Bộ Y tế đang đề xuất sửa đổi Nghị định 77/2013/NĐ-CP và Nghị định 117/2020/NĐ-CP để bổ sung quy định về cai nghiện thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, và các loại thuốc lá thế hệ mới khác.
Đây là động thái nhằm giải quyết tình trạng sử dụng các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới đang gia tăng nhanh chóng, đặc biệt ở giới trẻ đồng thời tạo cơ sở pháp lý cho các cơ sở y tế trong việc điều trị cho những người nghiện.
Sự xuất hiện của thuốc lá điện tử, nung nóng dẫn đến tăng nhanh chóng tỷ lệ sử dụng các sản phẩm này ở trẻ em
Bộ Y tế cho biết, qua kết quả điều tra trong những năm qua về tình hình sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng theo các nhóm tuổi, giới tính cho thấy tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng ngày càng tăng và tăng rất nhanh chóng. Đặc biệt, đã có xu hướng gia tăng sử dụng sản phẩm này ở trẻ em gái.
Tỷ lệ người trưởng thành hút thuốc lá điện tử đã tăng 18 lần chỉ trong 5 năm, đặc biệt giới trẻ đã tăng nhanh.
Tình trạng sử dụng thuốc lá điện tử ở Việt Nam đang trở thành một vấn đề y tế công cộng đáng báo động.
Theo Điều tra tình hình sử dụng thuốc lá ở người trưởng thành tại 34 tỉnh, thành phố năm 2020 (PGATS), tỷ lệ người trưởng thành hút thuốc lá điện tử đã tăng 18 lần chỉ trong 5 năm, thể hiện qua tỷ lệ hút thuốc lá điện tử ở người trưởng thành (15 tuổi trở lên) tăng 18 lần (từ 0,2% năm 2015 lên 3,6% năm 2020), trong đó tỷ lệ sử dụng cao nhất tập trung ở nhóm tuổi 15-24 với tỉ lệ là 7,3% sau đó là các nhóm tuổi 25 - 44 tuổi (3,2%), 45 - 64 tuổi (1,4%).
Tỷ lệ hút thuốc lá điện tử trong học sinh ở nhóm tuổi 13-15, tỷ lệ đã tăng hơn gấp đôi từ 3,5% năm 2022 lên 8% năm 2023; Ở nữ giới tuổi 11-18, cũng theo kết quả sơ bộ của điều tra 11 tỉnh thì tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử là 4,3% năm 2023.
Bộ Y tế cho rằng bằng rất nhiều nỗ lực, công sức và kinh phí của nhiều cấp, nhiều ngành và Ủy ban nhân dân các cấp, tỷ lệ hút thuốc lá điếu thông thường đã giảm đáng kể. Tuy nhiên sự xuất hiện của thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng đã dẫn đến tăng nhanh chóng tỷ lệ sử dụng các sản phẩm này ở trẻ em
Đề xuất thay thế cụm từ "cai nghiện thuốc lá" thành cụm từ "cai nghiện thuốc lá, thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, thuốc lá thế hệ mới khác"
Mặc dù một số người cho rằng thuốc lá điện tử ít độc hại hơn thuốc lá truyền thống, các chuyên gia y tế khẳng định sản phẩm này vẫn gây nghiện nicotine nghiêm trọng. Thậm chí, nhiều trường hợp còn bị trộn thêm ma túy, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức thể chất và tinh thần của người sử dụng. Bộ Công an đã khởi tố hàng chục vụ án liên quan đến vi phạm này, cho thấy mức độ phức tạp và nguy hiểm của vấn đề.
Trước thực trạng đó, tại khoản 2, Điều 1 Dự thảo sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 77/2013/NĐ-CP ngày 17/7/2013 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành Luật phòng, chống tác hại của thuốc lá về một số biện pháp phòng, chống tác hại của thuốc lá và Nghị định số 117/2020/NĐ-CP ngày 28/9/2020 của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực y tế (sau đây gọi tắt là Dự thảo), Bộ Y tế đề xuất thay thế cụm từ "cai nghiện thuốc lá" thành cụm từ "cai nghiện thuốc lá, thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, thuốc lá thế hệ mới khác".
Các chuyên gia và người dân đều tỏ ra đồng thuận về việc "luật hóa" quy định liên quan đến thuốc lá thế mới bởi dù cơ chế gây nghiện có thể khác nhau, cả thuốc lá truyền thống và thuốc lá điện tử đều cần được quản lý và có phác đồ điều trị riêng biệt.
Về phía Bộ Tư pháp, trong quá trình thẩm định Dự thảo của các bộ ngành liên quan, Bộ này cho rằng việc bổ sung các khái niệm mới có thể ảnh hưởng đến bản chất pháp lý, phạm vi điều chỉnh và đối tượng áp dụng của các quy định hiện hành bởi điều kiện thành lập và tổ chức hoạt động cai nghiện, tư vấn cai nghiện thuốc lá hiện nay đều được xây dựng trên cơ sở khái niệm "thuốc lá" theo Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá hiện hành mà chưa bao gồm "thuốc lá điện tử" và "thuốc lá nung nóng". Việc sửa đổi như Dự thảo nêu cần tiếp tục nghiên cứu toàn diện và thực hiện một cách đồng bộ.
Bộ Y tế đề xuất thay thế cụm từ "cai nghiện thuốc lá" thành cụm từ "cai nghiện thuốc lá, thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, thuốc lá thế hệ mới khác".
Tuy nhiên, Bộ Y tế đã giải trình rõ việc bổ sung chỉ là về mặt kỹ thuật, nhằm mở rộng phạm vi điều trị mà không làm thay đổi các quy định cốt lõi. Bên cạnh đó, một số chuyên gia, luật sư cũng đồng tình với quan điểm này bởi việc bổ sung kịp thời sẽ tạo hành lang pháp lý để các cơ quan chuyên môn xây dựng phác đồ điều trị, giúp các cơ sở cai nghiện có thể tiếp nhận và hỗ trợ hiệu quả cho bệnh nhân.
Việc đưa vấn đề cai nghiện thuốc lá điện tử và các sản phẩm tương tự vào quy định pháp luật là một bước đi cần thiết và cấp bách của Việt Nam nhằm đối phó với những tác hại đang ngày càng gia tăng của các sản phẩm này, đặc biệt là ở giới trẻ. Điều này không chỉ giúp hoàn thiện khung pháp lý mà còn góp phần bảo vệ sức khỏe cho thế hệ tương lai.
