(SKDS) - Nguyên nhân chính của tai nạn hạt nhân Fukushima là do con người gây ra chứ không hoàn toàn do trận động đất sóng thần kinh hoàng hôm 11/3/2011 tại vùng Đông Bắc Nhật Bản. Trên đây là kết luận của Ủy ban Điều tra theo yêu cầu của Quốc hội Nhật Bản vừa công bố.
Theo bản báo cáo dày 641 trang, tai nạn hạt nhân Fukushima chính là kết quả của sự thiếu chỉ đạo, buông lỏng quản lý của các cấp từ các cơ quan điều hành và nhà khai thác là Công ty Tepco. Báo cáo ghi rõ “các cấp quản lý này đã phản bội lại quyền được bảo vệ trước tai nạn hạt nhân của quốc gia. Chính vì vậy chúng tôi đi đến kết luận, rõ ràng tai nạn này là do con người gây ra”. Ủy ban Điều tra của Quốc hội cũng nhấn mạnh “những nguyên nhân cơ bản là các hệ thống tổ chức, vận hành dựa trên những quyết định và hành động sai lầm, chứ không phải vấn đề năng lực của một cá nhân cụ thể nào”.
Báo cáo của Ủy ban Điều tra cũng quy trách nhiệm cho Ban lãnh đạo Tepco đã chậm trễ trong việc đưa ra các biện pháp chống rung chấn và đề phòng sóng thần. Các cơ quan điều hành và lãnh đạo của Tepco đã không hề đưa ra một biện pháp nào nhằm bảo đảm an toàn cho nhà máy. Báo cáo của Ủy ban Điều tra của Quốc hội còn khẳng định công ty quản lý nhà máy Fukushima đã không phản ứng kịp thời trong những giờ đầu tiên xảy ra tai nạn.
Nhà máy Fukushima Daiichi bị phá hủy. |
Đây là cuộc điều tra thứ ba về tai nạn Fukushima. Trước đó một báo cáo do Tepco yêu cầu đã rũ bỏ mọi trách nhiệm của công ty điện lực hàng đầu của Nhật này bằng kết luận rằng cường độ của trận động đất và quy mô của trận sóng thần đã vượt qua ngoài tầm dự báo.
Tai nạn Fukushima là tai họa hạt nhân nghiêm trọng nhất kể từ sau thảm họa Tchernobyl (Ukraina) năm 1986. Trận động đất với cường độ 9 độ richter tại miền Đông Bắc Nhật Bản hôm 11/3/2011, kéo theo đó là những trận sóng thần cao tới 15 mét đổ vào khu vực Nhà máy điện hạt nhân Fukushima Daiichi của Công ty Điện lực Tokyo (Tepco), làm hỏng hệ thống làm nguội lò phản ứng và các máy phát điện cấp cứu.
Do không kiểm soát được bộ phận làm nguội, lò phản ứng của nhà máy đã bị nổ, phát tán phóng xạ ra bên ngoài. Sự cố sau đó phải mất hơn một năm mới được khắc phục dần dần, nhưng hậu quả vẫn còn để lại dài lâu.
Một số lò phản ứng ở Nhà máy Fukushima Daiichi bị phá huỷ bởi động đất ngày 11/3/2011, thậm chí trước khi sóng thần ập vào. Nói cách khác, thiết kế và thi công công trình chưa đáp ứng được yêu cầu chịu đựng động đất cấp 9 - 10. Báo cáo nhấn mạnh: "Mặc dù thiên tai đóng vai trò khởi đầu thì tai nạn tại Nhà máy điện hạt nhân Fukushima Daiichi xảy ra sau đó (sự tan chảy thanh nhiên liệu ở một số lò phản ứng) không thể được coi là một thảm họa của tự nhiên". Và kết luận: "Đó là một thảm họa đậm nét nhân tạo - có thể và đáng ra phải được lường trước và ngăn chặn". Rõ ràng điều này càng tăng nặng sai sót của lãnh đạo Tập đoàn điện lực Tokyo (TEPCO) và Cơ quan An toàn công nghiệp và hạt nhân Nhật Bản (NISA). Vì từ năm 2006, Chính phủ Nhật Bản đã điều chỉnh các tiêu chuẩn đối phó với động đất và yêu cầu các đơn vị có trách nhiệm giám sát các nhà máy do họ quản lý.
Lẽ ra, TEPCO phải nâng cấp các biện pháp đối phó với động đất tại Nhà máy Fukushima theo tiêu chuẩn mới nhưng họ đã không làm và Cơ quan An toàn công nghiệp và hạt nhân Nhật Bản cũng không kiểm tra. Hai là, Ủy ban Điều tra cho rằng, hệ thống điều hành của Chính phủ trong tình huống thảm hoạ kém hiệu quả, không ngăn chặn được sự leo thang của sự tàn phá. Rằng: các quan chức cấp cao, kể cả Thủ tướng lúc bấy giờ là Naoto Kan đã can thiệp quá sâu trong giai đoạn đầu của cuộc khủng hoảng vào những vấn đề lẽ ra thuộc chuyên môn của TEPCO, làm gia tăng thêm rắc rối tại Nhà máy Fukushima và đã gây ra "sự hỗn loạn trong công tác chỉ đạo khắc phục sự cố" dẫn đến "lãng phí thời gian".
Hương Trà (Theo Kyodo, AFP)
