Mới đây, sự cố đau lòng về 5 trẻ tử vong sau tiêm ngừa (dù nguyên nhân chính thức chưa được công bố) đã khiến nhiều phụ huynh không đưa con đi tiêm ngừa mặc dù đã đến lịch phải tiêm. Thực tế này nếu kéo dài sẽ ảnh hưởng rất lớn đến sức khỏe, thậm chí là tính mạng của trẻ bởi hiện nay, cách tốt nhất để ngừa bệnh, bao gồm cả những bệnh nguy hiểm chính là tiêm ngừa. Nhằm giúp phụ huynh có cái nhìn toàn diện hơn, PV Báo SK&ĐS cuối tuần đã có cuộc trao đổi với TS.BS. Trần Phủ Mạnh Siêu - Giám đốc Trung tâm Y tế Dự phòng TP.HCM xung quanh vấn đề này.
- PV. Thưa TS, trong thời gian qua, việc 5 trẻ tử vong sau tiêm phòng đã ảnh hưởng rất lớn đến tâm lý của các bậc cha mẹ. Hậu quả là có rất nhiều bà mẹ đã không đưa con đi tiêm ngừa vì sợ bị tai biến. Là một chuyên gia, TS có thể cho biết vấn đề tai biến sau tiêm ngừa có thường gặp không và nguyên nhân vì sao?
TS.BS. Trần Phủ Mạnh Siêu: Phải khẳng định ngay rằng, tai biến sau tiêm ngừa rất hiếm gặp. Tuy nhiên, với số lượt người chích ngừa ngày càng tăng thì sẽ xuất hiện tai biến sau tiêm là điều khó tránh khỏi. Nếu xảy ra tai biến, phải thành lập hội đồng khoa học để tìm hiểu nguyên nhân. Hầu hết các nguyên nhân là do cơ địa mẫn cảm với thành phần của thuốc, do vắc-xin bảo quản không đúng cách, do không khám bệnh kỹ trước khi cho chỉ định chích ngừa…
- PV. Tai biến sau tiêm ngừa rất hiếm gặp nhưng rõ ràng vẫn xảy ra. Vậy tại sao vẫn phải tiến hành tiêm ngừa cho trẻ?
TS.BS. Trần Phủ Mạnh Siêu: Việc tiêm ngừa cho trẻ rất cần thiết, có lợi ích to lớn trong việc bảo vệ sức khoẻ của trẻ em. Đừng vì những trường hợp tai biến mà không cho trẻ chích ngừa, như vậy mối nguy do bệnh tật còn lớn hơn rất nhiều lần so với mối nguy do tai biến sau chích ngừa. Đặc biệt cần lưu ý, phải chủ động tiêm ngừa trước khi có dịch bệnh xảy ra, không nên thấy có dịch bệnh rồi mới đi tiêm ngừa vì như vậy hiệu quả của việc tiêm ngừa sẽ không cao.
- PV. Trước và sau khi tiêm ngừa cho trẻ, cần có những lưu tâm đặc biệt nào?
TS.BS. Trần Phủ Mạnh Siêu: Một câu hỏi rất hay. Vì phần lớn mọi người vẫn chỉ hay quan tâm đến vấn đề sau tiêm ngừa. Mà quên mất rằng, sức khỏe của trẻ trước khi tiêm cần phải được kiểm tra, theo dõi rất chặt chẽ. Trước khi cho trẻ tiêm ngừa, bà mẹ nên báo cho nhân viên y tế biết về tình trạng sức khoẻ trước đây và hiện nay của trẻ, để nhân viên y tế cân nhắc trước khi tiêm ngừa và có thể hoãn lại ngày tiêm nếu cần thiết. Tốt hơn nữa, nên hỏi ý kiến của thầy thuốc trước khi đưa trẻ đến nơi tiêm phòng. Sau khi tiêm ngừa vẫn cho trẻ tắm rửa, ăn uống như thường lệ, và nên theo dõi tình trạng sức khoẻ của bé sau 1 thời gian. Có thể là 30 phút, 5 tiếng hay 7 tiếng cũng có thể là 1 ngày hay 2 ngày. Tóm lại, là có một số phản ứng xảy ra và cần nắm rõ từng phản ứng để có những xử trí thích hợp và kịp thời. Nếu các phản ứng xảy ra mà không phát hiện sớm sẽ rất nguy hiểm cho tính mạng của trẻ.
- PV. Vậy xin TS cho biết, sẽ có những phản ứng nào xảy ra cho trẻ sau tiêm ngừa và những biểu hiện nào cần phải đưa trẻ tới cơ sở y tế ngay?
TS. BS. Trần Phủ Mạnh Siêu: Một số phản ứng sau khi tiêm ngừa là:
Sốt: đây là phản ứng bình thường của cơ thể với thuốc tiêm ngừa và có thể hoàn toàn tự khỏi sau 1 - 2 ngày. Nếu sốt cao từ 390C trở lên mới cần đến việc dùng thuốc hạ sốt.
Chỗ tiêm bị sưng đỏ, đau…vấn đề này có thể tồn tại đến vài ngày nhưng đây hoàn toàn là phản ứng bình thường và sẽ tự khỏi, không đáng ngại, có thể dùng phương pháp chườm lạnh ở chổ tiêm để làm giảm đau cho trẻ.
Dị ứng: có thể là ban mề đay, ngứa toàn thân… phản ứng này thường xảy ra ở trẻ có hay bị dị ứng, các biểu hiện dị ứng này thường tự khỏi sau một vài ngày, nhưng nếu trẻ thấy khó chịu nhiều thì đôi khi phải dùng một số thuốc chống dị ứng.
Một số phản ứng khác: hiếm gặp hơn như: tai biến thần kinh, viêm hạch, viêm não... Các phản ứng này thường nặng và cần phải có sự chăm sóc tích cực của thấy thuốc.
Các triệu chứng cần chú ý: Khi trẻ bị sốt cao, khó thở, mệt, bức rứt, phải đưa trẻ đến ngay bệnh viện để điều trị kịp thời.
- PV. Theo TS, sau sự cố đau lòng vừa qua, có lưu ý gì thêm về vấn đề vắc-xin, quá trình bảo quản cũng như quy trình tiêm hay không?
TS.BS. Trần Phủ Mạnh Siêu: Các cơ sở y tế cần tuân thủ nghiêm ngặt các quy trình bảo quản và tiêm vắc-xin, chẳng hạn: dây chuyền bảo quản lạnh vắc-xin phải được thống nhất tiêu chuẩn kỹ thuật cho toàn bộ các cơ sở y tế có tiêm ngừa; vắc-xin phải được nhập kho và bảo quản đúng nhiệt độ; phải có nhiệt kế theo dõi nhiệt độ của tủ lạnh giữ văc-xin ít nhất 3 lần/ngày; khi vận chuyển vắc xin từ nơi này sang nơi khác phải có bình đá giữ nhiệt độ thấp để bảo quản vắc-xin.
- PV. Xin cảm ơn TS về cuộc trao đổi này!
NGUYỄN HUYỀN (thực hiện)