Sốt xuất huyết - khi nào là nguy hiểm?

Theo thống kê mới nhất, cả nước đã ghi nhận 87.806 trường hợp mắc sốt xuất huyết, 6 trường hợp tử vong. Số ca mắc tăng 3,1 lần so với cùng kỳ năm 2018. Mọi người dân cần có kiến thức để phòng ngừa và đối phó bệnh sốt xuất huyết.

Sốt xuất huyết (SXH) là bệnh do muỗi truyền và hiện chưa có vắc-xin phòng ngừa hoặc thuốc đặc trị. Tại nước ta, bệnh SXH có thể xuất hiện ở bất cứ tỉnh thành nào và vào bất cứ mùa nào trong năm. Khi bệnh chuyển đến giai đoạn biến chứng nghiêm trọng có thể gây tử vong cho người bệnh. Hãy cùng tìm hiểu bài viết dưới đây về các triệu chứng nặng của SXH để có cách phòng ngừa kịp thời.

Biểu hiện lâm sàng đa dạng, diễn biến nhanh chóng

SXH Dengue là bệnh truyền nhiễm do virut Dengue gây nên. Virut Dengue có 4 týp huyết thanh là DEN-1, DEN-2, DEN-3 và DEN-4. Virut truyền từ người bệnh sang người lành do muỗi đốt. Muỗi vằn (Aedes aegypti) là côn trùng trung gian truyền bệnh chủ yếu. Bệnh SXH Dengue có biểu hiện lâm sàng đa dạng, diễn biến nhanh chóng từ nhẹ đến nặng. Bệnh có thể bị chẩn đoán nhầm với một số bệnh khác có biểu hiện bệnh gần tương tự: sốt phát ban do virut, sốt mò, sốt rét, nhiễm khuẩn huyết do liên cầu lợn, não mô cầu, vi khuẩn gram âm..., sốc nhiễm khuẩn, các bệnh máu, bệnh lý ổ bụng cấp.

Bệnh thường khởi phát đột ngột và diễn biến qua 3 giai đoạn: giai đoạn sốt từ ngày thứ nhất đến ngày thứ 6-7 của bệnh, giai đoạn nguy hiểm thường từ ngày thứ 3-7 của bệnh và giai đoạn hồi phục từ ngày thứ 7 trở đi. Phát hiện sớm bệnh và hiểu rõ những vấn đề lâm sàng trong từng giai đoạn của bệnh giúp chẩn đoán sớm, điều trị đúng và kịp thời nhằm cứu sống người bệnh.

Chủ động thực hiện các biện pháp phòng tránh sốt xuất huyết.

Những biểu hiện của SXH

SXH Dengue: Sốt cao đột ngột, liên tục từ 2-7 ngày và có ít nhất 2 trong các dấu hiệu sau: Biểu hiện xuất huyết có thể như nghiệm pháp dây thắt dương tính, chấm xuất huyết ở dưới da, chảy máu chân răng hoặc chảy máu cam. Nhức đầu, chán ăn, buồn nôn. Da sung huyết, phát ban. Đau cơ, đau khớp, nhức hai hố mắt.

Những bệnh nhân SXH Dengue đơn thuần có thể được điều trị ngoại trú, tuy nhiên phải theo dõi sát sao và tái khám sau 1-2 ngày.

SXH Dengue có dấu hiệu cảnh báo: Bao gồm các triệu chứng lâm sàng của SXH Dengue kèm theo các dấu hiệu cảnh báo sau: vật vã, lừ đừ, li bì. Đau bụng vùng gan hoặc ấn đau vùng gan. Gan to trên 2cm. Nôn - nhiều. Xuất huyết niêm mạc. Tiểu ít.... Nếu người bệnh có những dấu hiệu cảnh báo trên phải tới ngay các cơ sở y tế gần nhất để khám, chẩn đoán và xem xét điều trị nội trú.

SXH Dengue nặng: Khi người bệnh có một trong các biểu hiện sau: Thoát huyết tương nặng dẫn đến sốc giảm thể tích (sốc SXH Dengue), ứ dịch ở khoang màng phổi và ổ bụng nhiều. Xuất huyết nặng. Suy tạng.

Sốc SXH Dengue: Suy tuần hoàn cấp, thường xảy ra vào ngày thứ 3-7 của bệnh, biểu hiện bởi các triệu chứng như vật vã; bứt rứt hoặc li bì; lạnh đầu chi, da lạnh ẩm; mạch nhanh nhỏ, huyết áp kẹt (hiệu số huyết áp tối đa và tối thiểu ≤ 20mmHg) hoặc tụt huyết áp hoặc không đo được huyết áp; tiểu ít.

Sốc SXH Dengue được chia ra 2 mức độ để điều trị bù dịch:

Sốc SXH Dengue: Có dấu hiệu suy tuần hoàn, mạch nhanh nhỏ, huyết áp kẹt hoặc tụt kèm theo các triệu chứng như da lạnh, ẩm, bứt rứt hoặc vật vã li bì.

Sốc SXH Dengue nặng: Sốc nặng, mạch nhỏ khó bắt, huyết áp không đo được.

Xuất huyết nặng: Chảy máu cam nặng (cần nhét gạc vách mũi), rong kinh nặng, xuất huyết trong cơ và phần mềm, xuất huyết đường tiêu hóa và nội tạng, thường kèm theo tình trạng sốc nặng, giảm tiểu cầu, thiếu ôxy mô và toan chuyển hóa có thể dẫn đến suy đa phủ tạng và đông máu nội mạch nặng.

Xuất huyết nặng cũng có thể xảy ra ở người bệnh dùng các thuốc kháng viêm như acetylsalicylic acid (aspirin), ibuprofen hoặc dùng corticoid, tiền sử loét dạ dày, tá tràng, viêm gan mạn.

Suy tạng nặng: Suy gan cấp, men gan AST, ALT trên 1.000U/L. Suy thận cấp. Rối loạn tri giác (SXH thể não). Viêm cơ tim, suy tim hoặc suy chức năng các cơ quan khác. SXH đặc biệt nguy hiểm khi nó biến chứng thành xuất huyết não. Biểu hiện ban đầu có thể không rõ rệt nhưng cuối cùng người bệnh lại bị hôn mê nhanh và dẫn đến tử vong.

Chú ý: Trong quá trình diễn biến, bệnh có thể chuyển từ mức độ nhẹ sang mức độ nặng, vì vậy, người bệnh khi có những dấu hiệu trên cần phải tới khám ngay và bản thân người thầy thuốc cần phải tỉ mỉ khi thăm khám và cần phân độ lâm sàng để tiên lượng bệnh đồng thời có kế hoạch xử trí thích hợp.

Cách chăm sóc tại nhà khi mắc SXH nhẹ

Khi bị SXH, người bệnh phải đến ngay cơ sở y tế để được khám và tư vấn điều trị. Tùy thuộc vào SXH mức độ nặng-nhẹ để bác sĩ đưa ra biện pháp điều trị phù hợp. Người bệnh không tự điều trị SXH tại nhà, trừ trường hợp nhẹ được bác sĩ cho điều trị ngoại trú thì cần dùng thuốc theo đúng chỉ định, chăm sóc đúng cách và theo dõi bệnh cẩn thận. Với những bệnh nhân SXH ở thể nhẹ được chỉ định điều trị tại nhà thì cần thực hiện các cách như sau:

Nghỉ ngơi hoàn toàn, tránh làm việc và lao động nặng nhọc. Ăn cháo loãng, súp, uống sữa giúp tiêu hóa tốt hơn. Đặc biệt, cần phải bù nước nhiều hơn bình thường, có thể sử dụng nước hoa quả, nước cam, nước oresol... Sử dụng thuốc paracetamol và lau, chườm nước mát (khoảng 36^oC) khi sốt trên 38,5^oC.

Nếu bệnh trở nặng và có những dấu hiệu như người mệt mỏi, vật vã hoặc li bì; tay chân lạnh, đau bụng vùng gan nhiều hơn, nôn nhiều, da môi bầm, chảy máu; mất nước trầm trọng mà không bù lại được khiến cho da nhăn nheo thì cần phải đến các cơ sở y tế để điều trị, tránh các biến chứng nguy hiểm.