Corona là một chủng virus lớn có thể gây ra nhiều bệnh nhiễm trùng khác nhau, từ chứng cảm cúm thông thường tới Hội chứng suy hô hấp cấp tính SARS và dịch hội chứng viêm đường hô hấp vùng Trung Đông MERS và nay là corona.
Virus khác với vi khuẩn vì chúng rất nhỏ được gọi là siêu vi, chỉ có thể quan sát bằng kính hiển vi điện tử. Virus là loài bắt buộc sống ký sinh, “ăn nhờ ở đậu” bên trong tế bào của ký chủ mà chúng xâm nhiễm.
Cấu trúc hình hài của virus rất đơn giản, chỉ gồm lõi là bộ gien của acid nucleic (là DNA hoặc RNA, như virus Ebola có bộ gien là RNA gồm 7 loại gien) và bao quanh bộ gien là lớp vỏ protein. Lớp vỏ protein chứa nhiều kháng nguyên giúp virus gây bệnh, đồng thời nhờ các phương pháp xét nghiệm tìm các kháng nguyên này mà các nhà khoa học nhận diện được loại virus thuộc loại nào. Theo WHO, ngày 12/1/2020 Trung Quốc đã chia sẻ thông tin về trình tự gien của chủng corona mới gây viêm phổi lạ giúp các nước khác chẩn đoán bệnh viêm phổi lạ này.
Quá trình xâm nhiễm và nhân lên của virus trong tế bào gồm nhiều giai đoạn: gắn và xâm nhập tế bào bằng cách trút bỏ lớp vỏ và hòa nhập bộ gIen vào bên trong tế bào bị nhiễm; dựa vào nguyên liệu của tế bào virus tổng hợp nguyên liệu mà nó cần như tạo DNA…; bên trong tế bào virus tìm cách nhân lên thành nhiều tế bào mới; cuối cùng các virus mới trưởng thành được phóng thích khỏi tế bào bị nhiễm để xâm nhập vào các tế bào mới của cơ thể.
Virus corona (Coronavirus) là loài của virus thuộc phân họ Coronavirinae trong gia đình Coronaviridae. Tên “coronavirus” có nguồn gốc từ tiếng Latin corona, có nghĩa là vương miện hoặc hào quang, dùng để chỉ sự xuất hiện đặc trưng của virus dưới kính hiển vi điện tử. Chúng có dạng bao quanh bề mặt của virus có các gai glycoprotein trông như một rìa lớn, tạo thành hình ảnh như vương miện hoàng gia; các gai này giúp cho virus bám vào các receptor của tế bào vật chủ và xâm nhập vào tế bào.
Coronavirus được phân loại thành 3 nhóm: nhóm I gồm các mầm bệnh động vật; nhóm II gồm các virus gây bệnh ở súc vật nuôi và các coronavirus ở người liên quan đến hô hấp; nhóm III bao gồm các coronavirus gia cầm như gà, vịt.
Các coronavirus lây bệnh cho người từ lâu gồm coronavirus chủng 229E và coronavirus chủng OC43, 2 chủng virus này gây nhiễm trùng hô hấp trên nhẹ - gọi là bệnh cảm lạnh. Năm 2003 một chủng virus mới của corona được tìm thấy gây bệnh viêm phổi nặng, lây truyền mạnh và có tỷ lệ tử vong cao ở người được gọi là coronavirus gây SARS (SARS–CoV: severe acute respiratory syndrome-associated coronavirus). Những nhà khoa học của CDC (Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ) đã phân lập được virus từ 2 bệnh nhân SARS, sau đó bằng các phương tiện đặc biệt, họ cuối cùng đã xác định được tác nhân này. Qua quan sát bằng kính hiển vi điện tử, virus này cho thấy có hình dạng và nhiều đặc điểm tương tự chủng coronavirus.
Năm 2012, tại Saudi Arabia lại có coronavirus gây ra hội chứng MERS (MERS-CoV: middle east respiratory syndrome - hội chứng hô hấp Trung Đông) dấy lên quan ngại về bệnh dịch đe dọa nhân loại. Hầu hết người nhiễm MERS-CoV phát triển và diễn tiến đến bệnh suy hô hấp cấp tính với các triệu chứng sốt, ho, khó thở. Khoảng 50% số ca đã tử vong. Sự lây lan dịch hô hấp cấp MERS tương tự như SARS năm 2003, tuy nhiên, tốc độ lây lan nhanh hơn so với dịch SARS. Tính từ tháng 6/2012 đến tháng 6/2015, MERS-Cov đã ảnh hưởng đến hơn 30 quốc gia và vùng lãnh thổ. Đã có gần 1.200 ca mắc bệnh và hơn 440 bệnh nhân tử vong do MERS-Cov.
Trở lại với bệnh viêm phổi lạ mới bùng phát ở TP Vũ Hán, Trung Quốc do 2019-nCoV. Sở Y tế TP Vũ Hán đã cho biết bệnh dịch này bùng phát từ ngày 12 đến 29-12-2019. Khi đó, đã có 7/59 bệnh nhân bị bệnh nặng nhưng chưa có trường hợp nào tử vong. Tính đến ngày 30-1-2020, theo báo South China Morning Post, số ca nhiễm virus corona 2019-nCoV trên toàn cầu lên đến 8.241, bao gồm 8.123 ca nhiễm và 171 trường hợp tử vong ở Trung Quốc đại lục. Trong khi đó, số quốc gia và vùng lãnh thổ xác nhận các ca nhiễm 2019-nCoV đã lên đến con số 21, mới nhất là Ấn Độ và Philippines.
2019-nCoV ban đầu xuất hiện từ nguồn động vật nhưng có khả năng lây lan từ người sang người. Điều quan trọng cần lưu ý là sự lây lan từ người sang người có thể xảy ra liên tục. Ở người, virus lây từ người này sang người kia thông qua tiếp xúc với dịch cơ thể của người bệnh. Tùy thuộc vào mức độ lây lan của chủng virus, việc ho, hắt hơi hay bắt tay có thể khiến người xung quanh bị phơi nhiễm.
Virus cũng có thể bị lây từ việc ai đó chạm tay vào một vật mà người bệnh chạm vào, sau đó đưa lên miệng, mũi, mắt họ. Những người chăm sóc bệnh nhân cũng có thể bị phơi nhiễm virus khi xử lý các chất thải của người bệnh.
Bộ trưởng Y tế Trung Quốc Ma Xiaowei đã đưa ra một tuyên bố gây sửng sốt về coronavirus Vũ Hán là người nhiễm coronavirus có thể lây lan trước khi xuất hiện bất kỳ triệu chứng nào, có nghĩa là rất KHÓ PHÂN BIỆT người mang mầm bệnh và người khỏe mạnh và người bệnh KHÔNG NHẬN RA họ bị nhiễm trước khi truyền virus cho người khác.
Các nhà khoa học và các công ty dược phẩm đang chạy đua để tìm cách ngăn chặn coronavirus. Bài học rút ra từ dịch SARS gần hai thập kỷ trước có thể giúp họ chế tạo vắc xin nhanh hơn. Đó là một cuộc chạy đua với thời gian trước khi virus có cơ hội biến đổi.
