DS. Lê Minh Điểm được phong tặng danh hiệu Anh hùng Lao động thời kỳ đổi mới (2006), là đại biểu ưu tú, xuất sắc tiêu biểu của ngành y tế giai đoạn 2006-2010, đã có công đưa Công ty CP Dược phẩm OPC, một đơn vị “ở bên bờ vực của sự phá sản” trong những năm của thập kỷ 80 trở thành một trong những công ty sản xuất thuốc Đông dược hàng đầu Việt Nam, được Nhà nước tặng danh hiệu Đơn vị Anh hùng thời kỳ đổi mới năm 2000.
Dược sĩ Lê Minh Điểm sinh ngày 1/4/1947 trong một gia đình có truyền thống tham gia cách mạng tại An Thủy, Lệ Thủy, Quảng Bình. Lê Minh Điểm trải qua tuổi học sinh phải lao động lam lũ nhưng chăm học, tham gia các hoạt động tập thể. Năm 1965, anh được đi du học tại Trung Quốc (TQ), nhưng sau gần 1 năm học tiếng Hoa, anh và các bạn phải quay về nước vì nước bạn có “cách mạng văn hóa”, rồi là sinh viên Trường ĐH Dược khoa trong kháng chiến chống Mỹ cứu nước, được kết nạp vào Đảng tại trường.
Thử thách trong kháng chiến chống Mỹ
DS. Lê Minh Điểm tốt nghiệp ĐH Dược năm 1971, đã xung phong đi công tác tại chiến trường miền Nam (đi B). Ngày 23/11/1971, ông lên đường, hành quân bộ sau gần 6 tháng trời đằng đẵng, rất chăm chút sức khỏe nhưng vẫn mắc bệnh sốt rét. Tới khu căn cứ Tây Ninh, nhận nhiệm vụ Trưởng khoa Dược C7-BS67, Bệnh viện Y học cổ truyền, chuyên chữa bệnh cho cán bộ trung, cao cấp của miền. Dưới sự chỉ đạo của thầy thuốc lương y Lê Minh Xuân, ông và đồng nghiệp đã chế được nhiều bài thuốc bằng dược liệu trong rừng, mà mỗi viên thuốc làm ra thấm đẫm cả máu và mồ hôi các nhân viên Khoa Dược.
Do yêu cầu cứu chữa bệnh nhân, DS. Điểm tổ chức pha chế dịch truyền. Trong rừng sâu, thiếu thốn phương tiện, dụng cụ và chai đựng chuyên dùng, mỗi lần pha chế xong, cần kiểm tra chất lượng huyết thanh, để bảo đảm độ an toàn, ông đã tiêm tĩnh mạch thử thuốc trên cơ thể mình. Có lần, mới truyền hết 20ml, ông bị sốc thuốc, người bị co cứng, bất tỉnh. Sự cố xảy ra ngay tại bệnh viện nên được cấp cứu qua khỏi. Đấy là một trong mấy lần Lê Minh Điểm chết hụt trong các năm ở R. Cứ mỗi lần pha chế dịch truyền, tổ Đảng phải cử người thử thuốc, Trưởng khoa Điểm là nam, mới 25 tuổi, thuộc loại khỏe mạnh nhất nên phải đảm nhiệm hầu hết.
Sau ngày 30/4/1975, ông về tiếp quản và làm việc tại Xí nghiệp (XN) thuốc dân tộc của TP. Hồ Chí Minh. Đầu năm 1979, Bộ trưởng Bộ Y tế ký quyết định bổ nhiệm DS. Lê Minh Điểm làm Phó Giám đốc XNDPTW 26 với 7 cơ sở sản xuất trong thành phố, lúc đó ông chưa đầy 32 tuổi, một PGĐ trẻ của một XN Trung ương ngành y tế lúc bấy giờ. Thời kỳ đó, ông đã có công giúp XN mở rộng thêm 6.000m2 đất và xây dựng một ngôi nhà 5 tầng làm phân xưởng sản xuất cao Sao vàng xuất khẩu, sản phẩm chủ lực nuôi sống XN suốt thời gian bao cấp.
Nhận làm giám đốc giữa lúc khó khăn
Cuối năm 1986, vượt qua nhiều khó khăn bộn bề, Lê Minh Điểm đi học về quản lý kinh tế tại Lêningrat (Liên Xô) và trở về vào cuối năm 1987. Đó là những năm tháng nhiều khó khăn nhất của đất nước trong tình cảnh kinh tế khủng hoảng. Thuốc của XN sản xuất ra không bán được, gần 600 công nhân viên không có việc làm, trật tự kỷ cương của XN bị xáo trộn, XN có nguy cơ bị phá sản. DS. Nguyễn Duy Cương - Thứ trưởng Bộ Y tế có buổi làm việc với cán bộ cốt cán để tìm người thay thế Giám đốc Ba Nghệ nghỉ hưu. Ngày 1/6/1988, GS.Viện sĩ (GS.VS) Phạm Song - Bộ trưởng Bộ Y tế ký quyết định bổ nhiệm DS. Lê Minh Điểm làm quyền Giám đốc XN. Cầm tờ quyết định, tâm trạng ông mừng thì ít mà lo thì nhiều, ông hiểu từ đây, một chặng đường đầy hy sinh gian khổ với nhiều cam go thử thách đang chờ. Ông nói: “Gia đình thì khó khăn: vợ đang bệnh, con còn nhỏ; nhiệm vụ lại nặng nề. Nhưng nhiệm vụ Đảng giao nên bắt buộc tôi phải làm và đã làm thì cố gắng làm cho tốt”. Báo cáo với lãnh đạo Bộ, nói chuyện với cán bộ công nhân: “Tôi sẽ nhận nhiệm vụ trong 2 năm. Nếu sau 2 năm, XN không khá lên được, tôi sẽ thôi công tác này”.
Việc làm đầu tiên, ông quyết định phải giải phóng hàng tồn kho. Khi nhận bàn giao, tồn quỹ tiền mặt chỉ có 3.318 đồng. Ông đề nghị cả XN đi bán hàng, người người đi bán, nhà nhà đi bán. Nhờ vậy, chỉ 2 tháng sau, hàng tồn kho được giải phóng. Qua đó, ông chọn những người bán hàng giỏi thành lập Phòng tiếp thị, đơn vị đầu tiên trong ngành dược Việt Nam. Khi bước vào sản xuất lại diễn ra tình trạng không bán được hàng. Để trả lương cho công nhân và có tiền trang trải nợ nần, DS. Điểm xin lãnh đạo Bộ cho XN được mua và được sản xuất thuốc tân dược để thêm tiền trả lương công nhân, giải quyết khó khăn trước mắt.
Trong cuộc đời, Lê Minh Điểm có may mắn là gặp được nhiều thầy hiền, bạn tốt và thủ trưởng đức độ, tài ba. Cố GS. Lương y Lê Minh Xuân là người đầu tiên đã có ảnh hưởng lớn lao đến cuộc đời ông. Ông cũng luôn nhớ đến sự quan tâm của GS.VS. Phạm Song.
Ông trình bày với Bộ trưởng các vấn đề vướng mắc trong quá trình đi lên của XN. Theo đề nghị của XN, trong hoàn cảnh quỹ ngân sách rất eo hẹp, Bộ trưởng chấp nhận việc Bộ Y tế sẽ cho vay 5 trăm triệu đồng (tương đương 50 nghìn đô la Mỹ vào thời điểm đó). Bộ trưởng nhắc nhở: “Phải sử dụng đồng vốn cho có hiệu quả vào sự hoạt động và phát triển của XN. Đừng bỏ túi, vì dân, vì Đảng mà làm là được”.
Sau hơn 1 năm, XN đã nỗ lực phấn đấu nhiều nhưng tình hình chưa khá lên được. Ông quyết định chọn biện pháp cuối, đó là cắt giảm biên chế, việc liên quan đến quyền lợi của nhiều CBCNV của XN. XN thừa 200 người, ông dự kiến giảm khoảng 100 người, nhân viên nào tự nguyện xin nghỉ việc, ngoài chính sách Nhà nước, XN sẽ trợ cấp thêm mỗi năm 1 tháng lương để có điều kiện ổn định cuộc sống gia đình. Do đó, số người tự nguyện nghỉ lên gần 150 người. Thời đó, ông phải đi vay nóng ngân hàng với lãi suất 12%/tháng để có tiền trang trải các khoản và tặng thêm mỗi người 1 gói quà.
Không thể tránh khỏi chuyện có một số công nhân bất bình. Đích thân Giám đốc Lê Minh Điểm chủ động mời gặp những người chống đối, trò chuyện trên tinh thần cởi mở để giải quyết vấn đề. Ông giải thích tất cả thắc mắc của mọi người và giải quyết mọi yêu sách của họ. Cuối cùng, mọi người cảm thông và đồng ý với phương án mà ông đưa ra.
DS. Lê Minh Điểm đã cải tổ XN bằng phương pháp đấu tranh quyết liệt như vậy. Cuối cùng, bộ máy XN được tinh gọn từ 12 phòng ban, phân xưởng xuống còn 7 đơn vị. Hàng loạt quy chế khoán ra đời cùng nhiều quy chế mới như: quy chế thưởng mặt hàng mới, thưởng lao động A, B, C, quy chế xuất khẩu, đào tạo...
Đưa “XN 26-OPC” đi lên từ vực thẳm
Lúc này, có nhiều ý kiến cho rằng: Đông dược đã lỗi thời, cần chuyển hướng sang sản xuất tân dược. DS. Lê Minh Điểm quyết định đi tìm hiểu tình hình sản xuất Đông dược ở Trung Quốc.
Liên tục trong 3 năm 1991, 1992 và 1993, được Bộ Y tế cho phép, ông cùng 3 đồng nghiệp các XN bạn lặn lội sang 3 tỉnh của TQ. Các công ty nước bạn đón tiếp và giúp đỡ tận tình nhưng hồi đó quan hệ hai nước bị “gián đoạn” nên các chuyến đi cũng vất vả như chuyện đi B, 3 lần bị Công an TQ phạt vì nhập cảnh không phép.
Từ chuyến thăm, được tận mắt xem xét, được tìm hiểu khá kỹ càng để giải đáp cho vấn đề tại sao thuốc Đông dược TQ tiêu thụ được, còn của mình thì không, ông đã mở rộng thêm nhận thức, đã sáng thêm nhiều vấn đề. Những điều thu hoạch đó, ông dần dần áp dụng vào công việc điều hành XN 26. Đó là xây dựng một đội ngũ CBCNV có tâm với công việc, ngày đêm gắn bó với công ty. Bởi vì bào chế thuốc y học cổ truyền “chữ tâm kia mới bằng ba chữ tài”. Muốn sản phẩm tốt hơn, ông quan tâm đến việc đầu tư vào con người. XN đã tổ chức cho toàn thể cán bộ lãnh đạo từ cấp phó phòng đi học trung cấp chính trị, học quản lý kinh tế. Năm 1990, XN đã thực hiện xoá mù vi tính cho dàn cán bộ, góp phần nâng cao công tác quản lý. Ông mạnh dạn tổ chức cho cán bộ đi tham quan những mô hình sản xuất tại các nước TQ, Thái Lan, Đức, Pháp, các nước Đông Âu... để mở rộng tầm nhìn. Nhờ đó, XN có đội ngũ cán bộ quản lý, nghiên cứu có năng lực tốt, phù hợp những dây chuyền sản xuất hiện đại.
XN tiếp tục mạnh dạn đổi mới, đầu tư trang thiết bị, mô hình sản xuất để tất cả đạt mục tiêu: hiện đại hóa, công nghiệp hóa và nâng cao chất lượng sản phẩm. Những dây chuyền hiện đại lần lượt ra đời, đó là: dây chuyền sản xuất viên nang mềm đầu tiên của Việt Nam, dây chuyền chiết xuất dược liệu hàng đầu ở Việt Nam, hệ thống kiểm tra chất lượng với máy sắc khí, sắc ký lỏng cao áp hiệu năng cao... XN đạt GMP-ASEAN về Đông dược năm 2000, năm 2006 đã đạt GMP - WHO. Kết quả: cơ cấu mặt hàng đã được thay đổi. Từ chỗ chỉ sản xuất một số mặt hàng về dầu cao, về thuốc rượu và thuốc bổ chung chung, đến nay, XN đã có trên 150 mặt hàng đầy đủ các dạng thuốc, được người tiêu dùng bình chọn liên tục trong nhiều năm là “Hàng Việt Nam chất lượng cao” trong đó có nhiều mặt hàng rất được ưa chuộng. XN OPV là đơn vị đầu tiên của ngành dược xuất khẩu được nhiều mặt hàng sang các nước Đông Âu.
Giám đốc Lê Minh Điểm chủ trì nhiều công trình, cùng nhiều cán bộ sống chết với ngành nghề, đã thừa kế và phát huy, nghiên cứu, tìm ra nhiều loại thuốc mới, trong đó có việc đưa vào sản xuất: Kim tiền thảo - một sản phẩm được coi là chủ lực của OPC trong một thời gian dài; Dầu khuynh diệp, Cortonyl, Mimosa, Cao ích mẫu, Fengsi. OP.Can.
DS. Lê Minh Điểm còn luôn chăm lo đời sống tinh thần vật chất cho anh chị em công nhân viên. XN có nhà nghỉ dưỡng tại Nha Trang và Vũng Tàu, thu nhập tiền lương và lợi tức của công nhân viên năm sau cao hơn năm trước. Ông lo cho toàn thể công nhân viên có tiền mua cổ phần khi chuyển đổi thành công ty cổ phần. Nếu có ai phải cho thôi việc thì ông cũng tạo cơ hội, điều kiện cho họ có thể sống được. Ông cư xử rất thấu tình đạt lý: cán bộ, công nhân có ngày sinh bất kỳ ngày tháng nào cũng được xếp cho nghỉ hưu cuối năm. Người đó sẽ được hưởng đủ các chế độ lương, thưởng, quà của công ty. Về sau, ông lại quyết định cho cán bộ đó nghỉ hưu sau Tết cổ truyền để làm cho họ nhẹ đi cái cảm giác nhớ nhung công việc, nhớ cơ quan mà họ đã gắn bó cả đời.
Trong sự trưởng thành và đi lên của XN, ông có quan hệ tốt với cộng đồng, XN có sự đùm bọc che chở và đóng góp rất lớn của bà con khối phố, của chính quyền địa phương, XN có quan hệ tốt với các trường ĐH, có mối giao lưu thân thiện với các XN dược phẩm bạn.
Người giàu nghị lực và bản lĩnh
Những ngày đầu đổi mới là những năm tháng cùng với CBCNV công ty vượt qua nhiều khó khăn và dông bão để đưa công ty đi lên. Cái mới ra đời ảnh hưởng đến quyền lợi, một số cá nhân không chấp nhận. Đã có hàng chục lá đơn tố cáo, đe dọa với đủ thứ tội và ra các yêu sách, kể cả dọa ra đường họ thuê người đâm, chém, tạt axít và kích động vợ ông làm ly gián gia đình... Đã có lúc, đứa con trai của ông phải van xin: “Ba đừng làm Giám đốc nữa, con sợ lắm. Họ nói là họ sẽ giết ba và giết con”. Một số cán bộ, đảng viên trung kiên cũng nao núng, có người chịu không nổi làm đơn xin chuyển nơi khác. Hiệu quả đâu chưa thấy, chỉ thấy trước mắt quá nhiều thử thách. Ông nói: “Nhờ đường lối của Đảng, nhờ tin vào chân lý, vào lẽ phải, bên cạnh còn có số đông ủng hộ, có bạn bè giúp đỡ, ông tin rằng mình đứng vững”. Phải là người giàu nghị lực và nhiều bản lĩnh, ông mới vượt qua được những bão tố ở XN trong hoàn cảnh gia đình hết sức khốn quẫn. Ông vừa làm cha, vừa làm mẹ, vừa làm quản gia, làm một người nội trợ tất bật trong một gia đình 2 con dại và người vợ bị sang chấn tâm lý nặng từ năm 1981 khi đứa con trai đầu mới tròn 3 tuổi (đến năm 1995 mới thuyên giảm). Ông đã nuôi dạy 2 con đều rất ngoan hiền, đã trưởng thành. Hiện nay, con trai ông đã là đảng viên, gia đình luôn thuận hoà.
Làm nên điều kỳ diệu đó, ông Lê Minh Điểm - Chủ tịch Hội đồng quản trị kiêm Tổng Giám đốc Công ty CP Dược phẩm OPC - đã đưa một XN gần như phá sản trong thời bao cấp trở thành một trong những Công ty cổ phần đầu tiên trong ngành dược và năm 2006 lên sàn chứng khoán với tất cả thực lực của một tập đoàn đủ sức cạnh tranh trong tiến trình hội nhập kinh tế thế giới. Ở ông, kỷ cương, nề nếp, công bằng, lẽ phải được đề cao; đạo lý làm người luôn được tôn trọng. Và DS. Lê Minh Điểm đã được Nhà nước ghi công: Chủ tịch nước ký quyết định tặng danh hiệu Anh hùng Lao động thời kỳ đổi mới. Tháng 8/2006, được Huân chương Lao động hạng Ba, Chiến sĩ thi đua toàn quốc.
Bài và ảnh: Trần Giữu