Khảo sát tình trạng động mạch bằng siêu âm Doppler là phương pháp chẩn đoán hình ảnh đầu tay được áp dụng cho bệnh nhân.
Tắc động mạch mãn tính chi dưới (TĐMMTCD) là tình trạng hẹp trên 75% khẩu kính, hoặc tắc hoàn toàn động mạch chính cung cấp máu nuôi dưỡng hai chân. Tình trạng này diễn biến dần dần qua nhiều tháng, nhiều năm, và nhiều giai đoạn. Hậu quả là chân bị thiếu máu nuôi, biểu hiện ban đầu bằng các rối loạn chức năng sau tiến đến tình trạng thiếu máu nuôi dưỡng trầm trọng với loét và hoại tử chi. Nguyên nhân thường là do xơ mỡ động mạch và bệnh, ít gặp hơn là các nguyên nhân: tắc mạch máu do các bệnh tạo keo, hội chứng chèn ép động mạch khoeo, teo hẹp động mạch sau xạ trị, bệnh Takayasu…
Vai trò của siêu âm Doppler trong chẩn đoán
Trong chẩn đoán xác định tắc động mạch mạn tính chi dưới:
Kết quả chẩn đoán xác định của siêu âm Doppler trong trường hợp này có ý nghĩa rất quan trọng trong việc chẩn đoán xác định, cũng như chỉ định điều trị thích hợp, theo dõi bệnh nhân sau phẫu thuật, những bệnh nhân TĐMMTCD mà không biểu hiện triệu chứng lâm sàng, nó cũng giúp tầm soát bệnh này trong cộng đồng, cũng như những người có nhiều yếu tố nguy cơ.
Với kết quả này, siêu âm Doppler có nhiều ưu điểm trong việc chỉ định phẫu thuật bệnh TĐMMTCD ở những nơi chưa có trang bị hệ thống chụp DSA thì dựa vào kết quả siêu âm Doppler để có chỉ định phẫu thuật. Siêu âm Doppler có nhiều ưu điểm so với các phương pháp chẩn đoán khác vừa rẻ tiền vừa không xâm lấn lại có thể lặp đi lặp lại nhiều lần ngay cả những bệnh nhân già yếu có nhiều yếu tố nguy cơ.
Trong xác định vị trí động mạch bị tắc:
Theo tác giả Robert M Zwolak, giá trị chẩn đoán của siêu âm Doppler của các vị trí như sau: động mạch chậu (91,5%) , đùi (99%), khoeo (94%), chày mác (99%). Với kết quả này siêu âm Doppler có thể thay thế phương pháp chụp DSA trong việc xác định chẩn đoán từ đó đưa ra chỉ định phẫu thuật chính xác.
Trong xác định tình trạng tưới máu dưới chỗ tắc và tuần hoàn bàng hệ:
Việc xác định tình trạng tưới máu dưới chỗ tắc có ý nghĩa quan trọng trong việc chỉ định phương pháp phẫu thuật cho phù hợp, nhằm mang lại kết quả trong điều trị. Kết quả nghiên cứu của chúng tôi qua 20 trường hợp có làm siêu âm Doppler và kết quả phẫu thuật làm cầu nối, thì siêu âm có giá trị tiên đoán là 95%.Việc xác định tình trạng tĩnh mạch hiển trong trước phẫu thuật rất quan trọng, giúp việc tiên lượng có thể dùng chất liệu để làm cầu nối.
Trong xác định nguyên nhân gây bệnh:
Kết quả khảo sát cho thấy: siêu âm Doppler xác định nguyên nhân gây TĐMMTCD có độ nhạy là 88,9%, độ chuyên là 88,9%, giá trị chẩn đoán dương tính là 91,7%. Theo kết quả thì vai trò của siêu âm Doppler trong việc xác định nguyên nhân gây TĐMMTCD là chính xác.
Trong theo dõi biến chứng sau phẫu thuật làm cầu nối:
Việc theo dõi bệnh nhân sau phẫu thuật làm cầu nối rất quan trọng, ngoài lâm sàng, siêu âm Doppler được xem như là phương pháp chẩn đoán tối ưu, nhanh nhất và cho kết quả chẩn đoán dương tính cao…
Trở thành chẩn đoán hình ảnh cơ bản
Với siêu âm Doppler việc kiểm tra sau mổ sẽ trở thành thường quy, nhanh chóng, dễ thực hiện và chính xác. Nó là xét nghiệm đầu tay nhằm chẩn đoán bệnh trước khi làm các xét nghiệm khác như: chụp động mạch hay các phương pháp chẩn đoán xâm lấn khác.
Bệnh TĐMMTCD rất thường gặp, có hai nguyên nhân gây bệnh chính là xơ vữa động mạch và bệnh Buerger. Ngày nay với những tiến bộ về chẩn đoán, phẫu thuật, bệnh có khả năng được điều trị với kết quả khả quan. Việc đánh giá các tổn thương bằng siêu âm Doppler trước mổ là một xét nghiệm quan trọng góp phần mang lại kết quả tốt hơn trong công tác điều trị.
PGS.TS. NGUYỄN HOÀI NAM
