Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) vừa khởi động Kế hoạch chuẩn bị, sẵn sàng và ứng phó chiến lược toàn cầu (SPRP) để giải quyết bệnh sốt xuất huyết và các loại arbovirus khác do muỗi Aedes truyền.
Bằng cách thúc đẩy phản ứng phối hợp toàn cầu, Kế hoạch nhằm giảm gánh nặng bệnh tật, tử vong do sốt xuất huyết và các bệnh do arbovirus khác do muỗi Aedes truyền như Zika và Chikungunya…
Kế hoạch nêu rõ các hành động ưu tiên để kiểm soát sự lây truyền và đưa ra các khuyến nghị cho các quốc gia bị ảnh hưởng trên nhiều lĩnh vực khác nhau, bao gồm giám sát dịch bệnh, hoạt động xét nghiệm, kiểm soát véc tơ, gắn kết cộng đồng, quản lý lâm sàng, nghiên cứu và phát triển, thông qua cách tiếp cận toàn xã hội và khu vực.
Các trường hợp mắc sốt xuất huyết đã tăng vọt những năm gần đây
Theo ước tính, có khoảng 4 tỷ người có nguy cơ nhiễm arbovirus trên toàn thế giới và con số này ước tính sẽ tăng lên 5 tỷ vào năm 2050. Các trường hợp mắc sốt xuất huyết đã tăng vọt trên tất cả sáu khu vực của WHO và số ca mắc đã tăng gấp đôi mỗi năm kể từ năm 2021. Tính đến cuối tháng 8/2024, với hơn 12,3 triệu ca - gần gấp đôi so với 6,5 triệu ca được báo cáo trong cả năm 2023.
WHO đã xếp loại đợt bùng phát sốt xuất huyết toàn cầu hiện nay là cấp độ 3, mức độ khẩn cấp cao nhất của WHO.
Sốt xuất huyết lưu hành ở các vùng khí hậu nhiệt đới và cận nhiệt đới, đặc biệt là ở Đông Nam Á, Tây Thái Bình Dương, Châu Mỹ và cũng đáng lo ngại ở Châu Phi, nơi các quốc gia đang phải chiến đấu với nhiều căn bệnh trong bối cảnh xung đột và thiên tai, gây thêm áp lực cho các hệ thống y tế vốn đã mong manh.
Vào tháng 12/2023, WHO đã xếp loại đợt bùng phát sốt xuất huyết toàn cầu hiện nay là cấp độ 3, mức độ khẩn cấp cao nhất của WHO, để hỗ trợ các quốc gia tăng cường năng lực giám sát và triển khai các hoạt động ứng phó.
Hành động toàn cầu chống lại sốt xuất huyết
TS. Tedros Adhanom Ghebreyesus, Tổng giám đốc WHO cho biết: Sự lây lan nhanh chóng của bệnh sốt xuất huyết và các bệnh do virus arbovirus khác trong những năm gần đây là một xu hướng đáng báo động đòi hỏi phải có phản ứng phối hợp giữa các ngành và xuyên biên giới.
Từ việc duy trì môi trường sạch sẽ đến hỗ trợ kiểm soát véc tơ và tìm kiếm, cung cấp dịch vụ chăm sóc y tế kịp thời, mọi người đều có vai trò trong cuộc chiến chống lại bệnh sốt xuất huyết.
Kế hoạch này là lộ trình để đảo ngược tình thế chống lại căn bệnh này và các bệnh do virus arbovirus khác do muỗi Aedes truyền, bảo vệ những nhóm dân số dễ bị tổn thương và mở đường cho một tương lai khỏe mạnh hơn.
Các yếu tố như đô thị hóa không theo kế hoạch, thực hành vệ sinh, nước và vệ sinh kém, biến đổi khí hậu, du lịch quốc tế đang tạo điều kiện cho sự lây lan nhanh chóng về mặt địa lý của sốt xuất huyết. Căn bệnh này hiện đang lưu hành ở hơn 130 quốc gia.
Các xu hướng tương tự cũng được quan sát thấy đối với các bệnh do virus arbovirus khác, chẳng hạn như Zika, Chikungunya và gần đây hơn là bệnh do virus Oropouche, đặc biệt là ở châu Mỹ… Điều này nhấn mạnh nhu cầu cấp thiết về một chiến lược mạnh mẽ để giảm thiểu rủi ro và bảo vệ người dân.
SPRP bao gồm năm thành phần chính cần thiết cho phản ứng thành công với dịch bệnh:
- Phối hợp khẩn cấp: Thiết lập các hoạt động lãnh đạo và phối hợp;
- Giám sát hợp tác: Phát triển, sử dụng các công cụ để phát hiện sớm, kiểm soát bệnh sốt xuất huyết và các đợt bùng phát khác do muỗi Aedes truyền, bao gồm tăng cường giám sát dựa trên chỉ số, phân tích dịch tễ học, chẩn đoán trong phòng thí nghiệm và điều tra thực địa;
- Bảo vệ cộng đồng: Áp dụng các biện pháp phòng ngừa, ứng phó tại địa phương, bao gồm kiểm soát quần thể muỗi;
- Chăm sóc an toàn và có thể mở rộng: Đảm bảo quản lý lâm sàng hiệu quả và các dịch vụ chăm sóc sức khỏe phục hồi để đảm bảo bệnh nhân có thể nhận được sự chăm sóc đầy đủ, ngăn ngừa bệnh tật và tử vong;
- Tiếp cận các biện pháp đối phó: Thúc đẩy nghiên cứu và đổi mới để cải thiện phương pháp điều trị và vaccine hiệu quả chống lại các bệnh này.
Kế hoạch sẽ được thực hiện trong một năm cho đến tháng 9/2025.
SPRP là lời kêu gọi hành động đối với tất cả các bên liên quan – từ các cơ quan chính phủ, nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe đến cộng đồng và cá nhân – cùng chung tay trong cuộc chiến chống lại bệnh sốt xuất huyết và các loại arbovirus khác do muỗi Aedes truyền, thông qua đổi mới, công nghệ mới và các chiến lược kiểm soát véc tơ được cải thiện.
