Yếu tố nguy cơ của sỏi mật
Sỏi mật hình thành khi có những yếu tố thuận lợi là:
Lối sống: Người ít vận động, béo phì, chế độ ăn nhiều chất béo, cholesterol và ít chất xơ, giảm cân nhanh trong một thời gian ngắn, đái tháo đường,
Yếu tố nguy cơ không thể thay đổi: Nữ giới, người mang thai, người có tiền căn gia đình có sỏi mật, tuổi từ 60.
Yếu tố nguy cơ sử dụng thuốc làm hạ cholesterol máu, thuốc có nồng độ estrogen cao.
Đối với những người có nhiều yếu tố nguy cơ mắc bệnh sỏi mật thì việc phòng ngừa tốt nhất là nên chủ động đến bệnh viện tầm soát sỏi mật (thực hiện khi khám sức khỏe tổng quát định kỳ) mỗi năm một lần, đồng thời chú ý trong việc ăn uống và sinh hoạt để giảm nguy cơ mắc sỏi mật.
Triệu chứng của sỏi mật
Điều đáng lo ngại nhất của bệnh sỏi mật là nó không có triệu chứng hoặc triệu chứng mơ hồ không rõ ràng nếu sỏi không làm tắc túi mật. Chỉ khi túi mật bị viêm mới có các biểu hiện như cơn đau đến đột ngột, thường xuất hiện ở bên phải, ngay dưới xương sườn, giữa hai bả vai hoặc ở vai phải; buồn nôn, nôn mửa; bồn chồn; đổ mồ hôi; mệt mỏi, sốt trên 38 độ kèm cảm giác rét run, rối loạn tiêu hóa.
Biến chứng có thể xảy ra khi mắc sỏi mật
Sỏi mật là những viên sỏi được hình thành trong túi mật hoặc ống mật, có kích thước từ hạt cát cho đến quả bóng bàn. Đây là bệnh lý lành tính, tuy nhiên nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm.
Điều đáng lo ngại nhất của bệnh sỏi mật là nó không có triệu chứng hoặc triệu chứng mơ hồ không rõ ràng.
Đa số, bệnh sỏi túi mật thường xảy ra ở nữ giới tầm trung niên và người có tiền căn gia đình có sỏi mật. Mỗi năm có khoảng 1–2% bệnh nhân sỏi túi mật không có triệu chứng lâm sàng, nhưng khi túi mật bị viêm mới xuất hiện các triệu chứng đau bụng, sốt cao, nôn mửa, rối loạn tiêu hóa,…là dấu hiệu cảnh báo biến chứng có thể xảy ra:
- Viêm túi mật cấp: Là biến chứng thường gặp nhất của sỏi túi mật, bởi tình trạng viêm thành túi mật. Nguy cơ viêm túi mật cấp tăng lên ở những người mắc sỏi mật có kích thước lớn vì nguy cơ sỏi có thể bị mắc kẹt lại bên trong túi mật. Trong viêm túi mật cấp nếu không phát hiện sớm và xử trí không kịp thời có thể gây nên một số biến chứng nguy hiểm như: hoại tử túi mật, thủng túi mật.
- Sỏi mật ruột: Nếu viên sỏi mật lớn khi rơi vào đường ruột, có thể bị tắc nghẽn ở van hồi - manh tràng gây xói mòn thành ruột non. Khi đó, các sản phẩm thải của cơ thể có thể kết tụ lại với nhau, tạo thành viên sỏi tại nơi tổn thương này.
- Vàng da tắc mật: Biểu hiện trên lâm sàng là các triệu chứng như đau hạ sườn phải kèm theo vàng da, nước tiểu sẫm màu, phân nhạt màu và ngứa.
- Nhiễm trùng đường mật: Có thể gây ra sốt cao rét run, đôi khi dẫn tới nhiễm trùng huyết làm đe dọa tính mạng bệnh nhân.
- Viêm túi mật mạn tính: Tình trạng các cơn đau có khuynh hướng tái đi tái lại nhiều lần. Khi bị viêm túi mật mạn, lâu ngày thành túi mật dày lên và xơ hóa sẽ làm mất hoàn toàn chức năng cô đặc và dự trữ dịch mật.
- Viêm phúc mạc mật: Tình trạng tắc đường mật và nhiễm trùng do sỏi dẫn đến làm tăng áp lực trong đường mật, làm tổn thương hệ thống đường mật, qua đó dịch mật nhiễm trùng có thể thấm vào ổ phúc mạc gây nên tình trạng nhiễm trùng ổ bụng, trườnghợp nặng có thể hoại tử đường mật gây viêm phúc mạc mật.
- Hội chứng Mirizzi: Xảy ra là do sỏi từ ống túi mật hoặc ở cổ túi mật chèn vào đường mật kế cận, gây ra sự chèn ép một phần hoặc hoàn toàn ống gan chung và gây tắc mật. Bệnh gây vàng da, nhiễm khuẩn đường mật tái đi tái lại.
- Ung thư túi mật: Nhiều trường hợp được phát triển từ sỏi mật lâu năm và viêm túi mật mãn tính. Người bệnh thường không có triệu chứng cho đến khi ung thư phát triển, và được chẩn đoán tình cờ sau khi cắt túi mật.
Lời khuyên bác sĩ
Sỏi mật là vấn đề thường gặp, để ngăn ngừa sỏi mật nên có một chế độ ăn uống lành mạnh, bao gồm nhiều chất xơ từ rau xanh, trái cây và ngũ cốc; chất béo tốt từ nguồn thực phẩm tốt như dầu cá và dầu ô liu; tránh ăn tinh bột, đường và chất béo không lành mạnh; tập thể dục thường xuyên ít nhất 30 phút/ngày, 5 ngày/tuần để ngăn ngừa các bệnh có làm tăng yếu tố nguy cơ gây ra sỏi mật; Không áp dụng các biện pháp nhịn ăn và giảm cân nhanh...
Ngoài ra, vì sỏi mật hình thành âm thầm, không có triệu chứng nên để phòng ngừa và phát hiện sớm, người dân nên đi khám sức khỏe định kỳ để tầm soát bệnh tật và phát hiện sỏi mật.
