Chỉ chuyện Ánh Viên mới đây không dự giải vô địch quốc gia nhân dịp về nước làm các thủ tục cần thiết cho một cuộc đấu quốc tế khác cũng đã khiến cả làng bơi Việt dậy sóng. Nó chứng tỏ vị thế vô song của cá nhân siêu kình ngư này cùng cả nỗi khổ “con độc” của cả một nền bơi lội.
Trung bình yếu nếu không có Ánh Viên
Đúng như khẳng định của chính các nhà quản lý huấn luyện môn này, bơi Việt Nam đã quá may mắn vì sở hữu một “báu vật quốc gia” Nguyễn Thị Ánh Viên. Đẳng cấp của kình ngư 20 tuổi này là sự hội tụ đỉnh cao của một tài năng xuất chúng, được kịp thời đặt vào một môi trường phát triển lý tưởng. Tuy nhiên, cũng phải thừa nhận Viên đã vượt qua mọi chuẩn mực của TTVN, mà có thể vài chục năm mới xuất hiện một gương mặt quá đặc biệt như thế. Có nghĩa là dù bơi Việt Nam thực sự có bước tiến ngoạn mục từ nền tảng, cũng quá khó để tạo ra một trường hợp ngoại lệ như thế.
Nhìn nhận một cách thẳng thẳn, nếu không có Ánh Viên, bơi Việt Nam vẫn chỉ thuộc diện trung bình yếu ở ngay khu vực Đông Nam Á. Đơn cử ngay ở SEA Games 28 năm 2015, ngoài Viên chỉ có Quý Phước, Quang Nhật giành được HCV (mỗi người 1 chiếc). Giả sử với chiến tích khiêm tốn ấy, Việt Nam sẽ chỉ ngang với Thái Lan, thua cả Indonesia chứ chưa nói đến Singapore. Tất nhiên đó chỉ là một cách đặt vấn đề, song phản ánh thực tế bơi Việt Nam đang có lực lượng mũi nhọn quá mỏng, đến mức gần như chỉ có mỗi Ánh Viên.
Sự vô đối và tính chất con độc của Viên còn được chứng tỏ hơn bao giờ hết khi dự tranh một vài giải đấu quốc nội theo đúng nghĩa “tranh thủ”. Quan trọng hơn, nó chỉ giống như một buổi tập luyện hay kiểm tra thành tích thông thường mà chị chưa bao giờ phải thể hiện quá phân nửa khả năng. Năm 2014, Viên giành tới 20 HC vàng (17 cá nhân, 3 đồng đội), phá 14 kỷ lục tại Đại hội TDTT toàn quốc. Năm 2015, ngôi sao SEA Games cũng giành tới 16 HC vàng (15 cá nhân, 1 đồng đội) tại giải vô địch quốc gia.
Sau Ánh Viên, bơi lội Việt Nam hiếm có gương mặt hàng đầu châu lục.
Ánh Viên cũng… chưa là gì
Với riêng đấu trường SEA Games, có lẽ hiện tượng Ánh Viên chưa từng có và sẽ không bao giờ có thể lặp lại, bởi sự hội tụ của quá nhiều yếu tố. Ngay mặt chuyên môn, kỳ tích 8 HCV và đáng nói hơn 8 kỷ lục cá nhân của chị sẽ tồn tại sừng sững như một đỉnh núi.
Song chỉ cần nhìn lên tầm châu Á và thế giới cũng có thể thấy ngay tài năng xuất chúng của bơi Việt Nam ở thời điểm hiện tại cũng… chưa là gì. Tuyển thủ quê Cần Thơ mới chỉ có 5-6 nội dung lọt vào tầm mức huy chương ASIAD và còn cách xa HCV. Với đấu trường Olympic, Viên chưa đạt đến thông số thành tích nào có thể giành quyền vào chung kết một nội dung, tương ứng với Top 8 chứ chưa nói đến hy vọng đoạt huy chương. Điều đó được minh chứng rõ nhất tại Olympic Rio 2016 khi thông số cao nhất của chị là đứng hạng 9 nội dung 400m hỗn hợp.
Với tài năng cùng sức vươn tuyệt vời mà Viên đang có, có thể tin chắc chị sẽ còn tiến rất xa nhưng đòi hỏi không chỉ các điều kiện đảm bảo tối ưu mà còn cần cả thời gian một vài năm nữa.
Trong khi đó, bên cạnh và phía sau Viên, bơi Việt Nam không có gương mặt nào có hy vọng tiệm cận nhóm hàng đầu châu lục. Những Quý Phước, Quang Nhật hay Duy Khôi chỉ đủ sức chinh phục HCV SEA Games và có quyết tâm, nỗ lực, may mắn lắm mới có thể mơ một tấm huy chương châu lục theo kiểu may mắn nhờ khoảnh khắc xuất thần. Tài năng 15 tuổi Phương Trâm, dù rất triển vọng, đang tập huấn dài hạn tại Mỹ, song khả năng vươn tới đỉnh cao như thế nào hãy còn để ngỏ.
Nếu chỉ dừng ở mục tiêu SEA Games, bơi Việt Nam có thể yên tâm thêm một vài kỳ Đại hội nữa. Chỉ có điều, một khi nhắm tới sự phát triển bền vững, toàn diện, hướng tới tầm châu lục và thế giới, thực sự môn này mới chỉ ở bước khởi đầu sau khi thoát khỏi 3 thập kỷ chìm nghỉm.
Rõ ràng phía sau Ánh Viên, bơi Việt Nam còn có nỗi lo lớn, nhất là những vấn đề nền tảng, sự bài bản và kinh phí đầu tư. Theo ước tính, đầu tư của Việt Nam cho môn bơi chỉ bằng một nửa của Thái Lan, Indonesia và 1/7 của Singapore. Điều này được minh chứng sinh động qua sự so sánh giữa Ánh Viên với Schooling. Nếu như kình ngư Việt Nam được ưu tiên đặc biệt nhất trong năm 2016 cũng chỉ ở mức 200 nghìn USD thì Schooling được đầu tư tới 900 nghìn USD.
