Vào năm 2021, ước tính có khoảng 20 triệu người được chẩn đoán mắc bệnh ung thư và 10 triệu người đã tử vong. Đây là một ngưỡng mới nghiêm trọng. Những con số này sẽ tiếp tục tăng trong những thập kỷ tới. Nhưng điều cần lưu ý là, tất cả các bệnh ung thư đều có thể được điều trị, và nhiều bệnh có thể được ngăn ngừa hoặc chữa khỏi.
Tuy nhiên, vẫn còn thực trạng bất bình đẳng trong việc chăm sóc cho bệnh ung thư. Sự phân biệt rõ ràng nhất là giữa các nước thu nhập cao và thấp, với sự chăm sóc toàn diện có sẵn được báo cáo ở hơn 90% các nước thu nhập cao nhưng dưới 15% các nước thu nhập thấp.
Tương tự, tỷ lệ sống sót của trẻ em được chẩn đoán mắc bệnh ung thư là hơn 80% ở các nước thu nhập cao, và dưới 30% ở các nước thu nhập thấp và trung bình. Và tỷ lệ sống sót sau 5 năm của bệnh ung thư vú sau khi được chẩn đoán hiện đã vượt quá 80% ở hầu hết các quốc gia có thu nhập cao, so với 66% ở Ấn Độ và chỉ 40% ở Nam Phi.
Một cuộc khảo sát gần đây của WHO cũng cho thấy, các dịch vụ chăm sóc và điều trị ung thư được chi trả bởi chương trình tài trợ y tế lớn nhất của chính phủ ở một quốc gia ước tính khoảng 37% các quốc gia có thu nhập thấp và trung bình, so với ít nhất 78% các quốc gia có thu nhập cao. Điều này có nghĩa là khi chẩn đoán ung thư sẽ đẩy các gia đình vào cảnh nghèo đói, đặc biệt là ở các nước có thu nhập thấp, một hậu quả đã trở nên trầm trọng hơn trong đại dịch COVID-19.
Vẫn còn bất bình đẳng trong chăm sóc và điều trị ung thư…
‘Thu hẹp khoảng cách chăm sóc’ ung thư
WHO cho biết, hiện nay nhiều hoạt động đang được thực hiện để mang lại dịch vụ chăm sóc ung thư có chất lượng cho các quốc gia mà cho đến nay nó vẫn còn nằm ngoài tầm với.
Các nỗ lực của WHO đang tập trung vào ung thư vú (là bệnh ung thư phổ biến nhất), ung thư cổ tử cung (có thể được loại bỏ) và ung thư ở trẻ em. Trọng tâm của mỗi sáng kiến này là các nước có thu nhập thấp và trung bình.
Các sáng kiến tổng hợp về ung thư toàn cầu này đang được thực hiện bởi hơn 200 đối tác trên khắp thế giới, trong đó có nhiều ngân hàng phát triển đã tăng đáng kể đầu tư vào nghiên cứu, phòng ngừa và chăm sóc ung thư.
Thành lập các trung tâm ung thư quốc gia
Kinh nghiệm cho thấy tầm quan trọng của các trung tâm ung thư quốc gia trong việc đảm bảo một cách tiếp cận toàn diện trong điều trị ung thư: Đưa các dịch vụ phòng ngừa, chẩn đoán, điều trị đa mô thức và chăm sóc hỗ trợ… cùng một nơi, giúp bệnh nhân dễ dàng tìm kiếm các dịch vụ và tập trung chuyên môn cao hơn…
Hơn nữa, các trung tâm ung thư đóng vai trò là trung tâm đào tạo và nghiên cứu, và theo cách này, giúp xây dựng năng lực và chuyên môn của quốc gia.
Thiết lập Trung tâm Ung thư: Khung WHO-IAEA do Tổ chức Y tế Thế giới và Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế phát hành cho Ngày Ung thư Thế giới, đề xuất một khuôn khổ cho cả việc thành lập một trung tâm ung thư và tăng cường cung cấp dịch vụ tại các trung tâm hiện có. Đối với các nhà hoạch định chính sách, quản lý chương trình và chuyên gia y tế, trung tâm này sẽ cung cấp thông tin chi tiết về cơ sở hạ tầng, nguồn nhân lực và trang thiết bị cần thiết cho các dịch vụ thiết yếu, có tính đến bối cảnh địa phương và các nguồn lực sẵn có.
Tạo điều kiện thuận lợi cho các quyết định về sàng lọc ung thư
Sàng lọc là một yếu tố quan trọng khác của việc phòng ngừa và kiểm soát ung thư toàn diện nhưng quan trọng là quyết định đưa những gì vào chương trình này? Để hỗ trợ việc ra quyết định về những vấn đề như vậy ở các quốc gia, WHO vừa phát hành ‘Hướng dẫn ngắn về tầm soát ung thư: Tăng hiệu quả, tối đa hóa lợi ích và giảm thiểu tác hại’.
Mục đích của xét nghiệm tầm soát ung thư là phát hiện ung thư giai đoạn tiền hoặc ung thư giai đoạn sớm ở những người không có triệu chứng để chẩn đoán kịp thời và điều trị sớm. Điều trị này có thể mang lại kết quả tốt hơn cho một số người.
Mục đích của chương trình tầm soát ung thư là giảm tỷ lệ tử vong và tỷ lệ mắc bệnh trong dân số bằng cách phát hiện sớm và điều trị sớm bệnh ung thư…
Một số chương trình tầm soát ung thư được nhắm mục tiêu đến những người có nguy cơ cao mắc bệnh ung thư cụ thể do một hành vi hoặc khuynh hướng di truyền (đôi khi được gọi là tầm soát mục tiêu), chẳng hạn như tầm soát ung thư phổi nhắm vào những người sử dụng nhiều thuốc lá.
Tăng khả năng tiếp cận với xạ trị
Xạ trị là một trong những phương pháp điều trị ung thư tiết kiệm, hiệu quả và được sử dụng rộng rãi nhất, và có thể được coi là lựa chọn điều trị cho một nửa số bệnh nhân ung thư ước tính. Tuy nhiên, mặc dù là một thành phần quan trọng của chăm sóc ung thư, việc tiếp cận với xạ trị trên toàn thế giới vẫn còn nhiều bất cập, đặc biệt là ở các nước có thu nhập thấp.
Để tăng cường các nỗ lực nhằm giải quyết vấn đề này, WHO đang hợp tác với IAEA, khi tổ chức này khởi động dự án Rays of Hope (Những tia hy vọng).
Khi gánh nặng ung thư toàn cầu tiếp tục gia tăng, các quốc gia có thu nhập thấp và trung bình (LMIC) bị ảnh hưởng không tương xứng về số ca mắc và tử vong do ung thư. Đến năm 2040, hơn 70% trường hợp tử vong do ung thư dự kiến sẽ xảy ra ở LMIC. Các biện pháp can thiệp được khuyến nghị để ngăn ngừa ung thư và các bệnh không lây nhiễm khác chưa được thực hiện đầy đủ và việc điều trị vẫn không thể tiếp cận được ở nhiều nơi trên thế giới.
Trên toàn cầu, ước tính khoảng một nửa số người được chẩn đoán mắc bệnh ung thư có thể phải xạ trị như một phần trong quá trình chăm sóc của họ, tuy nhiên nhiều quốc gia không có một máy xạ trị duy nhất. Sự khác biệt đặc biệt nghiêm trọng ở châu Phi, nơi gần 70% các quốc gia báo cáo rằng xạ trị nói chung không có sẵn cho dân số của họ.
Giải quyết gánh nặng ung thư đòi hỏi một phương pháp tiếp cận đa ngành, đa lĩnh vực và dựa trên bằng chứng dựa trên phạm vi bảo hiểm y tế toàn dân để phòng ngừa ung thư hiệu quả, phát hiện sớm, chẩn đoán, điều trị và giảm nhẹ bệnh ung thư. Đại hội đồng Y tế Thế giới đã kêu gọi tất cả các quốc gia dựa trên phản ứng quốc gia của họ về một chiến lược toàn diện để hướng dẫn các hoạt động phòng chống và kiểm soát ung thư.
Xạ trị cho bệnh nhân ung thư
Sáng kiến mới ‘Những tia hy vọng’ của IAEA, đang được đưa ra để hỗ trợ các Quốc gia Thành viên cung cấp cho người dân của họ khả năng tiếp cận chẩn đoán và điều trị ung thư bằng thuốc phóng xạ, bắt đầu từ các quốc gia châu Phi có nhu cầu nhất.
Cùng với nhau, và với ‘Những tia hy vọng’ sẽ tạo thêm động lực mới, IAEA và WHO vẫn cam kết tăng cường sự hợp tác chặt chẽ lâu dài nhằm hướng tới các mục tiêu chung, thu hẹp khoảng cách bất bình đẳng trong chăm sóc bệnh ung thư và đẩy nhanh tiến độ đạt được Chương trình nghị sự 2030 của Liên hợp quốc về Phát triển bền vững
Mở rộng quy mô quan trọng do tác động của đại dịch
Tăng mở rộng quy mô các chương trình ung thư chất lượng cao ở cấp quốc tế, quốc gia và cộng đồng là tất cả những điều quan trọng hơn cả vì sự gián đoạn của các chương trình ung thư trong đại dịch COVID-19. Trong một cuộc khảo sát được công bố vào tháng 10 năm 2021, hơn một nửa số quốc gia báo cáo chỉ ra rằng việc tầm soát và điều trị ung thư đã bị gián đoạn một phần hoặc hoàn toàn trong đại dịch.
Tuy nhiên, bằng sự hợp tác, cam kết và đoàn kết, hy vọng có thể được cung cấp cho hàng triệu người, những người mà việc điều trị ung thư trong quá khứ chỉ là một giấc mơ.
Mời độc giả xem thêm video:
F0 vẫn tăng, WHO kêu gọi các nước không dỡ bỏ biện pháp phòng chống dịch.
