Ông Ryabkov bác bỏ các thông tin cho rằng những máy bay này đã bị phá hủy hoàn toàn.
Phát biểu với hãng tin TASS, ông Ryabkov nhấn mạnh: "Theo Bộ Quốc phòng, các thiết bị này không bị phá hủy mà chỉ bị hư hỏng. Chúng sẽ được sửa chữa".
Ảnh vệ tinh cho thấy thiệt hại do cuộc tấn công bằng UAV của Ukraine vào căn cứ không quân Belaya ở khu vực Irkutsk. (Nguồn: Maxar Technologies)
Tuyên bố được đưa ra sau một chiến dịch UAV chưa từng có do Ukraine thực hiện, nhắm vào hàng loạt căn cứ không quân nằm sâu trong lãnh thổ Nga. Chiến dịch đã làm dấy lên những nghi vấn lớn về mức độ thiệt hại, năng lực phòng không của Nga và khả năng phục hồi lực lượng không quân chiến lược của nước này.
"Chiến dịch Spiderweb": Đòn tấn công vượt xa biên giới
Cuộc tập kích bằng UAV hôm 1/6, được phía Ukraine gọi là "Chiến dịch Spiderweb", nhắm vào ít nhất 5 căn cứ không quân chiến lược của Nga, bao gồm Olenya (Murmansk), Belaya (vùng Irkutsk), Dyagilevo (Ryazan), Ivanovo (tỉnh Ivanovo) và một căn cứ khác ở vùng Viễn Đông Nga. Một số căn cứ nằm cách Ukraine hàng nghìn kilomet, thậm chí gần Bắc Cực và sâu trong vùng Siberia.
Theo truyền thông Ukraine, chiến dịch được chuẩn bị trong hơn 18 tháng, dưới sự giám sát trực tiếp của Tổng thống Volodymyr Zelenskyy. Lực lượng Ukraine được cho là đã sử dụng các UAV góc nhìn thứ nhất (FPV) cỡ nhỏ, chi phí thấp, có thể đã được đưa vào Nga và phóng từ các bệ di động ngụy trang như xe tải.
Các đoạn video lan truyền trên mạng xã hội cho thấy nhiều máy bay, bao gồm cả máy bay ném bom chiến lược, bốc cháy tại các căn cứ quân sự. Các hình ảnh được cho là từ căn cứ Olenya và Belaya cho thấy các khung máy bay chìm trong biển lửa.
Ngày 2/6, Cơ quan An ninh Ukraine (SBU) tuyên bố chiến dịch đã phá hủy ít nhất 13 máy bay ném bom chiến lược, đồng thời làm hư hại nhiều chiếc khác. Theo một số nguồn tin, tổng số máy bay Nga bị phá hủy hoặc hư hại nghiêm trọng có thể lên tới 41 chiếc, bao gồm các loại Tu-95, Tu-22M3 và cả máy bay cảnh báo sớm A-50.
Tổng thống Zelenskyy gọi đây là "cuộc tấn công tầm xa nhất" kể từ đầu chiến sự, đồng thời nhấn mạnh thiệt hại mà chiến dịch gây ra có thể lên tới hàng tỷ USD. Mục tiêu chính là các máy bay chuyên dùng để phóng tên lửa hành trình tấn công các thành phố của Ukraine.
Tuy nhiên, phía Nga phủ nhận phần lớn thông tin này. Bộ Quốc phòng Nga chỉ thừa nhận "một số ít máy bay bị ảnh hưởng" và tuyên bố đã đánh chặn tới 162 UAV. Những khác biệt lớn giữa các tuyên bố của hai bên khiến giới phân tích gặp khó khăn trong việc đánh giá quy mô thiệt hại thực tế.
Hệ lụy chiến lược và khả năng phục hồi của Nga
Máy bay ném bom chiến lược Tu-95 và Tu-22M3 đóng vai trò then chốt trong bộ ba răn đe hạt nhân của Nga, cùng với tên lửa đạn đạo liên lục địa và tàu ngầm mang tên lửa hạt nhân. Các máy bay này có khả năng mang tên lửa hành trình hạt nhân tầm xa như Kh-55 và Kh-101.
Thế nhưng, việc khôi phục các máy bay bị hư hại không hề đơn giản. Cả Tu-95 và Tu-22M3 đều là những mẫu máy bay đã cũ, Tu-95 xuất hiện từ những năm 1950 và Tu-22M3 từ thập niên 1970. Việc sản xuất các mẫu này đã ngừng từ nhiều năm và chương trình phát triển mẫu máy bay ném bom thế hệ mới PAK DA của Nga vẫn đang ở giai đoạn đầu.
Theo cơ sở dữ liệu Military Balance công bố hồi tháng 2, trước vụ tấn công, Nga sở hữu 58 máy bay Tu-95MS và 54 chiếc Tu-22M3, nhưng không phải tất cả đều đang hoạt động. Một số khung máy bay không sử dụng có thể được tận dụng để lấy phụ tùng thay thế.
Những hư hại nhẹ ở các bộ phận không quan trọng có thể sửa chữa nhanh chóng nếu có linh kiện. Nhưng nếu động cơ, radar, hệ thống điện tử hàng không hoặc khoang vũ khí bị phá hủy, quá trình sửa chữa sẽ tốn kém và kéo dài. Đặc biệt, động cơ Kuznetsov NK-12 của Tu-95 và RD-7M2 của Tu-22M3 đều là loại rất phức tạp và gần như không còn được sản xuất.
Thêm vào đó, nhiều hệ thống điện tử trên các máy bay này sử dụng linh kiện phương Tây, hiện bị hạn chế bởi lệnh trừng phạt. Nga đã tìm cách thay thế bằng sản phẩm nội địa hoặc từ Trung Quốc và Iran, nhưng chất lượng và khả năng tích hợp vẫn còn nhiều nghi ngại.
Chuyên gia Douglas Barrie thuộc Viện Nghiên cứu chiến lược quốc tế (IISS) cảnh báo rằng, lực lượng máy bay ném bom chiến lược của Nga là "nguồn tài nguyên không thể tái tạo". Việc mất một phần trong số đó không chỉ ảnh hưởng đến khả năng tác chiến mà còn làm suy yếu vị thế răn đe toàn cầu của Moscow.
Những biểu tượng thời Chiến tranh Lạnh đối mặt nguy cơ mai một
Tu-95, NATO định danh là "Bear - Gấu", là máy bay ném bom cánh quạt tầm xa có thể mang đến 16 tên lửa hành trình và hoạt động trên khoảng cách hơn 10.000 km. Dù đã hơn 70 năm tuổi, nó vẫn là nền tảng chính cho hàng không chiến lược của Nga, nhờ chi phí vận hành thấp và khả năng mang vũ khí hạt nhân.
Tu-22M3, một nền tảng hiện đại hơn, là máy bay ném bom siêu thanh, có thể mang cả vũ khí hạt nhân lẫn thông thường. Với tốc độ gần Mach 2 và khả năng mang tên lửa Kh-22 hoặc Kh-15, nó là một công cụ tấn công chiến lược linh hoạt. Dù vậy, thiết kế của nó cũng đã lỗi thời theo tiêu chuẩn hiện đại và không có khả năng tàng hình như các mẫu tương đương của phương Tây.
