Bệnh động mạch vành (ĐMV) gây tử vong cao nhất trong các bệnh lý tim mạch ở các nước phát triển. Hiện nay, có 3 phương pháp điều trị bệnh ĐMV gồm: điều trị nội khoa, mổ bắc cầu chủ vành và can thiệp ĐMV qua da. Tuy nhiên, vẫn có một tỷ lệ lớn bệnh nhân không thể đặt được stent do tổn thương mạch vành phức tạp cũng như không thể phẫu thuật do tuổi cao và có các bệnh lý kèm theo. Hơn thế nữa, dù đã được đặt stent hay mổ cầu nối chủ vành thì vẫn có số lượng lớn bệnh nhân vẫn còn thiếu máu cơ tim và đau ngực. Mới đây, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 đã đưa vào một phương pháp mới: sóng xung kích để bổ sung cho các phương pháp điều trị trước đó.
Điều trị thiếu máu cơ tim cho BN bằng sóng xung kích tại BVTWQĐ108.
Thoát tử nhờ sóng xung kích
Bệnh nhân Trần Đình T. (76 tuổi, Hai Bà Trưng, Hà Nội) mắc các bệnh mạn tính đái tháo đường typ II và tăng huyết áp giai đoạn III và suy tim độ II. Năm 2013, bệnh nhân đã được đặt stent động mạch liên thất trước và vành phải. Về nhà uống thuốc theo đơn thuốc của bác sĩ. Tuy nhiên, trước khi nhập viện 1 tháng, ông T. thấy đau tức ngực trái liên tục, đau nhiều khi vận động. Cơn đau kéo dài từ vài giây đến vài phút và chỉ giảm đau khi xịt thuốc nitromint hoặc nghỉ ngơi hoàn toàn. Ông T. đã được điều trị bằng các thuốc chống đông, giãn vành nhưng tình trạng đau ngực không cải thiện. BN vào viện, được thăm khám lâm sàng, cận lâm sàng, siêu âm tim, xạ hình tưới máu cơ tim. Các xét nghiệm cho thấy bệnh nhân vẫn còn tình trạng thiếu máu cơ tim nặng. Do bệnh nhân đã đặt stent ĐMV, tuổi cao, suy tim nặng không thích hợp cho việc phẫu thuật cầu nối chủ vành nên các bác sĩ đã quyết định điều trị bằng sóng xung kích. Sau điều trị tình trạng đau ngực được cải thiện dần, khả năng gắng sức của bệnh nhân được cải thiện, tình trạng khó thở của bệnh nhân cải thiện nhiều và không thấy các tác dụng phụ trong và sau điều trị.
Bệnh nhân T. chỉ là một trong số 20 bệnh nhân đã được điều trị bệnh nhồi máu cơ tim tại Viện Tim mạch - BVTWQĐ 108 bằng phương pháp mới: sóng xung kích. Cả 20 BN này hiện đang được theo dõi định kỳ và có sức khỏe ổn định mà không gặp tác dụng phụ nào.
Sóng xung kích là gì?
Sóng xung kích (shockwaves) là một dạng sóng âm thanh tương tự như sóng siêu âm có năng lượng. Sóng xung kích có điểm đặc trưng là dạng sóng mà có sự biến đổi áp lực đột ngột, biên độ lớn và ngắt quãng. Loại sóng này được tạo ra bởi dòng điện được truyền qua nước tới đầu phát sóng, từ đó tạo ra tia lửa điện bắn vào dung dịch nước, tạo ra các vi bong bóng nước và khi nó vỡ ra sẽ tạo sóng xung kích có năng lượng lớn, các sóng này được phản xạ bởi một màng elip để hội tụ tập trung vào khu vực thiếu máu.
Theo các giáo sư trong nhóm nghiên cứu thuộc BVTWQĐ 108: Điều trị thiếu máu cơ tim bằng sóng xung kích là phương pháp điều trị không xâm lấn. Khi bắn các sóng xung kích vào vùng thiếu máu ngay lập tức sẽ gây giãn mạch và giảm đau thông qua việc kích thích tế bào nội mô giải phóng NO từ L-arginin. NO có tác dụng ngăn bám dính bạch cầu vào thành mạch, giảm tăng sinh tế bào cơ trơn, ức chế ngưng kết tiểu cầu và ngăn hình thành huyết khối thành mạch. Sau đó, NO sẽ đi từ tế bào nội mô đến tế bào cơ trơn của thành mạch máu gây giãn mạch, đồng thời giải phóng các yếu tố phát triển nội mạch của mạch máu (VEGF) từ các tế bào nội mô. Ngoài ra, NO còn ức chế co thắt mạch máu thông qua làm giảm thiểu tương tác giữa các sợi cơ actin và myosin, thúc đẩy quá trình tái tạo collagen ở nội mô mạch máu, làm tăng mức độ loại bỏ chất chuyển hóa gây đau.
PGS.TS. Vũ Điện Biên - Viện trưởng Viện Tim mạch 108 cho biết: Những nghiên cứu trong thời gian gần đây chỉ ra việc điều trị thiếu máu cơ tim bằng sóng xung kích đã giảm được mức độ đau ngực, cải thiện tối đa khả năng gắng sức của bệnh nhân, kéo dài được thời gian gắng sức, cải thiện được giới hạn sinh lý, giảm được tần suất bị đau ngực, giảm được lượng nitrates tiêu thụ trên tuần hoàn, không có tác dụng phụ cả trong giai đoạn ngắn hạn cũng như dài hạn.
Còn PGS.TS. Phạm Nguyên Sơn - Phó Giám đốc Bệnh viện TWQĐ 108 cùng nhóm nghiên cứu cho biết: “Chúng tôi đã tiến hành nghiên cứu trên 20 bệnh nhân bị hẹp đa thân động mạch vành, kết quả sau 3 tháng cho thấy giảm 75% tỷ lệ bệnh nhân đau ngực, giảm được số lượng nitrat tiêu thụ trong một tuần, tăng khả năng gắng sức của bệnh nhân, tăng khả năng tưới máu vành khi làm xạ hình tưới máu cơ tim. Phương pháp điều trị thiếu máu cơ tim bằng sóng xung kích bước đầu cho thấy kết quả khả quan, không có biến chứng nào xảy ra, đồng thời là kỹ thuật đơn giản, có tỷ lệ thành công cao và an toàn”.
Những bệnh nhân nào nên được điều trị bằng sóng xung kích
Ðó là tất cả các bệnh nhân bị bệnh động mạch vành mà không thể điều trị với phương pháp tái thông ÐMV bằng can thiệp hoặc phẫu thuật bắc cầu; những bệnh nhân có bệnh mạch vành nhưng đau ngực dai dẳng sau khi đã tái thông ÐMV bằng can thiệp hoặc phẫu thuật bắc cầu.
- Chi phí cho một đợt điều trị 3 tháng là 35.000.000đ/1 bệnh nhân. BVTWQÐ108 đang có đề xuất với Bộ Y tế để được đưa kỹ thuật này vào danh mục bảo hiểm y tế.
Thu Hà
