- Tưởng chỉ có qũy đen chứ lại có cả sổ đen?
- Khổ tâm chết đi được! Chúng em tưởng được là sổ, đang phấn khởi nghĩ trên mình sẽ được lưu bao dòng quý giá như lưu bút của bạn bè trước khi chia tay hết phổ thông, hoặc những dòng thật nhất gọi là nhật ký hoặc ít ra cũng là sổ học tập, sổ công tác, thậm chí là... sổ ghi nợ để giúp người ta nhớ! Đằng này bị gọi là sổ đen...
- Vậy sổ đen là loại sổ gì vậy?
- Em cũng chẳng hiểu! Chuyện là thế này: Trước ngày thực tập, cán bộ khoa Xã hội học (Đại học Bình Dương) thu trước của sinh viên 700.000 đồng/người và bị sinh viên phản ứng mạnh. Trong buổi đối thoại lần đầu ngày 18/6, ông Trương Công Phúc là trợ lý khoa bèn yêu cầu lớp trưởng ghi lại danh sách những sinh viên "kích động", trong đó liệt kê cả những sinh viên đã lên tiếng sau khi khoa hỏi "ai có ý kiến thì phát biểu".
- À à... Vậy sổ đen đâu phải là sổ...
- Giời ạ, những thứ cần nhớ người ta ghi lại gọi là "sổ" vậy thì nhớ trong đầu (mà lại là nhớ dai) không phải là loại sổ trong đầu sao?
- Thế nghĩa là sổ đen cũng gần gần giống với... sổ nợ?
- Đúng đúng! Chỉ khác tí chút: Sổ nợ ghi lại để đòi tiền còn sổ đen ghi lại để đòi lại sự bực tức. Nhưng ghi nợ còn có vẻ sòng phẳng chứ "ghi" kiểu này cứ hèn hèn thế nào ấy. Trước hết là những người được gọi là thầy lại lừa trò khi cho phép "ai có ý kiến thì phát biểu" để rồi ý kiến có ngứa cái lỗ nhĩ thì... ghi lại danh sách! Xem ra việc ghi sổ như thế này thật đáng ngờ.
- Tất nhiên, người đàng hoàng ai lại làm thế!
- Thế mới khổ tâm cho em khi người được gọi là thầy lại làm thế! Bà Trưởng khoa còn phát biểu một câu xanh rờn, đại ý: Việc lên danh sách này là để có thể phân công cho các bạn những công việc phù hợp. Lý do là những người "hay gây rối" như thế là những người "sáng tạo nhất, họ thường có nhiều ý tưởng hay nhất nên sẽ được sắp xếp để làm những công việc phù hợp với năng lực nhất".
- Học tập thì như nhau, lại còn có công việc nào "phù hợp năng lực" nữa? Phải chăng đấy là thông điệp của sự trù úm, đe dọa?
- Chao ôi, chỉ vì mấy trăm ngàn đồng thu trước bị sinh viên phản đối mà nên nỗi thế này ư? Trường học là để dạy học, trước hết là dạy làm người, làm một công dân tốt hay trường học là nơi để thu tiền (tất nhiên vẫn có khoản thu nhưng không phải là mục đích chính) và "ghi sổ" để triệt tiêu những con người nói thẳng nói thật... Chính vì thế mà em mới buồn. Đào tạo kiểu này không khéo chỉ ra được rô bốt khi ra đời làm việc đánh mất chính mình, mất tự chủ và sáng tạo. Nguy hiểm hơn, nhân cách bị méo mó, không dám đấu tranh, chỉ nhìn cấp trên mà đoán ý rồi vào hùa kiểu như "nghe nhạc hiệu đoán chương trình"...
- Thôi thôi đừng buồn!
- Không buồn làm sao được!
- Vậy bạn muốn gì?
- Cuộc đời đừng có "sổ đen"!
- Làm như dễ lắm ấy!
- Rất dễ nếu như tâm hồn, trái tim và khối óc mỗi người... không bị đen!
- Xin cảm ơn!
Lê Quý