ý khi sử dụng cây vòi voi
- Cây vòi voi được phát hiện chứa alkaloid pyrrolizidine (indicine, heliotrine, lasiocarpine…), có thể gây tổn thương gan, xơ gan, thậm chí ung thư gan khi dùng đường uống lâu dài.
Chính vì những thành phần này, Tổ chức Y tế thế giới và nhiều nghiên cứu hiện đại đã khuyến cáo không nên dùng cây vòi voi làm thuốc uống.
- Chỉ nên dùng ngoài da (đắp, xông, rửa vết thương, vị trí viêm da, mụn nhọt, bong gân...).
- Nếu dùng để súc họng thì phải nhổ bỏ, không nên nuốt.
- Trẻ em, phụ nữ mang thai, người đang cho con bú, người có bệnh gan không được dùng dù là ngoài da.
- Không nên đắp liên tục trong thời gian dài, sau 3 - 5 ngày nếu không cải thiện cần đi khám, không nên tự ý kéo dài.
